Bağlama temelli çalgılar ve melezlik: Oğur sazı örneği
Bağlama-based instruments and hybridization: The case of the Oğur saz
- Tez No: 926018
- Danışmanlar: DOÇ. DR. LEVENT ERGUN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Müzik, Music
- Anahtar Kelimeler: Melezlik, Değişim, Bağlama, Erkan Oğur, Oğur sazı, Kopuz, Hybridity, Transformation, Bağlama, Erkan Oğur, Oğur sazı, Kopuz
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Müzik Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 153
Özet
Kültürel sınırların modernizm, göç, küreselleşme ve teknolojik gelişmeler gibi çeşitli etmenlerden dolayı belirsizleşmesi ve birbirinden farklı kültür olaylarının toplumsal pratikler ve edimsel davranışlar aracılığıyla karşılıklı etkileşime girmesi sonucunda gelişen melezlik, günümüzde çokça tartışılan aynı zamanda çeşitli değerlendirilmelerle yeni boyutlar kazanmış bir kavramdır. Melezliğin doğasında bulunan değişim ve dönüşüm pratikleri, birbirinden farklı kimliklerin, kökenlerin etkileşimini artırarak kültürel bir homojenleşmeye de zemin hazırlamaktadır. Kültürün dönüşmesiyle birlikte kültür ürünü olarak karşılaşılan müzikler ve müzik özelinde çalgılar da dönüşümün sonuçlarını melez yapılarla göstermektedir. Dolayısıyla müzik artık eski müzik olmadığı gibi bu anlamda kültürel ve müziksel aktarımın başrolünde yer alan çalgılar da değişim ve dönüşüm temelinde evrilen bir yapıya bürünmektedir. Bu bağlamda 17. yüzyılın sonlarına kadar varlığını sürdüren kopuz, Osmanlının son dönemlerinde neredeyse unutularak yerini bağlamaya bırakır. Kopuzla yer değiştiren ve kültürel taşıyıcılık görevini devralan bağlama, millîlik ekseninde Cumhuriyet Dönemi politikalarıyla beraber bir standartlaşma dönemine girer. Gelinen süreçte özellikle 70'li yıllarda popüler müziklerin halk müziğini yeniden keşfetmesi ve 90'lı yıllarla beraber bağlamanın tahakkümünü kurması, bağlama temelli çalgılarda ve halk müziğinde çeşitli denemelerin ve yeniliklerin yapılmasının önünü açar. Bu dönemde Türkiye'nin müzik kültüründe ve halk müziğinde çeşitli zamanlarda önemli değişimlerde başrol oynayan müzik insanları da ortaya çıkar. Ancak 20. yüzyılın sonlarında Türk müziği ve çalgılarındaki eksenin ibresini kendisine çeviren Erkan Oğur, kendi ismiyle anılan Oğur sazı adında melez bir çalgı icat eder. Bu çalışmanın amacı, 1992 yılında yapımı tamamlanarak icat edilen Oğur sazının, bağlama ve bağlama temelli çalgılardaki karşılıklı etkileşimle beraber değişime yol açan melez unsurlarının tarihsel veriler ışığında tartışmasını yaparak analiz etmektir. Söz konusu amaç doğrultusunda üç bölüm olarak planlanan bu çalışmanın birinci bölümünde kültürel arka planın açıklığa kavuşturulması ve melezlik kavramının daha iyi anlaşılması için öncelikle melezliği oluşturan olaylar örgüsü ve kavramlar incelenmiş, melezlikle yakın ilişkili kavramların açıklanmasıyla bir yol haritası hazırlanmıştır. İkinci bölümde Osmanlının son dönemleriyle Cumhuriyet döneminin tamamındaki temel değişim eksenleri üzerinde durularak günümüze sirayet eden gelişmelerin değişim ve melezlik bağlamında kronojik bir sıra gözetilerek değerlendirilmesi yapılmaktadır. Üçüncü bölümde ise Oğur sazı merkeze alınarak çalgının üretildiği atölyede elde edilen veriler ve görüşmelerle ilk elden nasıl, ne şekilde, ne kadar sürede ve kim tarafından yapılmıştır sorularına yanıtlar verilerek çalgının melezliğine dair tespitler ortaya konulmaktadır.
