Çağdaş mimarlığın 'akdenizliliği' üzerine fenomenolojik bir okuma: Antalya örneği
A phenomenological reading on the 'mediterraneanness' of contemporary architecture: The case study of Antalya
- Tez No: 927950
- Danışmanlar: PROF. DR. KEMAL REHA KAVAS
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Akdeniz Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mimarlık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 227
Özet
Mimarlıkta 20. yüzyılın ilk yarısına hâkim olan modern hareketin temel iddialarından biri yerel koşullardan bağımsız bir evrensel üretim paradigmasının gerekliliğidir. 20. yüzyılın ortalarından itibaren gelişen modern sonrası mimarlık kuramı ise farklı düşünsel sistemlere dayanarak söz konusu evrenselci yaklaşıma karşı çıkmıştır. Bu çerçevede ortaya çıkan akımlardan biri olan bölgeselcilik ve başvurulan felsefi kaynaklardan biri olan fenomenolojinin ortak noktaları, mimari tasarımda yerel karakterin, özgün girdilerin ve tarihsel tecrübenin önemini gündeme getirmeleridir. Yerel mimari karakterin tarihsel tecrübe içerisinde olgunlaştığı farklı yerleşimleri içeren Akdeniz Havzası, coğrafi ve kültürel bağlamın mimarlığa yansıması bakımından zengin tarihsel verilere sahiptir. 20. yüzyıl tarih yazımı içerisinde, Akdeniz coğrafyasına özgü tarihsel ve kültürel ortaklıkları vurgulayan“Akdenizlilik”kavramı gelişmiştir. Modern sonrası mimarlık kuramında yerel verilerin öneminin hatırlanması Akdeniz iklimi, coğrafyası ve kültürü içerisinde gelişen tarihsel mimarlık ürünlerine yönelik ilgiyi de arttırmış ve bu yapılar, çağdaş mimarlıkta yorumlanabilecek bilgi kaynakları olarak görülmeye başlanmıştır. Böylece,“Akdenizli”duyarlılıklara sahip çağdaş mimarlık örneklerinin hangi ölçütler doğrultusunda ve hangi yöntemler ile tasarlanabileceği önemli bir soru haline gelmektedir. Tez, geleneksel yerleşim dokularına özgü“Akdenizli”mimari niteliklerin tanımlanması, çağdaş mimarlıktaki sürekliliklerinin tespit edilmesi ve“Akdenizliliğin”çağdaş tasarımlarda özgün yorumlar ile sürdürülebilmesinin imkanlarını sorgulamakta ve bunları gerçekleştirmenin fenomenolojik kavramsal çerçeveye dayalı nitel bir araştırma zemininde mümkün olabileceğini savunmaktadır. Çağdaş mimarlığın“Akdenizliliğini”tartışan bu fenomenolojik okuma, günümüzde“Akdenizliliği”tarihsel mimari öğelerin biçimsel taklitleri ile sınırlandıran yüzeysel tasarım yaklaşımlarına karşı çıkmakta, bunun yerine tarihsel yapılı çevreye özgü nitelikleri soyut mekânsal ilkeler ile ifade ederek mekânı üç boyutlu derinliği ve deneyim potansiyelleri üzerinden değerlendirebilen özgün tasarım yorumlarını ve bunlara imkân sağlayacak bir ölçüt sistemini hedeflemektedir. Bu araştırma kapsamında Akdeniz coğrafyasının belirli bir geleneksel yerleşim dokusuna özgü mekânsal deneyim süreçlerinin ve bunlara karşılık gelen mekânsal örüntülerin tespit edilmesini sağlayan bir fenomenolojik temsil yöntemi geliştirilmektedir. Bu doğrultuda, tezin amacı geleneksel kent dokularında yerel“Akdenizli”niteliklerin tespit edilmesine, bu niteliklerin ilgili yörede geleneğin çağdaş yorumuna ilişkin mekânsal özellikler taşıyan mimarlık ürünlerinde nasıl ve hangi düzeyde var olduğunun belirlenmesine, tespit edilen yerel“Akdenizli”mimari niteliklerin günümüzde özgün yorumlar ile sürdürülebilmesine yönelik bir yöntem önermek ve bu yöntemi bir vaka etüdüyle test etmektir. Coğrafi ve kültürel boyutların şekillendirdiği geleneksel yerleşim dokusunu barındıran Antalya Kaleiçi, geleneksel yerleşim dokularına özgü 'Akdenizli' mimari niteliklerin tanımlanması aşamasında başvurulan örneklem alanı olarak seçilmiştir. Kaleiçi dokusunun“Akdenizli”nitelikleri, mekânsal örüntüler üzerinden, fenomenolojik temsil yöntemi ile ortaya konmuştur. Bu yöntem ile tespit edilen yerel“Akdenizli”mimari niteliklerin, Antalya'da yer alan çağdaş mimarlık ürünlerindeki karşılıkları aranmıştır. Çağdaş mimarlık kapsamında örneklem oluşturulurken tasarımların Antalya'da turizm ve kentsel gelişmenin hızlandığı 1980'li yılların başlarından günümüze dek uzanan süreçte inşa edilmiş olması, barınma işlevini karşılaması, mekânsal birimlerinin organizasyonu ile bir yerleşim dokusu üretmesi, yerel mimari geleneğin çağdaş yorumuna ilişkin mekânsal özellikler taşımaları veya bu doğrultuda bir mimari söylem çerçevesinde üretilmiş olmaları seçim ölçütleri olarak belirlenmiştir. Böylece tez, tarihsel dokulardaki“Akdenizli”mimari niteliklerin tespiti ve bu niteliklerin gelecekte üretilecek mimarlık ürünlerinde özgün yorumlar ile sürdürülebilmesi için nitel bir ölçüt sistemi önermektedir. Söz konusu sistem, yöreye özgü mimari değerlere sahip tüm yerleşim merkezlerinde uygulanabilecektir. Böylece, yöreye özgü mimari dilin çağdaş tasarımlarda biçimsel ve yüzeysel taklide dönüşmeyen özgün yorumlar ile sürdürülebilmesi için yöntem geliştirilebilir.
