Sultan I. Abdülhamid'in vakıf hayratı ve Hamidiye Külliyesi
Waqf charity of Sultan Abdulhamid I and Hamidiye Kulliye
- Tez No: 925996
- Danışmanlar: PROF. DR. HÜSEYİN ÇINAR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 486
Özet
Sultan I. Abdülhamid (1774-1789) henüz şehzade iken kurduğu H. 1145/1732 tarihli vakfı ile Osmanlı hanedanının yaşça en küçük vakıf kurucusu olurken, tahta geçmesinin ardından kurduğu H. 1195/1781 tarihli vakıf tarafından inşa edilen hayrât eserlerle hayır yarışındaki yerini güçlendirmiştir. Sultan I. Abdülhamid'in kurduğu vakıflar ve hayrâtı daha sonra genel bir adla,“Hamidiye Evkâfı”olarak isimlendirilmiş ve bu ad altında yönetilmiştir. Sultan'ın vakfı tarafından İstanbul'un Bahçekapı semtinde inşa ettirilen Hamidiye Külliyesi, payitaht İstanbul'da tarihi yarımada dâhilinde inşa edilen son selâtin külliyesidir. Hamidiye Külliyesi; imâret, medrese, sıbyan mektebi, kütüphane, sebil, mescit, arasta, türbe ve hazirelerden oluşan bir yapılar kompleksidir. Bu külliyedeki birimler uzun yıllar kuruluş amacına uygun olarak hizmetini sürdürmüş; ancak zaman içerisinde siyasi, sosyal ve idari alanda yaşanan değişimler külliyeyi kuruluş amacına yönelik kullanımından uzaklaştırdığı gibi mimari bütünlüğünün bozulmasına da neden olmuştur. Hamidiye Evkâfı ve Külliyesi incelenirken, öncelikle Sultan I. Abdülhamid'in tesis ettiği vakfa ait 15 Muharrem 1195/11 Ocak 1781 tarihli asıl ve 9 Cemâziyelâhir 1203/7 Mart 1789 aynı tarihli iki zeyl vakfiye temel verileri sağlamıştır. Hamidiye Evkâfı'nın akarât ve hayrâtı, vakıf görevlileri, nitelikleri ve ücretleri ile özel olarak Hamidiye Külliyesi'nin personel yapısı, nitelikleri ve ücretleri bu vakfiyelerden izlenmiştir. Ayrıca bu vakfın mali yapısı ve genel bütçe performansı, muhasebe defterlerinin sağladığı veriler ışığında ortaya çıkartılmaya çalışılmıştır. Hamidiye Külliyesi'nin mimari ve fiziki yapısı ile zaman içerisinde yaşanan çeşitli nedenlere bağlı bakım, onarım ve tamiratlar ile bunların mali boyutu külliyenin idamesi bağlamında ayrıca irdelenmiştir. Hamidiye Külliyesi'nin mali ve bütçe yapısı içerisinde önemli bir ağırlığa sahip olan Hamidiye İmâreti'nin harcama kalemleri ve bu kalemlerde yaşanan fiyat hareketleri zamana bağlı olarak muhasebe defterlerinden izlenmiştir. Bu sayede Sultan I. Abdülhamid'in Hamidiye Evkâfı ve onun en önemli hayrâtı olan Hamidiye Külliyesi'nin İstanbul'un tarihindeki yeri ve vakıf teşkilatında kapladığı alan ortaya çıkartılmaya çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
Sultan Abdulhamid I (1774-1789) became the youngest waqf founder of the Ottoman dynasty with his waqf dated H. 1145/1732, which he established when he was still a sahzade, and strengthened his position in the charity race through the charitable works built by the Waqf dated H. 1195/1781, which he founded after ascending to the throne. The waqfs and charities established by Sultan Abdulhamid I were later commonly named and managed under the title of“Hamidiye Evkâfı”. Hamidiye Kulliye, built by the Sultan's waqf in Bahcekapı district of Istanbul, is the last sultan kulliye built within the historical peninsula of the capital, Istanbul. Hamidiye Kulliye is a complex of buildings consisting of an imaret, a madrasa, a primary school, a library, a sebil, a masjid, an arasta, a tomb, and a cemetery. The units in this kulliye continued to serve in accordance with the purpose of its establishment for many years; however, changes in the political, social and administrative over time not only distracted from its intended use and but also caused the deterioration of its architectural integrity. While analyzing Hamidiye Waqfs and Kulliye, two zeyl waqf deeds primarily provided the basic data: The original deed dated 15 Muharram 1195/11 January 1781 and an annex dated 9 Jumada al-Akhira 1203/7 March 1789. From these endowments, we trace the assets and charities of Hamidiye Waqf, the waqf officials, their qualifications and wages, and the personnel structure, qualifications and salaries in particular. In addition, the financial structure of this foundation and its overall budget performance have been tried to be revealed in the light of the data provided by the accounting books. The architectural and physical structure of the Hamidiye Kulliye, along with its maintenance, repairs and renovations that occurred over time due to various reasons, as well as their financial implications, have also been analyzed in the context of the complex's sustainability. The expenditure items of the Hamidiye Imaret, which holds significant weight within the financial and budget structure of the Hamidiye Kulliye, and the price fluctuations in these items have been monitored from the accounting books over time. In this way, it has been tried to reveal the place of Sultan Abdulhamid I's Hamidiye Waqfs and its most significant charity, Hamidiye Kulliye, in the history of Istanbul and the area it occupies within the waqf organization.
Benzer Tezler
- Ahmet Zühtü Paşa'nın hayatı ve eserleri (1834-1902)
The Life and works of Ahmet Zühtü Pasha (1834-1902)
KEMAL DOĞAN
- Vakfiyesi ışığında Hacı Selim Ağa'nın sosyal ve hayır kurumları: Kütüphane,mektep, çeşmeler
In the light of vaqfiyye haci selim aga's social and voluntary association: Library, school, fountains
YAĞMUR ÇAKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
TarihFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDÜLKADİR ÖZCAN
- 19. yüzyıl Osmanlı devlet ve toplum hayatında mevlevilik
The Mevlevi order in the life of Ottoman State and society during the 19th century
SERDAR ÖSEN
- Arşiv belgeleri ışığında Beylerbeyi ve Emirgan camileri
Beylerbeyi and Emirgan mosque in the ottoman archive
NEZİHA BEZCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Sanat TarihiSakarya Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET MEMİŞ
- Making of a Sultanic Waqf: Hamidiye Endowments and its institutionalization on the Eve of Evkaf-ı Hümâyûn Nezâret (1781-1826)
Bir Sultan Vakfının kuruluşu: Evkaf-ı Hümâyûn Nezâreti arefesinde Hamidiye Vakıfları ve kurumsallaşması (1781-1826)
MERVE UÇAR NURCAN
