Begavî ve İbn Atiyye tefsirlerinde sosyo-kültürel bağlamın yansımaları
Reflections of the socio-cultural context in the tafsir works of Begavî and Ibn Atiyya
- Tez No: 926675
- Danışmanlar: PROF. DR. İSMAİL ÇALIŞKAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tefsir Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 354
Özet
Bu çalışmada Beġavī'nin Meʿālimu't-tenzīl ve İbn ʿAṭiyye'nin el-Muḥarraru'l-vecīz eserleri, sosyo-kültürel çevrenin bu eserlerdeki yansımaları açısından incelenmiştir. Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Beġavī ve İbn ʿAṭiyye'nin ilmî kişiliklerinin oluştuğu sosyo-kültürel ortamlar ele alınmıştır. Bu bağlamda Horasan ve Endülüs bölgelerinin siyasî, dinî, ilmî ve kültürel tarihi hakkında bilgi verilmiştir. Daha sonra Horasan ve Endülüs bölgelerinde V/XI. yüzyılın sonu ile VI/XII. yüzyılın başlarındaki siyasî ortam genel hatlarıyla ele alınmıştır. İkinci bölümde Beġavī ve İbn ʿAṭiyye'nin hayatlarına ve entelektüel kişiliklerine kısaca yer verilmiştir. Bu kapsamda onların ilmî serüvenlerine, mezheplerine ve tefsir metotlarına değinilmiştir. Daha sonra Beġavī ve İbn ʿAṭiyye'nin tefsir yöntemlerinin bulundukları coğrafyaların geleneksel tefsir kültürü açısından değerlendirmesi yapılmıştır. Üçüncü bölümde ise Beġavī ve İbn ʿAṭiyye'nin tefsirleri, sosyo-kültürel etkiler bağlamında incelenmiştir. Bu bölümde öncelikle Beġavī ve İbn ʿAṭiyye'nin yaşadığı dönemin sosyo-kültürel yapısı dikkate alınarak bunların tefsirlerine nasıl yansıdığı örnek âyetler üzerinden ele alınmıştır. Bu sayede, İslâm dünyasının farklı bölgelerinde yaşamış olan iki müfessirin eserlerinde sosyo-kültürel faktörlerin nasıl bir rol oynadığı ortaya konmaya çalışılmıştır. Sonuç itibari ile her iki tefsirde de müfessirlerin bulundukları coğrafyadan kaynaklanan yorum tercihlerine rastlanmıştır. Bu durum tefsirlerin sadece Kur'an'ı yorumlayan birer metin olarak değil, aynı zamanda müellifin içinde bulunduğu sosyo-kültürel çevrenin de göz önünde bulundurularak değerlendirilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır.
Özet (Çeviri)
This study examines the works Meʿālimu't-tenzīl by Beġavī and al-Muḥarraru'l-Vecīz by Ibn ʿAṭiyya in terms of the reflections of socio-cultural contexts within these works. The study consists of three sections. In the first section, the socio-cultural environments in which the intellectual identities of Beġavī and Ibn ʿAṭiyya developed are discussed. In this context, information is provided about the political, religious, scholarly and cultural history of the regions of Khorasan and al-Andalus. Subsequently, the political environment of Khorasan and al-Andalus during the late 5th/11th and early 6th/12th centuries is broadly outlined. The second section provides a brief overview of the lives and intellectual personalities of Beġavī and Ibn ʿAṭiyya. This includes their scholarly journeys, the madhhabs they adhered to, and their exegetical methods. Finally, an evaluation of their exegetical methods within the traditional exegetical culture of their respective regions is presented. The third section examines the tafsir works of Beġavī and Ibn ʿAṭiyya in the context of socio-cultural influences. In this section, the socio-cultural structures of the periods in which Beġavī and Ibn ʿAṭiyya lived are considered, and how these factors are reflected in their tafsirs is analyzed through specific verse examples. This approach highlights the role of socio-cultural factors in the works of these two exegetes who lived in different regions of the Islamic world. Ultimately, it is observed that both tafsirs contain interpretive preferences influenced by the geographical regions of their authors. This finding demonstrates that tafsirs should not only be regarded as religious texts but also analyzed within their socio-cultural contexts.
Benzer Tezler
- Ömer en-Nesefî ve et-Teysîr fi't-tefsîr'i
Umar al-Nasafī and his work al-Taysīr fī al-Tafsīr
MUHAMMET ÇOL
Doktora
Türkçe
2023
DinBursa Uludağ ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. REMZİ KAYA
- El-Hüseyin B. Mesud El-Begavi ve hadis ilmindeki yeri
Başlık çevirisi yok
RECEP ÇAKIR
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
DinSakarya ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. KEMALETTİN ÖZDEMİR
- Taberi Tefsiri'nin Siyere kaynaklığı (Mekke dönemi)
Tabari Interpretation's Prophetic origin (Mecca period)
BETÜL ÇETİNKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DinHarran Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖMER SABUNCU
- Hatib Şirbînî'nin tefsirinde müteşabih ayetlerin yorumu
Commentary on the mutashabihat verses in the interpretation of Hatip al-Shirbini
HÜSAM EL-HAYIK
Doktora
Türkçe
2024
DinErciyes ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İBRAHİM GÖRENER
- Meâlimu't-Tenzîl'de bulunan Hafs ve Verş rivayetlerinin derlenmesi ve tahlîli (Meryem-Nâs Arası Sureler)
Collection and direction of the two narrations Hafs and Warsh from the book 'Ma'alim Al-Tanzil'. (From Surat Maryam to Al-Nas)
ISRAA MAHMOOD EID
Yüksek Lisans
Arapça
2019
DinMardin Artuklu ÜniversitesiTemel İletişim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ABDURRAHMAN ENSARİ