آراء ابن رشد في المنطق
İbn Rüşd'ün mantık anlayışı
- Tez No: 946818
- Danışmanlar: PROF. DR. HÜSEYİN ÇALDAK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Felsefe, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Arapça
- Üniversite: Bingöl Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 128
Özet
Bu çalışmanın önemi, İbn Rüşd gibi istisnai bir düşünür şahsiyetin ön plana çıkarılmasından kaynaklanmaktadır. İbn Rüşd, İslam felsefesinin temellendirilmesi ve Aristoteles mantığının İslami bağlamda geliştirilmesinde merkezi bir rol oynamıştır. O, Aristoteles felsefesine dair derinlemesine şerhleriyle nitelikli bir dönüşüm gerçekleştirmiş, akıl ile din arasında bir uzlaşının zorunluluğuna olan derin inancından hareketle eleştirel okumalar sunmuştur. Bu tez, İbn Rüşd'ün felsefi eleştiri yönteminin derinliğini ortaya koymayı ve onun mantık ve burhan meselelerini nasıl ele aldığını analiz etmeyi amaçlamaktadır. Bu tez, başlıca şu hedefleri gerçekleştirmeyi amaçlamaktadır: İbn Rüşd'ün bilimsel ve entelektüel yaşamını incelemek; onun felsefi ve mantıksal eleştirilerine yönelik katkılarını analiz etmek; kendisinden önce gelen filozoflara — özellikle Aristoteles, İbn Sina ve Farabi — karşı duruşunu değerlendirmek; Avrupa düşüncesine etkisini ortaya koymak ve eleştirel yönteminin felsefi değerini vurgulamak. Araştırma, çeşitli bilimsel yöntemleri bir arada kullanmıştır: İbn Rüşd'ün metinlerini incelemek üzere betimleyici-analitik yöntem, fikirlerini diğer filozoflarla karşılaştırmak amacıyla karşılaştırmalı yöntem, felsefi düşüncenin tarihsel seyrini takip etmek için tarihsel yöntem ve düşüncelerinin tutarlılığını ve yapısal gücünü ortaya koymak üzere eleştirel yöntem kullanılmıştır. Önceki literatürde İbn Rüşd üzerine birçok çalışma yapılmış olmasına rağmen, bunların çoğu onun Aristoteles şerhleri ya da Batı düşüncesine etkisi üzerine yoğunlaşmıştır. Ancak mantık konusundaki eleştirel görüşleri yeterince derinlikli biçimde ele alınmamıştır. Bu bağlamda dikkate değer çalışmalar şunlardır: Halid Kebir Allal'in“İbn Rüşd'ün Şeriat Yorumu”üzerine çalışması, mantık meselelerine geniş yer vermemiştir. Samiye Süleyman'ın“İbn Rüşd'de Mürsel Kıyas”adlı çalışması, sadece mantıksal yaklaşımının bir yönünü incelemiştir. Hammadi en-Nuri'nin“Müslüman Filozoflarda Mantıksal Düşünce: İbn Rüşd Örneği”adlı genel incelemesi ise ayrıntılı mantık çözümlemelerinden uzaktır. Araştırmacı, bu çalışmayı hazırlarken çeşitli zorluklarla karşılaşmıştır. Bunlar arasında, çağdaş literatürde İbn Rüşd'ün eleştirel mantık yöntemi üzerine çalışmaların azlığı, metinlerinde kullandığı karmaşık felsefi üslup ve Aristoteles'e yönelik itirazlarını açıkça belirtmemesi yer almaktadır. Ayrıca, çok sayıda sempozyum ve kongre düzenlenmiş olmasına rağmen (örneğin: 1998'de Tunus, Bağdat, Endülüs [Sevilla, Malaga, Kurtuba] ve Marakeş'te), İbn Rüşd'ün mantıksal düşüncesini kapsamlı biçimde ele alan bütüncül bir akademik çalışma eksikliği hissedilmiştir. Tez, giriş ve önsözün ardından dört ana bölümden oluşmakta ve sonuç kısmında temel bulgular ile önerilere yer verilmektedir. Ayrıca kaynakça da kapsamlı biçimde sunulmuştur: Birinci Bölüm: İbn Rüşd'ün hayatı, entelektüel gelişimi ve sosyal bağlamı. İkinci Bölüm: Küçük felsefi meselelerin (makûlât, ifade, öncelik-sonralık, hareket gibi) eleştirisi. Üçüncü Bölüm: Kıyas teorisinin (tümel ve tikel, önermeli ve yüklemli kıyaslar) eleştirisi. Dördüncü Bölüm: Burhan ve cedel meselelerinin (burhanın yapısı, ilkeleri, cedelî sorular ve mevzular) incelenmesi. Çalışma, İbn Rüşd'ün sadece Aristoteles'in yorumcusu değil, aynı zamanda eleştirel ve yapıcı bir filozof olduğunu ortaya koymuştur. Onun akıl ve nakil arasında kurduğu denge, felsefi düşünce ile dinî düşünceyi bir araya getiren özgün bir yaklaşım olarak dikkat çekmektedir. Bu nedenle, onun mantıksal mirasının çağdaş düşünsel tartışmalar bağlamında yeniden değerlendirilmesi büyük önem arz etmektedir.
