Petrol fiyatları ile BIST ulaştırma şirketlerinin pay fiyatları arasındaki ilişkinin incelenmesi
Examination of the relationship between oil price and BIST transportation companies stock prices
- Tez No: 927084
- Danışmanlar: PROF. DR. SERKAN YILMAZ KANDIR, DR. ÖĞR. ÜYESİ FELA ÖZBEY
- Tez Türü: Doktora
- Konular: İşletme, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: BIST Ulaştırma Endeksi, Petrol Fiyatları, HEGY Test, ARDL ve NARDL sınır testi, RTADF birim kök testi, BIST transportation index, Oil prices, HEGY Test, ARDL and NARDL bounds test, RTADF unit root test
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çukurova Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 104
Özet
Hem enerji kaynağı olarak hem de endüstriyel bir hammadde olarak kullanılan petrol, piyasalar için stratejik bir öneme sahiptir. Ulaştırma sektörünün ana hammaddesi olan petrol ve petrol türevleri kara, deniz ve hava taşımacılığında kullanılan yakıtların ana kaynağını oluşturmaktadır. Bu durum petrol ve petrol ürünlerini ulaştırma sektörü için önemli bir faktör haline getirmektedir. Dolayısıyla petrol fiyatlarında meydana gelen değişimler ulaştırma sektörünü doğrudan etkilemektedir. Bu çalışmada petrol fiyatları ile BIST ulaştırma endeksi (XULAS) ve endekste yer alan Do&Co Aktiengesellschaft (DOCO), GSD Denizcilik Gayrimenkul İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş. (GSDDE), Pegasus Hava Taşımacılık A.Ş (PGSUS), Reysaş Taşımacılık ve Lojistik Ticaret A.Ş. (RYSAS), Türk Hava Yolları A.O. (THYAO) firmalarının pay fiyatları arasındaki kısa ve uzun dönem ilişki ARDL (Autoregressive Distributed Lag) ve NARDL (Nonlinear ARDL) sınır testi yaklaşımı ile aylık veriler kullanılarak araştırılmıştır. ARDL ve NARDL sınır testi yaklaşımı mevsimsel birim kök ve patlayıcı kök içeren seriler için uygun değildir. Bu nedenle serileri üreten süreçlerin mevsimsel birim kök içerip içermediğini tespit etmek için HEGY (Hylleberg-Engle-Granger-Yoo) mevsimsel birim kök testi uygulanmıştır. Analiz sonuçlarına göre DOCO, PGSUS firmalarının pay fiyatları için kurulan test denklemleri mevsimsel birim kök içermesinden dolayı analize mevsimsel birim kök içermeyen THYAO, CLEBI, RYSAS ve GSDDE firmalarının pay fiyatları ve XULAS endeksi ile devam edilmiştir. Serilerin patlayıcı kök içerip içermediğini test etmek için sağ kuyruklu birim kök testi RTADF ADF (Right Tail Augmented Dickey Fuller) testi uygulanmıştır. Test sonucunda tüm serilerin patlayıcı kök içermediği sonucuna ulaşılmıştır. Serilerin durağanlık düzeyini belirmek için sol kuyruklu birim kök testi LTADF (Left Tail ADF) uygulanmıştır. ARDL sınır testi yaklaşımı ile petrol fiyatları ile pay fiyatları arasındaki ilişki simetrik olarak modellenmiştir. Test sonuçlarında; petrol fiyatları ile XULAS, THYAO, CLEBI, RYSAS firmalarının pay fiyatları arasındaki kısa ve uzun dönem simetrik bir ilişki bulunamamıştır. Petrol fiyatları ile LGSDDE serisinin uzun dönem simetrik ilişkili olduğu tespit edilmiştir. NARDL sınır testi ile petrol fiyatları ile pay fiyatları arasındaki ilişki asimetrik olarak modellenmiştir. Analiz sonuçlarında CLEBI, GSDDE ve RYSAS firmalarının pay fiyatları ile petrol fiyatları arasında yalnızca uzun dönemli ilişkinin var olduğu, THYAO firmasının pay fiyatları ile petrol fiyatları arasında hem uzun dönem hem de kısa dönemli asimetrik ilişkinin var olduğu, XULAS endeksi ile petrol fiyatları arasında uzun ve kısa dönemli ilişkinin var olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Özet (Çeviri)
