Wilhelm Von Humboldt'da dil-düşünce ilişkisi
The relationship between language and thought in Wilhelm Von Humboldt
- Tez No: 925603
- Danışmanlar: PROF. DR. OSMAN ELMALI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Felsefe, Linguistics, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 138
Özet
Bu çalışma, dil felsefesinin temel sorunlarından birisi olan dil-düşünce bağlantısını Alman filozof Wilhelm von Humboldt özelinde irdelemektedir. Antik Çağ Yunan düşünce dünyasından günümüze değin bu bağlantı filozof ve bilimcilerin ilgilendiği temel konulardan olmuştur. Bu bağlantının temelini dil ile düşüncenin doğuştan, insana özgü ve bitimsiz birimler üretme sığasına sahip olmaları gibi ortak özelliklerinin olması oluşturmaktadır. Bu iki görüngünün ortak özellikleri, onların özdeş oldukları, birbirlerini belirledikleri ve birbirlerinden etkilendikleri şeklinde üç dil-düşünce ilişkisi modeli ortaya çıkarmıştır. Çalışmada Humboldt'un süreç içerisinde bu üç modeli de temel aldığı ve buna göre de dil felsefesini ortaya koyduğu tespit edilmiştir. Humboldt, yaptığı geniş çaplı dil araştırmaları ışığında dilin diğer iletişim formlarından farklı, insana özgü, doğuştan, düşünceyle ilintili ve insanın dünyasını oluşturan bir üst yapı olduğuna yönelik inanca sahip olmuştur. Benzer şekilde, filozof, tüm dillerin temelde tabi oldukları dil tümellerinin oluşturduğu“ortak dil formu”görüşünü benimsemiştir. Genel dil görüşü temelinde filozofun,“büküm”ön koşuluna dayanan bir dilsel üstünlük savı veya diller hiyerarşisi modeli ortaya koyduğu görülmüştür. Yine, Humboldt'un, dilin duruk değil devingen bir yapı olmasını ifade eden energeia görüşünün dilsel canlılık düşüncesini ortaya çıkardığı anlaşılmaktadır. Dil-ulusal karakter bağlantısını dil felsefesinde ele alan Humboldt, ulusal karakterin dili biçimlendiren bir yapı olduğunu öne sürmektedir. Filozofun bu görüşüne koşut bir diğer görüşü olan her dilin, konuşucuları için özgül bir dünya görüşü ortaya çıkardığı inancını taşıdığı anlaşılmaktadır. Son bulgu olarak, Humboldt dili düşüncenin organı olarak görmekte ve dilin düşünce birimleri oluşturmak için kilit rolde olduğu kanaatini taşımaktadır. Bu bağlamda, filozofun dil-düşünce bağlantısına yönelik görüşlerinin son derece karmaşık olduğunu söylemek mümkündür. Nitekim, Humboldt'un dil-düşünce bağlantısına yönelik bu görüşlerinin, süreç içerisinde; i) dilin düşünceyi etkilediği, ii) dilin düşünceyi belirlediği ve iii) dilin düşünce ile özdeş olduğu biçimde değişkenlik gösterdiği tespit edilmiştir. Bu tespit ve bulgular ışığında Humboldt'un, öncellerinden farklı olarak genel felsefesi içerisinde dil görüngüsünün, dil felsefesi içerisinde ise dil-düşünce bağlantısının odak nokta olduğu ortaya koyulmuştur.
Özet (Çeviri)
This study examines the language-thought connection, one of the fundamental problems of philosophy of language, with particular reference to the German philosopher Wilhelm von Humboldt. From the ancient Greek thought world to the present day, this connection has been one of the main issues that philosophers and scientists have been interested in. The basis of this connection is that language and thought have common features such as having the capacity to produce innate, human-specific and endless units. The common features of these two phenomena have given rise to three models of language-thought relations, namely that they are identical, that they determine each other, and that they are influenced by each other. In the study, it was determined that Humboldt took these three models as a basis and presented his philosophy of language accordingly. In the light of his extensive linguistic research, Humboldt came to believe that language is a superstructure that is different from other forms of communication, unique to humans, innate, related to thought, and forms the human world. Similarly, the philosopher adopted the view that all languages have a“common language form”constituted by the language universals to which they are fundamentally subject. On the basis of his general view of language, the philosopher has been seen to put forward a linguistic superiority argument or a model of the hierarchy of languages based on the precondition of“inflection”. Again, it is understood that Humboldt's view of energeia, which expresses that language is not a static but a dynamic structure, gives rise to the idea of linguistic vitality. Humboldt, who addresses the language-national character connection in the philosophy of language, argues that national character is a structure that shapes the language. It is understood that the philosopher held another view parallel to this, that each language reveals a specific world view for its speakers. As a final finding, Humboldt sees language as the organ of thought and is of the opinion that language plays a key role in forming thought units. In this context, it is possible to say that the philosopher's views on the language-thought connection are extremely complex. As a matter of fact, it has been determined that Humboldt's views on the language-thought connection changed over time as follows; i) language affects thought, ii) language determines thought, and iii) language is identical with thought. In the light of these findings and observations, it has been revealed that Humboldt, unlike his predecessors, focused on the phenomenon of language in his general philosophy and on the language-thought connection in his philosophy of language.
Benzer Tezler
- Wilhelm Von Humboldt'un dil ve eğitim anlayışı çerçevesinde dil ve eğitim bağıntısı üzerine bir çalışma
A study on the relationship of language and education within the framework of the language and education understanding of Wilhelm Von Humboldt
SAMED ERGEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Alman Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiAlman Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. RECEP RAGIP BAŞBAĞI
- Wilhelm von Humboldt'un eğitim anlayışı,dile dair düşünceleri ve günümüzde uygulanabilirliği
Wilhelm von Humboldt's approach to education, thoughts regarding language and the viability of them in the current system
AMİNE EKİNCİ AKÇA
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Alman Dili ve EdebiyatıAtatürk ÜniversitesiYabancı Diller Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HALİL KUMAŞ
- Alman ulusçuluğunun dil merkezli inşası: Düşünsel bir model olarak alman ulusçuluğuna dışarıdan bir bakış
German nationalism as a language-based construct: An external evaluation of german nationalism as a model
YEŞİM SAFİYE TÜKEL KILIÇ
Doktora
Türkçe
2008
Alman Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiBatı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TURGAY KURULTAY
PROF. DR. ZEYNEP SAYIN BALIKÇIOĞLU
- Dil kültür ilişkisi ve cumhuriyet yenileşmeciliği bağlamında dil kültür ilişkisi
Language-culture relation and language-culture relation in the context of republican innovationism
NECİP FAZIL KURT
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHAMMET YELTEN
- Verständnis der Sprache von W. V. Humboldt & W. V. Wundt
W. V. Humboldt ve W. V. un dil anlayışı
NECDET KARAKURT
Yüksek Lisans
Almanca
2012
Alman Dili ve EdebiyatıYüzüncü Yıl ÜniversitesiAlman Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. ABDULKERİM UZAĞAN