Klasik Türk şiirinde varlık ve birlik düşüncesinin yansımaları
Reflections of the idea of existence and unity in classical Turkish poetry
- Tez No: 927267
- Danışmanlar: PROF. DR. BAHİR SELÇUK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Fırat Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 147
Özet
İnsanlık tarihi kadar eski olan varlık meselesi, düşünürler tarafından sürekli sorgulanmaya tabi tutulmuştur. Semavî dinler, farklı inanışlar ve filozoflar tarafından ortaya konan görüşler, ontolojik olarak varlığın mahiyetini nitelendirmekle beraber mevcudatın yaratıcı karşısındaki konumunu da ele almış, irdelemiştir. Felsefi, dinî ve tasavvufî düşünce çerçevesinde hazırlanan bu çalışmada varlık ve birlik anlayışının klasik Türk şiirindeki yansımaları üzerinde durulmuştur. Muhtelif felsefî akımlar, mistik oluşumlar ve tasavvufun varlığa bakışı ifade edildikten sonra varlığın birliği (vahdet-i vücûd) nazariyesi İbnü'l-Arabî'nin bakış açısıyla ele alınarak varlığın boyutlarının klasik Türk şiirindeki yansımaları üzerinde durulmuştur. Varlık ve birlik kavramlarının üstün“sevgili”imajıyla yansıtıldığı klasik Türk şiirindeki sembol, metafor ve teşbihler geleneksel şerh yöntemiyle izah edilmiştir. Varlık ve birlik kavramlarından hareketle varlığın birliği nazariyesinin klasik Türk şiirine etkilerinin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Bu çalışma 14-19. yüzyılları kapsayacak şekilde 15 divan ile sınırlandırılmıştır. Bahsi geçen divanlar varlık ve birlik kavramları çerçevesinde taranmıştır. Taranan beyitler arasında konuyla doğrudan alakalı olanlar seçilerek yorumlanmıştır. Bu çalışmayla felsefî ve dinî alanda sürekli tartışılan varlık, birlik kavramları ve tasavvuf kültüründeki varlığın birliği (vahdet-i vücûd) nazariyesinin klasik Türk şiirinde nasıl işlendiği ortaya konulmuştur. İbnü'l-Arabî ve takipçilerinin sistemleştirdiği varlığın birliği öğretisinin klasik Türk şiirinde ne şekilde değerlendirildiğini tespit etme imkânına ulaşılmıştır.
Özet (Çeviri)
The issue of existence, which is as old as the history of humanity, has been subjected to constant questioning by thinkers. The views put forward by Semavian religions, different beliefs and philosophers have ontologically characterised the nature of existence, as well as the position of the being in front of the creator. This study, prepared within the framework of philosophical, religious and sufism thought, focuses on the reflections of the understanding of existence and unity in classical Turkish poetry. After expressing various philosophical movements, mystical formations and sufism's view of existence, the theory of the unity of existence (wahdat al-wujūd) is discussed from Ibn al-'Arabī's perspective and the reflections of the dimensions of existence in classical Turkish poetry are emphasised. Symbols, metaphors and similes in classical Turkish poetry, in which the concepts of existence and unity are reflected with the image of the superior 'beloved/dear', are explained with the traditional commentary method. Based on the concepts of existence and unity, it is aimed to reveal the effects of the theory of the unity of being on classical Turkish poetry. This study is limited to 15 divans covering the 14th-19th centuries. The mentioned divans were scanned within the framework of the concepts of existence and unity. Among the scanned couplets, those directly related to the subject were selected and interpreted. In this study, the concepts of existence and unity, which are constantly discussed in the philosophical and religious fields, and how the theory of the unity of being (wahdat al-wujūd) in Sufi culture is treated in classical Turkish poetry have been revealed. It has been possible to determine how the doctrine of the unity of being systematised by Ibn al-'Arabī and his followers is evaluated in classical Turkish poetry.
Benzer Tezler
- Klasik Türk şiirinde kötülüğü temsil eden varlıklar
Events that representing evil in classical Turkish poetry
HİLAL AY
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUVAFFAK EFLATUN
- Klâsik Türk şiirinde şeyhülislâmlara sunulan kasideler
The qasidas presented for shaikh al-islams in the classical Turkish poetry
ÖZCAN TUNÇADAM
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. RECEP DEMİR
- Şeyh Gâlib Dîvânı'nda hak, varlık ve insan
God, being and human in Sheikh Gâlib's dîvân
FETTAH KUZU
Doktora
Türkçe
2013
Türk Dili ve EdebiyatıFırat ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ YILDIRIM
- Klasik Türk şiirinde peri
Fairy in classical Turkish poetry
AYNUR ŞANLITÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MELİKE GÖKCAN
- Klasik Türk şiirinde mahallî ve folklorik üslȗp (Sâfî, Necâtî Bey, Emrî örneği)
Local and folkloric style in classical Turkish poetry (Sâfî, Necâtî Bey, Emrî example)
GÜLİSTAN ULUĞ
Doktora
Türkçe
2025
Türk Dili ve Edebiyatıİnönü ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CAFER MUM