Erzincanlı Müftüzade Mehmed Sadık Efendi'nin Hüseyniyye şerhi ve mantık tarihindeki yeri
Muftîzâde Mehmed Sadik Efendi's Hüseyniyye commentary and its place in the history of logic
- Tez No: 909635
- Danışmanlar: DOÇ. DR. TURGUT AKYÜZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Felsefe, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Erzincânî, Müftüzâde, Cedel, Âdab, Bahs, Münâzâra, Erzincânî, Müftüzâde, Jadel, Adab, Bahs, Münâzâra
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 79
Özet
Klasik dönem bilgi teorisinde genelde bilimsel bilgi olarak burhân kabul edilmiş olsa da; burhân genelde kesin bilgiyi ifade etmektedir. Kesin bilgi ise sadece bilimlerin temel ilkelerinde geçerli olup bilimde yaygın ve kullanışlı değildir. Zira burhan, bir şeyin varlığına ve temel özelliklerinde geçerlidir. Bu yüzden de bilimlerde genel olarak klasik dönemde cedel olarak ifada edilen genel geçer (meşhur) bilgiler kullanılmaktadır. Gerek bu nedenle gerekse mezhepler arasındaki tartışmalarda kullanılmak üzere klasik dönemde Fahreddîn Râzî sonrasında cedel, müstakil ve dini ilimlere (fıkıh usulü ve kelam) uyarlanmış olarak ele alınmaya başlanmıştır. Semerkandî ise bu gelişmeleri biraz daha şekillendirerek Âdâbu'l-bahs ve'l-münâzara yani bilimsel araştırma ve tartışma yöntemleri olarak müstakil bir metin kaleme almış; sonrasında bu metin üzerine şerhler ve Hâşiyeler yazılmıştır. Bu şerhlerden birisi de Adanalı veya bazı metinlerde Antakyalı olarak bilinen Şah Hüseyin'in telif ettiği ve Hüseyniyye (Âdâbu'l-hüseniyye) diye meşhur olmuş şerhtir. Bu şerh üzerine birçok Hâşiye yazılmıştır. Tezimizde bu metin üzerine Erzincanlı bir alim olan ve Müftüzâde diye meşhur olmuş Mehmed Sadık Efendi'nin Hâşiyesi konu olarak ele alınmıştır. Çalışmamızda metnin temel konu ve kavramları, Fârâbî, İbn Sînâ ve Fahreddîn Râzî'nin çalışmaları ile karşılaştırmaları olarak ele alınacaktır. Bu gelenek, Descartes'ten çok daha önce, mantığı bir metot olarak ele alması bakımından önemlidir.
Özet (Çeviri)
Although the theory of knowledge in the classical period generally accepted demonstration as scientific knowledge, demonstration generally refers to certain knowledge. Certain knowledge, on the other hand, is valid only in the basic principles of sciences and is not common and useful in science. This is because demonstration is valid for the existence of a thing and its basic properties. For this reason, in the sciences, generally valid (famous) knowledge, which was expressed as jadal in the classical period, is used. Both for this reason and to be used in discussions between sects, jadal began to be handled independently and adapted to religious sciences (usul al-fiqh and kalam) after Fakhr al-Dīn al-Rāzī in the classical period. Samarqandī, on the other hand, shaped these developments a bit more and wrote a detached text entitled Ādāb al-bahs wa'l-munāzara, that is, scientific research and discussion methods; later on, commentaries and glosses were written on this text. One of these commentaries is the one written by Shah Husayn, known as Shah Husayn of Adana or Antakyalı in some texts, which became famous as Husayniyya. Many glosses were written on this commentary. In our thesis, the gloss of Mehmed Sadiq Efendi, a scholar from Erzincan and famous as Müftüzâde, on this text is discussed. The main topics and concepts of the text will be discussed in comparison with the works of al-Fārābī, Avicenna and Fakhr al-Dīn al-Rāzī. This tradition is important in that it deals with logic as a method long before Descartes.
Benzer Tezler
- Divan-ı Şemsi Hayâlî Tuhfetü'l-Uşşak metin ve inceleme
Divan-i Şemsi Hayâlî textual analysis
ÜZEYİR İLBAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
PROF. DR. A. AZMİ BİLGİN
- Aşçı Dede'nin hatıratı çerçevesinde Erzincanlı Şeyh Fehmi Efendi
Erzincanli Sheikh Fehmî Efendi in the framework of the memories of cook İbrahim Dede
EMİNE BADEM
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinErzincan Binali Yıldırım ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALİL BALTACI
- Erzincanlı Salih Baba Divanının Türk tasavvuf edebiyatı açısından incelenmesi
The investigation of Erzi̇ncanli Sali̇h Baba Di̇van interms of Turkish Sufism literature
OSMAN BOZOK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Halk Bilimi (Folklor)Manisa Celal Bayar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUZAFFER ÇANDIR
- Erzincanlı Aşık Ahmet Cemil'in hayatı, edebi kişiliği ve eserleri
Başlık çevirisi yok
HANDAN AYDIN EYİCİL
- An ale approach for the numerical simulation of insect flight
Böcek uçuşunun ale yaklaşımı ile sayısal simülasyonu
BELKIS ERZİNCANLI SÜSLER
Doktora
İngilizce
2014
Havacılık Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiUçak ve Uzay Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET ŞAHİN