Geleneksel ekolojik bilgi ve zeytincilik: Orhanlı Köyü örneği
Traditional ecological knowledge and olive cultivation: The case of Orhanlı Village
- Tez No: 925802
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ZEYNEP SAFİYE BAKİ NALCIOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Folklore
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Halkbilimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 204
Özet
İnsanın doğayla uyumlanmasının somut bir örneği olan geleneksel zeytincilik kültürü ve geleneksel ekolojik bilgi bu çalışmada ele alınan ana konulardır. İzmir'in Seferihisar ilçesine bağlı Orhanlı Köyü'nde geleneksel ekolojik bilgiye dayalı zeytincilik uygulamaları incelenmiştir. Araştırmanın temel amacı, Orhanlı Köyü'ndeki geleneksel zeytincilik üretiminde kullanılan geleneksel ekoloji bilgisinin tespit edilmesi ve bu bilgilerin kayıt altına alınmasıdır. Nesilden nesle aktarılan geleneksel ekolojik bilginin ekolojik sürdürülebilirliği, kültürel mirasın korunması ve ekonomik yapı üzerindeki etkilerine bu çalışma da yer verilmiştir. Çalışma kapsamında, Orhanlı Köyü özelinde zeytin yetiştiriciliğiyle ilgili ritüeller, inanışlar, teknik bilgiler ve üretim süreçleri alan araştırmaları aracılığıyla derlenmiştir. Tezde, geleneksel ekolojik bilginin zeytincilik kültürüyle ilişkisi ele alınarak, bu bilginin modern sürdürülebilir tarım ve doğa koruma politikalarına entegrasyon potansiyeli değerlendirilmiştir. Orhanlı Köyü'nün coğrafi ve kültürel yapısı temel alınarak alan araştırması yapılmış; 27 kişiyle derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Bu çalışmada, konuyla ilgili sözlü kültürün belgelenmesine yönelik olarak yarı yapılandırılmış ve derinlemesine görüşme yöntemleri ile gözlem teknikleri temel veri toplama yöntemleri olarak kullanılmıştır. Çalışma, literatür taraması ve karşılaştırmalı analizlerle desteklenerek kapsamlı bir inceleme sunmaktadır. Elde edilen bulgular, geleneksel zeytinciliğin ekosistemiyle birlikte korunmasında, kültürel değerlerin yaşatılmasında ve sosyal dayanışmanın sürdürülmesinde kritik bir rol oynadığını göstermektedir. Doğanın döngüsüyle uyumlu üretim yöntemleri bölgedeki biyolojik çeşitliliğin devamlılığını desteklediği tespit edilmiştir. Halk takvimi, ritüeller ve yerel zeytin türleri gibi unsurlar hem ekolojik hem de kültürel sürdürülebilirliğe katkı sağladığı gibi ayrıca zeytinyağı üretimi ise köy halkının ekonomik döngüsünün temelini oluşturduğu elde edilen bilgiler arasındadır. Çalışma kapsamında, geleneksel ekolojik bilginin korunması ve geleceğe taşınması adına eğitim programlarının düzenlenmesi, üreticilerin kooperatifler yoluyla desteklenmesi ve doğa dostu zeytin ve zeytinyağı üretiminin teşvik edilmesi önerilmektedir. Ayrıca somut olmayan kültürel miras koruma çalışmalarında korumanın öznesi olan unsurun bulunduğu ekosistemi de kapsayan bir yaklaşım geliştirildiğinde kültürel ögelerin geleceğe aktarılmasında kritik bir öneme sahip olduğu tespit edilmiştir. Modern tarım teknikleriyle dengeli bir entegrasyon sağlanarak geleneksel bilginin sürdürülebilirliği değerlendirilmiştir. Ayrıca, bu modelin UNESCO'nun somut olmayan kültürel miras koruma kriterlerine uygun şekilde uluslararası platformda tanıtılması gerektiği vurgulanmaktadır. UNESCO'nun Zeytin Yetiştiriciliği ile İlgili Geleneksel Bilgi, Yöntemler ve Uygulamalar adaylık dosyasındaki, geleneksel zeytin yetiştiriciliği ile ilgili bilgi, yöntem ve uygulamaların envantere alınması, arşivlenmesi, korunması ve sürdürülebilir şekilde aktarılması hedefine bu çalışma doğrudan katkı sağlamaktadır. Orhanlı Köyü'nde sürdürülen geleneksel zeytincilik, doğayla uyumlu bir yaşam biçimi sunarak ekolojik, kültürel ve ekonomik sürdürülebilirliğin bir arada sağlanabileceğine dair önemli bir model ortaya koymaktadır. Bu örnek, geleneksel ekolojik bilgi sistemlerinin günümüzdeki birçok kültürel ve küresel sorunlara karşı çözüm önerisi sunan somut bir referans niteliği taşımakta ve bilimsel literatüre katkı sağlamaktadır.
