Manas ve Oğuz Kağan Destanında vasiyet fikri
The idea of will in the Epic of Manas and Oguz Kağan
- Tez No: 925594
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ŞERİFE SEHER EROL ÇALIŞKAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Türk Dili ve Edebiyatı, Folklore, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Bartın Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 127
Özet
Türk kültür hayatının en mühim noktalarından biri olan destanlar ile ilgili yapılan çalışmalar yeni nüshaların bulunması ve destanların yaşamaya devam etmesiyle sözlü ve yazılı kültürü temsil etmeyi sürdürmektedir. Bu çalışmanın amacı tarihi süreç içerisinde toplumların kültürel ve milli kimliklerinin gelişimine tanıklık eden destanların mitik, sosyal, dini zihniyetleri yansıtan kültürel mirasının aktarılmasındaki önemine dikkat çekmektir. Çalışmada kültürün aktarımı ve korunması sürecinde başat rol oynayan destanlarda yer alan vasiyet kavramı, nasihat, öğüt gibi ifadelerden ele alınmıştır. Bu ifadelerden yola çıkarak destan kahramanı, destan kahramanının yardımcısı bilge ve ihtiyar kişiler, destan kahramanın tebaası altındaki yiğitler ve askerler, toplum içerisinde sözü dinlenen kadın kahramanlar ve ana kahramanların eşlerinin sözleri dikkatle incelenmiştir. Elde edilen veriler destanlar bağlamında yorumlanarak mensup olduğu toplum kültürünce aktarılmıştır. Vasiyet, vasiyet edenin ölümü ile doğabileceği gibi hayattayken de kişinin isteği üzerine ortaya çıkabilir. Destan metinlerindeki vasiyetler düzenlemeye tabi olmayan sözlü veya yazılı olarak nesilden nesile aktarılan milletlerin manevi hayatına ışık tutan mahiyette vasiyetlerdir. Birçok devlet kuran Türklerin vasiyetnameleri içerisinde Türk kültürünün yazılı ve sözlü hafızası Bilge Kağan, Cengiz Han, Oğuz Kağan, Manas ve Dede Korkut'un vasiyetleri vardır. Herhangi bir zaman aşımına uğramayan bu vasiyetler yüzyıllar boyu muhataplarını yerine getirmekle yükümü kılmıştır. Destan kahramanlarının yüzyıllar öncesinde bıraktığı vasiyet bugün hâlâ yerine getirilmelidir. Vasiyetlerin toplumsal ve bireysel vasiyetler olarak ele alınması mümkündür. Ölünün ruhuna saygı, adının yaşatılması, ilişkilerin düzenlenmesi bağlamında bu vasiyetler and-yemin olarak düşünülüp yerine getirilmektedir. Vasiyette esas olan kişinin ölümünden sonra hayatı düzenleme çabasıdır. Dün, bugün ve yarını birlikte yaşayan Türk toplulukları için vasiyetleri atlamak geçmişten ders alarak geleceğe yön veren toplumların kaybı anlamına gelir. Bu noktada vasiyetler ve vasiyet hükmünde yer alan yaygın ifadeler bu toplumların hassas noktası ve kilometre taşlarıdır. Bugün hâlâ dünyaya hükmetme ve devletin bekası adına Oğuz Kağan ve Manas atanın vasiyetleri destan kahramanlarının tecrübelerinden ve sözlerinden ibret alarak ezberlenmektedir. Destan metinlerinden elde edilen bu satırlardan hareketle gelecek nesillere aktarılmak istenen mesajlar, kültürel miras ve vasiyet bağlamında aktarılmıştır. Çalışma sonunda elde edilen bilgiler yorumlandığında destanlarda geçen bu ifadelerin kültürel, toplumsal ve inanç bağlamında izler taşıdığı; kültürlenme sürecinde gelecek nesillere destan kahramanları yoluyla aktarılmak istenenin vasiyet bırakma sürecinde bazen ölüm döşeğinde bazen de daha öncesinde hazırlanmış formel düzeyde pekiştirilerek aktarılmak istendiği saptanmıştır. Bu bağlamda genel olarak vasiyet fikirleri değerlendirildiğinde esas olanın gelecek nesillere sözlü ya da yazılı şekilde bir vasiyet bırakmak olduğu tespit edilmiştir. Vasiyetin muhataplarının atalar kültüne sadık kalarak söz konusu yükümlülüğü yerine getireceğine olan inanç destan metinlerinde vurgulanmıştır.
