Melih Cevdet Anday'ın tiyatro eserlerinin ilkörneksel (Arketipsel) inceleme yöntemi ile tahlili
Analysis of Melih Cevdet Anday's theater plays with archetypal analysis method
- Tez No: 926895
- Danışmanlar: PROF. DR. MÜMTAZ SARIÇİÇEK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Tiyatro, ilkörneksel eleştiri, Carl Gustav Jung, Melih Cevdet Anday, Theatre, archetypal criticism, Carl Gustav Jung, Melih Cevdet Anday
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Erciyes Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yeni Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 149
Özet
“İlksel imge”olarak nitelendirilen ilkörnekler (arketipler) modern psikoloji alanında ilk olarak Carl Gustav Jung tarafından çalışılmış ve kavram olarak literatüre kazandırılmıştır. Köken itibariyle Yunanca bir kelime olan arketip, yaşamın ve insan ırkının başlangıcından günümüze kadar ulaşmış kolektif bilinçdışı ürünlerinin tümünü kapsamaktadır. Jung'un öncülüğünde psikoloji alanında ortaya çıkan bu kavram 20. yüzyılda arketipsel eleştiri kuramı olarak edebiyat sahasında bir çalışma alanı meydana getirmiştir. Northrop Frye, Joseph Campbell, Mircea Eliade, Carol S. Pearson, Cherry Gilchrist arketipsel eleştiri yöntemine katkıda bulunan isimlerdir. Böylece Jung tarafından ortaya çıkarılan arketip kavramı zaman içerisinde edebi eserlerin anlaşılmasında farklı bir bakış sunacak bir kurama dönüşmüştür. Melih Cevdet Anday kaleme aldığı tiyatro eserlerinde dönemin toplumsal koşullarının bireydeki yansımasını göstermeyi amaçlamış bu amaç doğrultusunda bireysel konulara ve bireyin iç dünyasına yönelmiştir. Melih Cevdet Anday'ın tiyatro eserleri dramatik durumlar ve bireyler esas alınarak kurgulanmıştır. Karakterler, diyaloglarda kendileriyle ilgili durumları ifade etmelerinin yanı sıra bilinçdışında kendilerinin dahi fark etmedikleri durumlar ortaya koyarlar. Bu durumlar eserlerde, sembollerle ve üstü kapalı anlatımlarla okuyucunun karşısına çıkmaktadır. Ortak bilinçdışı ürünlerinin tümünü kapsayan ilkörneksel (arketipsel) eleştiri yöntemi kişinin farkında olmadığı yönlerinin ve bilinçdışı imgelerinin tespitinde kullanılan bir yöntemdir. Bu bilgiler ışığında bu tez çalışmasında Anday'ın kaleme aldığı: İçerdekiler, Mikado'nun Çöpleri, Yarın Başka Koruda, Dikkat Köpek Var, Ölüler Konuşmak İsterler, Müfettişler, Ölümsüzler Ya da Bir Cinayetin Söylencesi, Yılanlar adlı tiyatro eserlerindeki karakterlerin ilkörneksel eleştiri yöntemi ile tahlili yapılacak ve Anday'ın ilkörneklere yüklediği anlamlar tespit edilecektir.
Özet (Çeviri)
Archetypes, which are characterized as“primordial images”, were first studied by Carl Gustav Jung in the field of modern psychology and brought into the literature as a concept. Archetype, which is a Greek word in origin, covers all of the common unconscious products that have survived from the beginning of life and the human race to the present day. This concept, which emerged in the field of psychology under the leadership of Jung, created a field of study in the field of literature as the theory of archetypal criticism in the 20th century. Northrop Frye, Joseph Campbell, Mircea Eliade, Carol S. Pearson, Cherry Gilchrist are the names that contributed to the archetypal criticism method. Thus, the concept of archetype introduced by Jung has turned into a theory that will offer a different perspective in understanding literary works over time. Melih Cevdet Anday aimed to show the reflection of the social conditions of the period on the individual in the theater works he wrote, and for this purpose, he turned to individual issues and the inner world of the individual. Melih Cevdet Anday's theater works are based on dramatic situations and individuals. Although the characters express situations about themselves in their dialogues, they unconsciously reveal situations that they themselves do not even realize. These situations appear to the reader in the works through symbols and implicit expressions. The archetypal criticism method, which covers all the products of the collective unconscious, is a method used to identify the unconscious aspects and unconscious images of the person. Considering this information, in this thesis Anday wrote: İçerdekiler, Mikado'nun Çöpleri, Yarın Başka Koruda, Dikkat Köpek Var, Ölüler Konuşmak İsterler, Müfettişler, Ölümsüzler Ya da Bir Cinayetin Söylencesi, Yılanlar will be analyzed with the method of archetypal criticism and the meanings Anday attributes to archetypes will be determined.
Benzer Tezler
- Melih Cevdet Anday'ın tiyatro oyunları üzerine bir inceleme
A study on Melih Cevdet Anday's theatre plays
SEVDE KORKMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıGaziantep ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AHMET ÖZPAY
- Türkiye'de uyumsuz tiyatro uygulamaları
Başlık çevirisi yok
SEVGİ AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
1994
Sahne ve Görüntü Sanatlarıİstanbul ÜniversitesiDramaturgi ve Tiyatro Eleştirmenliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEHRA İPŞİROĞLU
- Orhan Veli, Melih Cevdet Anday ve Oktay Rıfat'ta deniz algısı
The perception of the sea through the eyes of Orhan Veli, Melih Cevdet Anday and Oktay Rıfat
CİNETİ KIRGIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıAkdeniz ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ TARANA OKTAN
- 1950-1980 arası Türk Tiyatrosunda hukuksal sorunlar
The judicial issues in the Turkish Theater between 1950-1980
AYŞEGÜL YİGİT
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
HukukHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜZİN GONCA GÖKALP ALPASLAN
- Melih Cevdet Anday tiyatrosunda şiirsel adalet
Poetic justice in Melih Cevdet Anday's theatre
YEŞİM GÖKÇE
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Sahne ve Görüntü Sanatlarıİhsan Doğramacı Bilkent ÜniversitesiTürk Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. TALAT HALMAN