İbn Sînâ'da Cedel
Jedel in Ibn Sînâ
- Tez No: 925728
- Danışmanlar: PROF. DR. CAFER SADIK YARAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Felsefe, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ondokuz Mayıs Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mantık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 201
Özet
Bu çalışmada Meşşâi filozofların önde gelen isimlerinden İbn Sînâ'nın cedel anlayışı ele alınmıştır. Çalışma İbn Sînâ ile sınırlandırılmış, İbn Sînâ'nın cedel sanatına yüklediği anlamların daha iyi anlaşılması için tarihsel arka plan resmedilmiştir. Bunun yanında cedelin temel kavramları, öncülleri, benzer uygulamalarla ve diğer dört sanatla ilişkisi ile âdâbı irdelenmiştir. İbn Sînâ'nın cedele olan katkısının hangi yönlerden olduğu kendisinden önceki mantıkçılardan ne kadar etkilendiği ve kendisinden sonraki mantıkçıları ne kadar etkilediği araştırılması gereken önemli konulardandır. İnsan, doğası gereği tartıştığından cedelin hakiki anlamının ortaya çıkarılması ve cedelin mantık ilminde nasıl ele alındığının tespiti tartışmaların daha sağlıklı olması için önemlidir. Cedel ya da diyalektik Antikçağ filozoflarından günümüze kadar ele alınmış ve bu kavrama farklı anlamlar yüklenmiştir. Her ne kadar Aristoteles'ten önce diyalektik konusu çeşitli açılardan tartışılmış olsa da mantıksal anlamda diyalektiğin sistemleştiricisi Aristoteles olarak kabul edilmiştir. O, Topikler adlı eserinde diyalektiği hem kesin bilgiye ulaşmak için bir yöntem hem de tartışmalarda karşı tarafı yenmek için bir sanat olarak kullanmıştır. Diyalektik İslam düşünce dünyasına cedel adıyla girmiş ve bu isimle birçok kitap telif edilmiştir. Fârâbî de Kitâbu'l Cedel adlı eserinde cedeli hem yöntem hem de tartışma sanatı olarak değerlendirmiştir. İbn Sînâ ise cedel sanatıyla ilgili el-Cedel adında bir eser telif etmiş, bu eserinde kendi yaşadığı dönemdeki cedel anlayışını eleştirmiş ve cedel sanatında değişikler meydana geldiğini ifade etmiştir. Daha öncesinde cedelcilerin hakikati ortaya çıkarmak için herhangi bir problemi derinlemesine ele aldıklarını kendi dönemlerinde ise cedelin karşı tarafı yenme şekline büründüğünü dile getirmiştir. İbn Sînâ da cedeli selefleri olan Aristoteles ve Fârâbî gibi hem yöntem hem hakikati ortaya çıkarma hem de karşı tarafı ilzam etme şeklinde anlamıştır. O, cedel sanatını bilgi değeri açısından burhân ve hitabet arasına yerleştirmiş, cedelî öncüllerden meşhûrâtı detaylı ve müsellemâtı ise daha az açıklamıştır.
Özet (Çeviri)
This study focuses on Avicenna's understanding of jedāl, one of the leading Peripatetic philosophers. The study is limited to Ibn Sīnā, and the historical background is depicted to understand better the meanings he attributed to the art of jedāl. In addition, the basic concepts and premises of jedāl, its relationship with similar practices and the other four arts, and its etiquette are discussed. The aspects of Avicenna's contribution to jedāl, the extent to which he was influenced by the logicians before him, and the extent to which he influenced the logicians after him are essential issues that need to be investigated. Since human beings argue by nature, it is crucial to reveal the true meaning of jedāl and to determine how jedāl is handled in the science of logic for the discussions to be healthier. Ancient philosophers have discussed jadal or dialectic to the present day, and different meanings have been attributed to this concept. Although the subject of dialectic was discussed from various angles before Aristotle, Aristotle is accepted as the systematizer of dialectic in the logical sense. In his work Topics, he used dialectics both as a method to reach specific knowledge and as an art to defeat the other side in debates. Dialectics entered the world of Islamic thought under the name of Jedal, and many books were written under this name. In his work Kitāb al-Jadal, al-Fārābī considered jadal as both a method and the art of argumentation. Ibn Sīnā, on the other hand, wrote a work on the art of jadal called al-Jadal, in which he criticized the understanding of jadal in his own time and stated that changes had occurred in the art of jadal. He said that in the past, the jadalists dealt with a problem in depth to reveal the truth, whereas in his time, jadal took the form of defeating the other side. Ibn Sīnā, like his predecessors Aristotle and al-Fārābī, understood jedāl in terms of method, revealing the truth, and persuading the opponent. He placed the art of jadal between demonstration and rhetoric in terms of its epistemological value, explaining the jadelic premises in detail for the famous ones and less for the conventional ones.
Benzer Tezler
- İbn Sinâ'da matematik bilimler ile cedelin yöntem ve elde edilen bilgi bakımından farkı
The difference between the mathematical sciences and the dialectical method in avicenna's philosophy in terms of method and knowledge
EMİNE BEKAR AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
FelsefeMarmara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖMER TÜRKER
- İbn Sînâ'da tümeller ve Gazzâlî'nin eleştirileri
Universals in Avicenna (Ibn Sînâ) and Ghazâlî's criticism
MUSTAFA SELMAN TOSUN
Doktora
Türkçe
2022
DinAnkara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜRBÜZ DENİZ
- İbn Sina mantığında kıyasın öncülleri
Syllogism premises in logic of avicenna
NURSEMA KOCAKAPLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
FelsefeUludağ ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HİDAYET PEKER
- Erzincanlı Müftüzade Mehmed Sadık Efendi'nin Hüseyniyye şerhi ve mantık tarihindeki yeri
Muftîzâde Mehmed Sadik Efendi's Hüseyniyye commentary and its place in the history of logic
YASEMİN ALANUR
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
FelsefeErzincan Binali Yıldırım ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TURGUT AKYÜZ