Özet (Çeviri)
Traditional olive cultivation culture and traditional ecological knowledge, which is a concrete example of human harmonization with nature, are the main topics addressed in this study. Olive farming practices based on traditional ecological knowledge were examined in Orhanlı Village of Seferihisar district of Izmir. The main purpose of the research is to determine the traditional ecological knowledge used in traditional olive production in Orhanlı Village and to record this information. The effects of traditional ecological knowledge passed down from generation to generation on ecological sustainability, protection of cultural heritage and economic structure are also included in this study. Within the scope of the study, rituals, beliefs, technical information and production processes related to traditional olive cultivation in Orhanlı Village were compiled through field studies. In the thesis, the relationship between traditional ecological knowledge and olive cultivation culture is discussed and the potential of integrating this knowledge into modern sustainable agriculture and nature conservation policies is evaluated. Based on the geographical and cultural structure of Orhanlı Village, field research was conducted, and in-depth interviews were carried out with 27 individuals. In this study, semi-structured and in-depth interview methods, along with observation techniques, were used as primary data collection methods to document the relevant oral culture. The study is supported by a literature review and comparative analyses, providing a comprehensive examination. The findings show that traditional olive cultivation plays a critical role in protecting the ecosystem, sustaining cultural values and maintaining social solidarity. Production methods in harmony with nature's cycle have been found to support the continuity of biodiversity in the region. Elements such as folk calendar, rituals and local olive species contribute to both ecological and cultural sustainability, and olive oil production is the basis of the economic cycle of the village people. Within the scope of the study, it is recommended that training programs should be organized, producers should be supported through cooperatives and environmentally friendly olive and olive oil production should be encouraged in order to protect traditional ecological knowledge and carry it into the future. In addition, it has been determined that the development of an approach that includes the ecosystem in which the subject of protection in intangible cultural heritage protection studies has a critical importance in transferring cultural elements to the future. The sustainability of traditional knowledge was evaluated by providing a balanced integration with modern agricultural techniques. It is also emphasized that this model should be promoted on the international platform in accordance with UNESCO's intangible cultural heritage protection criteria. This study directly contributes to the goal of inventorying, archiving, preserving and sustainably transferring the knowledge, methods and practices related to traditional olive cultivation in UNESCO's nomination file on Traditional Knowledge, Methods and Practices Related to Olive Cultivation. As a result, the traditional olive cultivation practiced in Orhanlı Village presents an important model of how ecological, cultural and economic sustainability can be achieved together by offering a way of life in harmony with nature. This example is a concrete reference of traditional ecological knowledge systems that offer solutions to many cultural and global problems today and contributes to the scientific literature.
Benzer Tezler
- Geleneksel ekolojik bilgi ve Aksu/Sofular havzası
Traditional ecological knowledge and Aksu/Sofular region
YİĞİT ATEŞGÜL
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Halk Bilimi (Folklor)Hacettepe ÜniversitesiTürk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. ÖZKUL ÇOBANOĞLU
- Geleneksel ekolojik bilgi ve folklor ilişkisi: Afyonkarahisar örneği
The relationship between traditional ecological knowledge and folklore: Afyonkarahisar example
HÜSEYİN KARAKAYA
Doktora
Türkçe
2022
Halk Bilimi (Folklor)Çanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ALİ YOLCU
- Dijital kültür bağlamında geleneksel ekolojik bilgi ve coğrafi işaretli ürünlerin değerlendirilmesi
Evaluation of traditional ecological knowledge and geographically marked products in the context of digital culture
ÖZLEM AKIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Halk Bilimi (Folklor)Hacettepe ÜniversitesiTürk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NEBİ ÖZDEMİR
- Batı Anadolu efsanelerinde geleneksel ekolojik bilgi
Traditional ecological knowledge in the legends of Western Anatolia
BUSE KARABACAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Halk Bilimi (Folklor)Pamukkale ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET SURUR ÇELEPİ
- Kültürel ekoloji ve ekolojik kültür üzerine bir inceleme
A review on cultural ecology and ecological culture
ELİF GÜN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Halk Bilimi (Folklor)İstanbul Kültür ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET AÇA