Oil is used as both an energy source and industrial raw material. Thus oilhas strategic importance in the markets. Oil and its derivatives are the main raw materials of the transportation sector, constituting the main source of fuels used in land, sea and air transportation. This situation makes oil and petroleum products as important factors for the transportation sector. Therefore, changes in oil prices affect the transportation sector directly. In this study, short and long-term relationship between oil prices and the BIST transportation index (XULAS) and the stock prices of the companies included in the index namely Do&Co Aktiengesellschaft (DOCO), GSD Denizcilik Gayrimenkul İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş. (GSDDE), Pegasus Hava Taşımacılık A.Ş. (PGSUS), Reysaş Taşımacılık ve Lojistik Ticaret A.Ş. (RYSAS), Türk Hava Yolları A.O. (THYAO), is analysed using monthly data with the ARDL (Autoregressive Distributed Lag) and NARDL (Nonlinear ARDL) bounds test approaches. ARDL and NARDL bounds test approaches are not proper for series containing seasonal and explosive unit roots. Therefore, HEGY (Hylleberg-Engle-Granger-Yoo) seasonal unit root test is employed to determine whether the processes generating the series include seasonal unit roots. Analysis results deminstrate that test equations established for the share prices of DOCO and PGSUS companies include seasonal unit roots. Thus analysis continues with the stock prices of THYAO, CLEBI, RYSAS, GSDDE companies and XULAS index which do not include seasonal unit roots. In order to test whether the series contain explosive roots, the right-tailed unit root test RTADF (Right Tail Augmented Dickey Fuller) is applied. As a result of the test, we conclude that some of the series do not include explosive unit roots. The left-tailed unit root test LTADF (Left Tail ADF) is implemented to determine the order of stationary of the series. The relationship between oil prices and stock prices is modeled symmetrically with the ARDL bounds test approach. Test results indicate that there is no short and long term symmetric relationship between oil prices and the stock prices of XULAS, THYAO, CLEBI, RYSAS companies. The long term symmetric relationship between oil prices and LGSDDE series is determined. With the NARDL bounds test the relationship between oil prices and stock prices is modeled asymmetrically. Findings of the NARDL analysis suggests that; there is only long term relationship between the stock prices of CLEBI, GSDDE and RYSAS companies and oil prices. While there is both a long term and short term asymmetric relationship between the stock prices of THYAO company and oil prices, there is no long and short term relationship between the XULAS index and oil prices.
Benzer Tezler
- Enerji fiyatlarındaki oynaklığın Borsa İstanbul şirketlerinin pay getirileri üzerindeki etkisinin araştırılması
Investigation of energy price volatility effect on stock returns of Borsa Istanbul firms
GÖZDE ELBİR MERMER
- Enerji fiyatları ile Borsa İstanbul alt endeksleri arasındaki ilişkinin incelenmesi
Investigation the relationship between energy prices and Borsa İstanbul sub-indices
FARUK TEMEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
İşletmeBolu Abant İzzet Baysal Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ERYİĞİT
- BIST ulaştırma endeksi, döviz kuru ve petrol fiyatları arasındaki ilişki: ARDL sınır testi yaklaşımı
The relationship between BIST transportation index, exchange rate and oil prices: ARDL bounds test approach
NAZAN AZİZOĞLU
- Enerji sektörünün çok değişkenli zaman serileri analizi ile incelenmesi
Multivariate time series analysis of the energy sector
SULTAN KUZU
Doktora
Türkçe
2016
Ekonometriİstanbul Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE NEYRAN ORHUNBİLGE
- Petrol fiyatları ve hisse senedi getirileri arasındaki oynaklık geçişkenliğin incelenmesi ve portföy yönetimine yansımaları
Volatility spillovers between oil prices and stock sector returns: Implications for portfolio management
ALI SATTARY
Doktora
Türkçe
2014
EkonometriAtatürk ÜniversitesiEkonometri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. M SİNAN TEMURLENK.