Özet (Çeviri)
The blurring of cultural boundaries due to factors such as modernity, migration, globalization, and technological progress as well as the mutual influence of different cultural phenomena through social practices and performative behaviours have led to the development of hybridity. This concept has become a much-debated topic in contemporary discussions and has gained new dimensions through various evaluations. The practices of change and transformation inherent in hybridity reinforce the interaction of different identities and origins and pave the way for cultural homogenization. The transformation of culture, of music, and especially of musical instruments, considered as a cultural product, also reflects the results of this transformation through hybrid structures. Consequently, music is no longer the same as it used to be, and instruments, which play a central role in cultural and musical transmission, are also evolving based on change and transformation. In this context, the kopuz, which existed until the late 17th century, almost fell into oblivion in the later Ottoman period, making way for the bağlama. The bağlama took over the role of cultural transmission from the kopuz and underwent a phase of standardization during the Republican era, especially in the context of nationalist politics. In the 1970s, popular music rediscovered folk music, and in the 1990s the bağlama became increasingly dominant. This period saw various experiments and innovations in bağlama-based instruments and folk music. Several key figures in Turkish musical culture and folk music emerged during this period and contributed significantly to the development of this field. One of these figures, Erkan Oğur, turned the focus of Turkish music and its instruments onto himself in the late 20th century by inventing a hybrid instrument that became known as the“Oğur Sazı”. The aim of this study is to analyse the hybrid elements of the“Oğur Sazı”, which was completed and invented in 1992, and its transformative effects on the bağlama and bağlama-based instruments through mutual interactions and to discuss them in the light of historical data. To achieve this goal, the study is divided into three chapters. The first chapter clarifies the cultural background and explores the concept of hybridity by examining the chain of events and concepts that constitute hybridity and provides a roadmap by explaining concepts that are closely related to hybridity. The second chapter focuses on the main axes of change in the late Ottoman and Republican periods and evaluates the developments that have influenced the present in a chronological framework in the context of change and hybridity. In the third chapter, the“Oğur Sazı”is placed at the center of the study. Data and interviews from the workshop in which the instrument was created are analyzed to answer the question of how it was created, in what way, over what period and by whom. Furthermore, the results are presented in relation to the hybrid characteristics of the instrument.
Benzer Tezler
- Türkiye'de arabesk müziğin öncülleri ve müzikal kaynakları
The precursors and musical sources of arabesk music in Turkey
YİĞİT SARIGÜL
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiMüzikoloji ve Müzik Teorisi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BURCU YILDIZ ATAŞ
- Hacı Hanmemmedov'a ait 1 Sayılı Tar Konçertosunun müzikal/teknik yönden incelenmesi
Musical/technical review of Haji Khanmemmedov's Tar Concerto no. 1
EMRE ERYILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiPerformans Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AHMET SERHAT TURUNÇ
- Siyasal iletişimde şarkı kullanımı: 2019 yerel seçimlerinde AK Parti örneği
The use of songs in political communication: The case of AK Parti in 2019 local elections
HAKAN SİPAHİOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
İletişim BilimleriGalatasaray ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLSÜN GÜVENLİ
- Devlet konservatuvarlarının lisans düzeyinde verilmekte olan mey öğretimi için bir müfredat önerisi
A curriculum proposal for mey training in conservatories of state universities at undergraduate degree
TAYLAN AKYÜZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimAfyon Kocatepe ÜniversitesiMüzik Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ YUSUF MİRİŞLİ
- 100 yıllık süreçte Türkiye'de klasik gitar besteciliğinin durumu ve özgün eserlerin tespiti
The state of composing for classical guitar and determination of original works in Turkey in 100 years process
ALPER KARGIN