Özet (Çeviri)
The significance of this study lies in its focus on the intellectual legacy of an exceptional philosopher, Ibn Rushd (Averroes), who played a pivotal role in grounding Islamic philosophy and advancing Aristotelian logic within an Islamic framework. Through his profound commentaries on Aristotelian thought, Ibn Rushd brought about a qualitative transformation in philosophical engagement, offering critical readings driven by his deep conviction in the necessity of harmonizing reason and revelation. This thesis aims to explore the depth of Ibn Rushd's philosophical-critical method and to analyze how he approached issues related to logic and demonstration (burhān). The study seeks to achieve several key objectives: To examine Ibn Rushd's intellectual and scholarly life; To analyze his contributions to philosophical and logical critique; To investigate his critical stance toward preceding philosophers, particularly Aristotle, Avicenna (Ibn Sīnā), and al-Fārābī; To elucidate his influence on European intellectual history; And to highlight the philosophical value of his critical method as an independent epistemic framework. The research adopts a range of academic methodologies: The descriptive-analytical method to interpret Ibn Rushd's philosophical texts; The comparative method to contrast his views with those of other philosophers; The historical method to trace the evolution of philosophical thought and situate Ibn Rushd within it; And the critical method to assess the coherence and structural strength of his logical positions. Despite the presence of numerous studies on Ibn Rushd, most have focused either on his commentaries on Aristotle or his impact on Western thought, with limited engagement in the in-depth analysis of his critical views on logic. Notable among the existing literature are:m Khalid Kabir Allal's study on Ibn Rushd's interpretation of Sharia, which does not delve into logical issues in detail. Samia Suleiman's work on qiyās mursal (legal analogy), which examines only one dimension of his logical method. Hammadi al-Nouri's general survey on logical thought among Muslim philosophers, which lacks detailed treatment of Ibn Rushd's logical theses. The researcher encountered several challenges during the preparation of this thesis, including: The scarcity of contemporary studies devoted specifically to Ibn Rushd's critical logical methodology; The complexity of his philosophical language and conceptual style; And the absence of explicit references when he critiques Aristotelian positions, requiring extensive effort to trace sources and philosophical lineages. Despite numerous academic events held in his honor—such as the symposia in Tunisia, Baghdad, Andalusia (Seville, Malaga, and Cordoba), and Marrakesh in 1998 marking the 800th anniversary of his death—there remains a lack of comprehensive academic work addressing Ibn Rushd's logical thought in its totality. The structure of the thesis comprises four main chapters, preceded by an introduction and a prologue, and followed by a conclusion that presents the key findings and offers suggestions for future research. A full bibliography is also included. Chapter One examines Ibn Rushd's life, intellectual formation, and the socio-cultural context in which he emerged. Chapter Two addresses his critique of minor philosophical issues, such as the categories (maqūlāt), proposition (ʿibāra), and issues of priority and posteriority. Chapter Three discusses his treatment of major issues in syllogistic reasoning, including categorical and conditional syllogisms, and the nature of logical inferences. Chapter Four analyzes his critique of demonstration (burhān) and dialectics (jadal), and presents his overall philosophical model of demonstrative and dialectical reasoning. The study concludes that Ibn Rushd should not be viewed merely as a commentator on Aristotle, but rather as a critical and constructive philosopher who reformulated logic in line with the epistemological and ethical demands of Islamic thought. His synthesis of rational inquiry and religious knowledge presents a unique contribution to the intellectual heritage of Islam. As such, re-examining his logical legacy in light of contemporary intellectual challenges is not only warranted but necessary.
Benzer Tezler
- كشف الأسرار وهتك الأستارلجمال الدّين يوسف بن هلال ابن أبي البركات الصَّفَديّ'تحقيق ودراسة - سورة المائدة'
Keşfü'l esrar ve hetkü'l estarcemaleddin Yusuf bin Hilal Bin Ebi'l berekat Es-Safedi'tahkik ve araştırma – maide suresi'
RIDVAN BULUT
- آراءُ الإمام المَـحَامِليِّ(ت٤١٥هـ)في أبوابِ الزَّكاةِ والصَّـومِ والحَــجِ والأحوال الشخصية من خلالِ كتاب 'المجموع' للإمام النَّـوويّ (دراسة فقهية مقارنة)
Arâ'ül İmam el-Mehâmilî (D415h) fi Ebvâb el-Ahvâl el-Şahsiyye min Hilâl Kitap el-Mecmû lil-İmam el-Nevavî fıkhî karşılaştırmalı inceleme
MURAD SUWAİD ARMOOSH ARMOOSH
Yüksek Lisans
Arapça
2022
DinÇankırı Karatekin ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HANAN AKKO
- آراء الإمام المحاملي (ت 415ه) في البيوع من خلال كتاب المجموع للإمام النووي (رحمه الله)'دراسة فقهية مقارنة
İmam el-Muhamilî'nin, İmam Nevevî'nin Kitabu'l-Mecmuundaki satış bölümüyle ilgili görüşleri
GHALEB HASHİM AHMED AHMED
Yüksek Lisans
Arapça
2022
DinÇankırı Karatekin ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ KUTAİBA FARHAT
- آراء الخليفتين عثمان وعلي وأثرها في الفقه الإسلامي
Hz. Osman ve Hz. Ali'nin görüşleri ve bunların fıkıhtaki etkileri
AHMED EL MIHEVES
Yüksek Lisans
Arapça
2025
DinBingöl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SAHİP BEROJE
- آراء شوقي ضيف عن اللغة واألدب في كتابه تاريخ األدب العربي } دراسة تحليلي
Târîhü'l-Edebi'l-Arabî adlı eseri çerçevesinde Şevki Dayf'ın Arap dili ve edebiyatına dair görüşleri (Analitik bir çalışma)
ŞEYMA HAKÇIOĞLU
Yüksek Lisans
Arapça
2025
DilbilimVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. RIFAT AKBAŞ