Afet ve acil durum yönetiminde yapay zekâ uygulamaları
Artificial intelligence applications in disaster and emergency management
- Tez No: 925724
- Danışmanlar: PROF. DR. DOĞAN NADİ LEBLEBİCİ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Kamu Yönetimi, Public Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kamu Yönetimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 478
Özet
Afet ve acil durum yönetiminin temel önceliklerinden biri can ve mal kaybının önlenmesidir. Fiziksel, dijital ve biyolojik dünyalar arasındaki geçişkenliği olanaklı kılan teknolojilerin bir füzyonu olarak nitelendirilen dijital devrim ve teknolojide ulaşılan seviye, doğal afetlerle mücadele alanında da kendini fazlasıyla hissettirmiştir. Teknolojik gelişmelerin, can ve mal kaybını hem artırıcı hem de azaltıcı bir işlevi vardır. Teknolojik araçlar ve uygulamalar bir yandan, başta insan olmak üzere canlı yaşamı için yüksek risk ve tehlike teşkil eder; diğer yandan, insanoğlunun doğal afet, salgın hastalık ve insan kaynaklı tehlikeli olaylara karşı verdiği mücadeleye etkin, hızlı ve modern araç setleri ile destek sunar. Özellikle Yapay Zekâ (YZ) alanında kaydedilen gelişmeler, afet ve acil durum yönetiminde köklü ve kapsamlı değişimlere yol açmıştır. Günümüzde sel, deprem, heyelan, kasırga, hortum ve tsunami, salgın hastalık vb. çeşitli afetlerle ve insan kaynaklı tehlikelerle mücadelenin farklı safhalarında YZ tabanlı teknolojilerin kullanımı her geçen gün artmaktadır. YZ tabanlı teknolojiler, afet yönetiminde canı, malı ve enformasyonu korumak için önemli bir güç çarpanı hâline gelmiştir. Kovid-19 salgınıyla mücadele kapsamında YZ tabanlı uygulamalar eğitimden sağlığa, ticaretten çalışma hayatına kadar birçok farklı alanda oldukça yaygın bir şekilde kullanılmıştır. YZ araçları, doğal afetleri tahmin etme, olası doğal afetlerin büyüklüğünü ve modellerini anlama, hasar tahmin, insani yardım, sosyal medya analizi, risk değerlendirme ve tahmine dayalı analitik, afet iyileşme sürecine ilişkin plan geliştirme ve restorasyon maliyetlerini tahmin etme, karar alma gibi görevler kapsamında yaygın bir biçimde kullanılmakta ve oldukça başarılı sonuçlar elde edilmektedir. Böylece, geleneksel sistemlerin yol açtığı çeşitli güçlükler ve zaaflar, YZ teknolojileri ile çözüme kavuşturulmaktadır. Bu çalışmada, nitel araştırma yöntemi ile YZ uygulamalarının farklı afet türleriyle mücadele kapsamında kullanım alanları incelenmiş ve söz konusu uygulamaların afet ve acil durum yönetimi sürecinde yer alan ilgili aktörlere ve paydaşlara sağladığı avantajlara yer verilmiştir. Çalışma sonucunda, küresel düzeyde çeşitli hukuki ve cezai yaptırımlarla destekli gerekli yasal düzenlemeler yapılmaması ve ilgili diğer tedbirlerin alınmaması durumunda afet ve acil durumlar kapsamında geliştirilen birçok YZ uygulamasının insan kaynaklı yeni felaketlere yol açabileceği sonucuna ulaşılmıştır. Anahtar Sözcükler Afet ve Acil Durum, Yapay Zekâ Uygulamaları, Güç Çarpanı, Etki, Yeni Felaket
Özet (Çeviri)
ABSTRACT One of the main priorities of disaster and emergency management is the prevention of loss of life and property. The digital revolution, which is described as a fusion of technologies that enable the transition between the physical, digital and biological worlds, and the level reached in technology, have also made themselves felt in the field of combating natural disasters. Technological developments have a function of both increasing and decreasing the loss of life and property. On the one hand, technological tools and applications pose a high risk and danger to living life, especially human beings; On the other hand, it provides support to the fight of human beings against natural disasters, epidemics and dangerous human-induced events with effective, fast and modern tool sets. Developments in the field of Artificial Intelligence (AI), in particular, have led to radical and comprehensive changes in disaster and emergency management. Today, the use of AI-based technologies is increasing day by day in different stages of combating various disasters and man-made hazards such as floods, earthquakes, landslides, hurricanes, tornadoes and tsunamis, pandemics, etc. AI-based technologies have become an important force multiplier to protect life, property and information in disaster management. Within the scope of combating the Covid-19 pandemic, AI-based applications have been widely used in many different areas from education to health, from trade to working life. AI tools are widely used within the scope of tasks such as predicting natural disasters, understanding the magnitude and patterns of possible natural disasters, damage estimation, humanitarian aid, social media analysis, risk assessment and predictive analytics, developing plans for the disaster recovery process and estimating restoration costs, and decision-making, and very successful results are obtained. Thus, various difficulties and weaknesses caused by traditional systems are solved with AI technologies. In this study, the usage areas of AI applications within the scope of combating different types of disasters were examined with the qualitative research method and the advantages of these applications to the relevant actors and stakeholders involved in the disaster and emergency management process were included. As a result of the study, it has been concluded that many AI applications developed within the scope of disasters and emergencies may lead to new human-induced disasters if the necessary legal arrangements supported by various legal and criminal sanctions at the global level are not made and other relevant measures are not taken. Keywords Disaster and Emergency, Artificial Intelligence Applications, Power Multiplier, Impact, New Disaster
Benzer Tezler
- İHA tabanlı acil durum müdahalesi
UAV-based emergency response
SUAT ÜMİT YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolİSTANBUL NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİYazılım Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLSÜM ŞANAL
- Enhancing disaster management through deep learning: Building damage assessment using satellite imagery
Derin öğrenme ile afet yönetiminin geliştirilmesi: Uydu görüntüleri kullanılarak bina hasar tespiti
MOHAMMADREZA MOHAMMADIAHANI
Yüksek Lisans
İngilizce
2025
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul Teknik ÜniversitesiAfet ve Acil Durum Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. DİDEM SALOĞLU DERTLİ
- Kurumsal kredilerin geri ödenmeme olasılığının tahminine yönelik Bayes ağı temelli bir erken uyarı modeli
A Bayesian network based early warning model that estimates the probability of non-performing corporate credits
YASEMİN BAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Endüstri ve Endüstri Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. UMUT ASAN
- An institutional framework model for cultural agencies in disaster management of endangered cultural heritage: The case of the Directorate General of Foundations, Türkiye
Tehlike altındaki kültürel mirasın afet yönetiminde kültürel kurumlar için kurumsal bir çerçeve modeli: Vakıflar Genel Müdürlüğü örneği, Türkiye
ÜMİT GÖKHAN ÇİÇEK
Doktora
İngilizce
2025
MimarlıkOrta Doğu Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE GÜLİZ BİLGİN ALTINÖZ
DR. ÖĞR. ÜYESİ SİBEL YILDIRIM ESEN
- Türkiye'de afet yönetiminde akreditasyon ve standardizasyon sorunları
The accreditation and standardization problems on disaster management in Turkey
FATİH MÜFTÜOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
İşletmeAfyon Kocatepe Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DUYGU KIZILDAĞ