Özet (Çeviri)
One of the main assertions of the modern movement that dominated the first half of the 20th century architecture is the necessity of a universal production paradigm independent from local conditions. Post-modern architectural theory, which had developed from the mid-20th century onwards, opposed this universalist approach by relying upon different intellectual systems. The common feature of regionalism, one of the movements that emerged within this framework, and phenomenology, one of the underlying philosophical sources of the period is that they emphasize the importance of local character, original inputs and historical experience in architectural design. The Mediterranean Basin, which involves different settlements where local architectural character has matured through historical experience, provides rich historical data in terms of the reflection of geographical and cultural context on architecture. In 20th century historiography, the concept of 'Mediterraneanness' has developed by emphasizing the historical and cultural commonalities specific to the Mediterranean geography. Recalling of the importance of local data in post-modern architectural theory led to an increased interest in historical products of architecture developed within the Mediterranean climate, geography and culture, and these buildings have begun to be seen as interpretable sources of information for contemporary architecture. Thereby, identifying the criteria and methods, through which contemporary architecture might develop“Mediterranean”sensibilities becomes an important task. The thesis questions the possibilities of defining the 'Mediterranean' architectural qualities specific to traditional settlement textures, identifying their continuities in contemporary architecture, and sustaining 'Mediterraneanness' with original interpretations in contemporary designs, and argues that these can be possible on the basis of a qualitative research ground based on a phenomenological conceptual framework. This phenomenological reading, discussing the“Mediterraneanness”of contemporary architecture, opposes superficial design approaches delimiting, today,“Mediterranneanness”within formal imitations of historical elements of architecture, and instead, aims to develop original design interpretations and their underlying criteria system, which can represent the characteristic spatial qualities of historical built environment through abstract spatial principles and which can assess space within its three dimensional depth and experiential potentials. Within the scope of this research, a phenomenological representation method is developed for enabling the identification of spatial experience processes and corresponding spatial patterns specific to a particular traditional settlement texture of the Mediterranean geography. In this direction, the aim of the thesis is to propose a method for the identification of local 'Mediterranean' qualities in traditional urban textures, to determine how and at what level these qualities exist in architectural products bearing spatial features related to the contemporary interpretation of tradition in the relevant region, to propose a method for the maintenance of the identified local 'Mediterranean' architectural qualities through original interpretations of today, and to test this method by referring to a case study. The historical fortified center of Antalya (Kaleiçi), which possesses a traditional settlement texture shaped by geographical and cultural dimensions, has been selected as the sample area used in the process of defining the 'Mediterranean' architectural qualities, characteristic to traditional settlement textures. The 'Mediterranean' qualities of the Kaleiçi texture have been revealed through the phenomenological representation method by using the spatial patterns. The reflections of the local“Mediterranean”qualities of architecture, which are identified through the above-mentioned method, in the contemporary architectural products of Antalya, are investigated. While forming the sample within the scope of contemporary architecture, the selection criteria were determined as follows: The sample designs should have been built in the period extending from the early 1980s to the present day when tourism and urban development accelerated in Antalya. In addition, they should meet the function of housing, and they should produce a settlement texture with the organization of their spatial units. The last selection criteria is that they should have spatial features related to the contemporary interpretation of the local architectural tradition or that they should have been produced within the framework of an architectural discourse in that vein Thus, the thesis proposes a qualitative criterion system for the determination of 'Mediterranean' architectural qualities in historical textures and the maintenance of these qualities in future architectural products through original interpretations. This system can be implemented in all settlements possessing architectural values characteristic of the region. In this way, a method can be developed for the continuity of region-specific architectural language through original interpretations which do not become formal or superficial imitations.
Benzer Tezler
- Çağdaş mimarlığın paradigmatik yapısında süreklilikler, süreksizlikler, 1920 - 1980
Continuities and discontinuities in the paradigmatic structure of contemporary architecture, 1920 - 1980
HALİL SENCER ERKMAN
- The development of a building energy performance evaluation program (EnAd) for architectural design process
Mimari tasarım süreci için bina enerji performansı değerlendirme programı (EnAd) geliştirilmesi
FATMA ZEHRA ÇAKICI
Doktora
İngilizce
2013
EnerjiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ARZU GÖNENÇ SORGUÇ
- Re-mapping contemporary architecture in Turkey based on the relationship between urbanisation and architecture: Eskişehir Road development in Ankara
Türkiye'de çağdaş mimarliğin kentleşme ve mimarlik ilişkisine bağli olarak yeniden haritalandirilmasi: Ankara Eskişehir yolu gelişimi
AHMET GÜNEL
Yüksek Lisans
İngilizce
2020
MimarlıkOrta Doğu Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CELAL ABDİ GÜZER
- Çağdaş mimarlıkta tekrar kavramı üzerine inceleme
A study on the concept of repetition in contemporary architecture
ESMA EROĞLU
- Le corbusier'in modern mimarlık ilkelerinden 'Serbest Plan' şeması ilkesinin uygulanmış örnekler üzerinden incelenmesi
Examining through examples of le corbusier's free plan diagram of modern architecture principles
LEVENT MENGA
