Kırgız Türklerinin destancılık geleneği ve Er Soltonoy Destanı (inceleme-transkripsiyonlu metin-tıpkıbasım)
Epic tradition of Kyrgyz Turks and private Soltonoy Epic (Investigation-transcriptional text-the exact copy of private soltonoy epic)'
- Tez No: 277239
- Danışmanlar: PROF. DR. İSA ÖZKAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2010
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Edebiyatı Bölümü
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 1348
Özet
Geniş bir sahada farklı adlarla anılan Türk devlet ve boyları, kendine özgü medeniyet kurabilmiş nadir topluluklardan biridir. Türkler, uzun ve geniş bir sahada cereyan eden tarihlerinde sadece medeniyet kurmakla yetinmemiş kurdukları medeniyetin dil, kültür ve edebiyat gibi alanlarında da büyük ilerlemeler kaydetmiştir. Atlı-Göçebe yaşamın en tipik mümessili olan Türkler, özellikle halk edebiyatı ve onun bir şubesi sayılan destan türünde de çok başarılı olmuşlar; bu türe ait türlü gelenekleri de yakın zamana kadar yaşatmayı bilmişlerdir.Kırgız Türklerinin Destancılık Geleneği ve Er Soltonoy Destanı adını verdiğimiz bu çalışma, özelde Kırgız Türklerinin, genelde de Türk Dünyasının destancılık geleneklerini ve destanlarını tespit ve tahlil etme açısından büyük önem taşımaktadır. Çalışmada bu amaçla, Kırgız Adı, Kırgız Türklerinin Tarihi, Kırgız Halk Edebiyatı, Kırgızistan ve Türkiye'de Kırgız Kahramanlık Destanları Hakkında Yapılan Çalışmalar üzerinde durulmuş, Kırgız Türklerinde destan ve destan anlatıcısı kavramları, kavramların farkları ve benzerlikleri, Manasçılar, Manasçıların çeşitleri, mektepleri ve mekteplerin temsilcileri ve özellikleri irdelenmiştir. Kırgız Destancılık Geleneği İçinde Er Soltonoy Destanı İncelemesi başlığı altında destan anlatıcısı Süyörkul Abdrahamanov'un hayatı, edebî şahsiyeti ve eserleri incelenmiş; Er Soltonoy Destanı'nın Tahlilî İncelemesi başlığı altında destanın vak'a örgüsü, tarihî tabakaları ve coğrafyası ele alındıktan sonra destanın dil, üslup ve şekil özellikleri metne bağlı olarak tahlil edilmiştir. Er Soltonoy Destanı'nın motif yapısı başlığı altında destanın motifleri Şakir İbrayev'in Kazak Kahramanlık Destanlarının Tipolojik Motiflerine dair tasnifine bağlı olarak ve genişletilerek tespit edilmiştir. Bu incelemede destan motiflerinin Türk Dünyasında yaygın olarak bilinen Oğuz Kağan, Dede Korkut, Manas, Alıp Manaş, Köroğlu, Yusuf Beg-Ahmet Beg destanlarında yer alan motiflerle bezerlikleri ortaya konmuştur. Böylece Türk Dünyasında süregelen bir destancılık geleneğinin olup olmadığı, bu geleneği besleyen unsurların neler olduğu, farklı ortam ve tarihî süreçlerden geleneğin nasıl etkilendiği gibi sorulara cevap bulunmaya çalışılmıştır. Bütün bunlar yapılarak inceleme konusu destanın kendine has hususiyetleriyle birlikte, gelenekten gelen hususiyetleri de tespit edilmiştir. Destanın kendine has hususiyetlerinin hangi nedenlere bağlı olarak ortaya çıktığı gibi konularda tahlil ve tespitler yapılmıştır.Anahtar Kavramlar:1. Kırgız Türkleri (Tarihi, Dil ve Halk Edebiyatı)2. Kırgızlarda Destan Kavramı ve Destan Anlatıcısı, Manasçılar3. Er Soltonoy Destanı (Destanın Vak'a Örgüsü, Tarihi Tabakaları ve Coğrafyası),4. Er Soltonoy Destanı'nın
Özet (Çeviri)
Turkish states and tribes named differently in a wide area are one of the rare communities which founded a civilization peculiar to itself. Turks not only founded a civilization, but also contributed to its language, culture and literature. Turks, who are very typical examples for riding-nomadic life, have been very successful in folk literature and epics, and followed the traditions of this genre up to now.The present study titled as Epic Tradition of Kyrgyz Turks and Private Soltonoy Epic is very essential in terms of determining and analyzing the epic tradition of Kyrgyz Turks in private and Turkic world in general. For this reason, the name Kyrgyz, Kyrgyz Folk Literature, the studies done on Kyrgyz Epics in Kyrgyzstan and Turkey have been focused on; epic and epic tellers in Kyrgyz Turks, similarities and differences between these terms, Manasçı? types, schools of manasçı? and representatives of these schools have been analyzed in the present study.Epic teller Süyörkul Abdrahamanov?s life, his literary character and literary works have been studied under the title the Analysis of Private Soltonoy Epic in Epic Tradition and under the title A Critical Analysis of Private Soltonoy Epic, the case pattern, historical stages and geography of the epic have been studied and it has been analyzed in terms of language, style, and form. Under the title Motif Structure of of Private Soltonoy Epic, the motifs of the epic have been found expanding Şakir İbrayev?s classification of Typological Motifs in Kazakh Epics. In this analysis, the similarities between the epic motifs in Private Soltonoy Epic and the epics such as Oğuz Kağan, Dede Korkut, Manas, Alıp Manaş, Köroğlu, and Yusuf Beg-Ahmet Beg which are well known in the Turkic world have been put forth. In this way, aswers to whether there is a continual epic tradition in the Turkic world, the factors that support this tradition and in what ways this tradition is affected by different environments and historical processes are seeked. Later, the features that are peculiar to Private Soltonoy Epic and its traditional features were identified.. Analyses were done on the reasons that these peculiarities emerged.Key Terms:1. Kyrgyz Turks (Their History, language and Folk Literature)2. Epic in Kyrgyzs, Epic Teller, Manasçılar3. Private Soltonoy Epic (the case pattern, historical stages and geography of the epic)4. The motif structure of Private Soltonoy Epic
Benzer Tezler
- Kırgız Türklerinin arkaik destanlarında mitik unsurlar
Mythical elements in the archaic epics of Kyrgyz Turks
ADİL ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Halk Bilimi (Folklor)Dumlupınar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ TORUN
- Kırgız destanı 'Kız Darıyka' üzerinde bir araştırma
A study on the Kirghiz epic 'Kiz Darıyka'
FERAH TÜRKER
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Halk Bilimi (Folklor)Ege ÜniversitesiTürk Dünyası Araştırmaları Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. ALİMCAN İNAYET
- Kırgız Türklerinin destanlarında mitolojik unsurlar
The mythological elements in the epics of Kyrgyz Turks
ŞULE GEZER
Doktora
Türkçe
2017
Türk Dili ve EdebiyatıErciyes ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BAYRAM DURBİLMEZ
- Kırgız destanlarının halk hukuku açısından değerlendirilmesi
Evaluation of Kirghiz epics in terms of folk law
HARUN AKÇAM
Doktora
Türkçe
2018
Halk Bilimi (Folklor)İstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDULKADİR EMEKSİZ
- Kırgız Türklerinin bilmeceleri (inceleme-metin)
Riddles of Kyrgyz Turks (analysis-text)
SERDAR ŞİMŞEK
Doktora
Türkçe
2018
Halk Bilimi (Folklor)Gazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSA ÖZKAN