Özet (Çeviri)
The epics, one of the most significant elements of Turkish cultural life, continue to represent both oral and written culture through the discovery of new versions and their ongoing existence. This study aims to highlight the importance of the cultural heritage reflected in epics, which have borne witness to the development of cultural and national identities throughout history and convey mythical, social, and religious mentalities. The study focuses on expressions such as wills, advice, and counsel found in epics, which play a pivotal role in the transmission and preservation of culture. These expressions are examined with particular attention to the epic hero, the wise and elderly advisors assisting the hero, the warriors and soldiers under the hero's command, respected female figures within society, and the wives of the main heroes. The findings are interpreted within the context of the epics and transmitted within their cultural context. Wills may come into effect upon the death of the testator or may be realized during their lifetime at their request. The wills found in epic texts are oral or written legacies that are passed down from generation to generation, shedding light on the spiritual life of nations without being subject to any formal regulations. Among the wills of the Turks, who have established many states, are those of Bilge Kağan, Genghis Khan, Oghuz Khan, Manas, Dede Korkut, who are the bearers of Turkish culture's written and oral memory. These wills, which are not subject to any statute of limitations, have obligated their recipients to fulfill them for centuries. The wills left by epic heroes centuries ago are expected to be fulfilled even today. Wills can be regarded as both societal and individual legacies. In terms of respect for the deceased's soul, preserving their name, and regulating relationships, these wills are regarded as oaths and are fulfilled accordingly. The essence of a will is the effort to organize life after one's death. For the Turkic communities, who live yesterday, today, and tomorrow together, disregarding these wills means the loss of a society that learns from the past and guides the future. At this point, the wills and the widespread expressions that carry the weight of a will are the sensitive points and milestones of these societies. Today, the wills of Oghuz Khan and Manas, who still hold sway over the world and uphold the state's continuity, are memorized by taking lessons from the experiences and words of epic heroes. By analyzing the epics, it has been determined that their expressions reflect cultural, social, and spiritual traces, and the intention to convey messages to future generations is often formalized as wills, either prepared beforehand or expressed on deathbeds. It is concluded that the primary objective is to leave a will, whether oral or written, and the belief in the recipients' adherence to ancestral traditions to fulfill these responsibilities is highlighted in the epic texts.
Benzer Tezler
- Uygur harfli Oğuz Kağan destanındaki mecaz ve deyimlerin Kırgız Türkçesindeki durumu
Metaphor and phraseologies in the epic of Oghuz Khagan and their meaning into Kyrgyz language
NURAIYM SATYLKANOVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FERRUH AĞCA
- Cusup Mamay'ın Toltoy Destanı (inceleme-metin-dizin)
Toltoy Epic Of Cusup Mamay (research-text-index)
RAŞİT ÇÖLOĞLU
Doktora
Türkçe
2021
Halk Bilimi (Folklor)Niğde Ömer Halisdemir ÜniversitesiAvrasya Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HİKMET KORAŞ
PROF. DR. MUSTAFA ÜNAL
- Oğuz Kağan Destanında ve Epiküros'da adalet
Justice in the Epic of Oğuz Kağan and Epicurus
AYÇA ÇETİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
FelsefeAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ RECEP BATU GÜNÖR
- İslamiyet öncesi Türk destanlarının tarihi açıdan değerlendirilmesi
Evaluation of the epics of Turk before Islamism in term of phistor
GÜLŞEN İNCİ YILMAZ
- Sibirya sahası Türk destanlarında kadın (statü, rol, işlev)
Woman in Turkish epics in Siberia field (statue, role, function)
İBRAHİM KAĞAN DEVECİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Halk Bilimi (Folklor)Gazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İBRAHİM DİLEK