Panoptik gözetim: Avrupa Birliği'nin toplumsal kontrol araçları ve uygulamaları
Panoptic surveillance: The European Union's instruments and practices of social control
- Tez No: 928127
- Danışmanlar: DOÇ. DR. RAMAZAN İZOL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Uluslararası İlişkiler, International Relations
- Anahtar Kelimeler: Panoptikon, Gözetim, Avrupa Birliği, Michel Foucault, Gözetim Çalışmaları, Panopticon, Surveillance, European Union, Michel Foucault, Surveillance Studies
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Akdeniz Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Uluslararası İlişkiler Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 687
Özet
Michel Foucault, modern iktidarın birey ve toplum üzerindeki etkisini ve uygulamalarını, İngiliz filozof Jeremy Bentham'ın“Panoptikon”olarak adlandırdığı hapishane modelini metafor olarak kullanarak anlatmıştır ve bu bağlamda disiplinci iktidarın (modern iktidar) uygulamalarını Panoptikon üzerinden teorileştirmiştir. Foucault'nun“Panoptizm”,“Panoptik Gözetim”ya da“İktidar Laboratuvarı”olarak nitelendirdiği Panoptikon; ideal bir biçime indirgenmiş bir iktidar mekanizmasının diyagramı ve modern bireyin günlük yaşamı boyunca iktidar ile süren ilişkilerinin tanımlanmasıdır. Foucault'nun“Panoptik Gözetim”teorisi içinde tanımladığı modern iktidar, disiplinci ve kontrolcüdür. Ona göre modern iktidarın hedefi ve amacı, egemenlik ilişkilerini ortaya koymak değil; disiplin ilişkilerini ortaya koymaktır. Diğer yandan modern iktidarın ilişkilerini, tekniklerini, stratejilerini ve uygulamalarını Panoptikon metaforu üzerinden örneklendiren Foucault, modern iktidarın alanına giren tüm kurumlarda Panoptikon'daki tekniklerin uygulandığını ve modern iktidarın bu teknikler (caydırma, denetim, disiplin, gözetim) sayesinde toplumsal kontrolü sağladığını belirtmektedir. Bunun yanı sıra Panoptik Gözetim teorisinin Avrupa Birliği (AB) ile bağlantısı daha çok AB'nin toplumsal kontrol araçları, veri toplama ve izleme uygulamalarıyla ilişkilendirilmektedir. Ayrıca AB içindeki iktidarın/disipline edici gücün birtakım söylemler, kurumlar, yasal düzenlemeler ve politikalar aracılığıyla AB üye devletleri ve ortakları üzerinde bir kontrol kurması ve onları disipline etmesi ve AB dışındaki bazı kimlikleri ve kültürleri de yine birtakım söylemler ve uygulamalar vasıtasıyla“risk”ya da“tehdit”olarak nitelendirmesi ve bir tür baskı kurması AB'nin Panoptizm/Panoptik Gözetim teorisi bağlamında değerlendirilmesini gerekli kılmıştır. Bu bağlamda bu tez, AB'nin toplumsal kontrol araçlarını ve uygulamalarını Foucault'nun Panoptik Gözetim teorisi ekseninde analiz etmektedir. Nitel araştırma yönetimiyle hazırlanan tezin metodolojik boyutunu ise Foucault'nun eleştirel söylem analizi tekniği ve verilerin nitel analizi için kullanılan MAXQDA programının kodlama tekniği (betimsel kodlama) oluşturmaktadır. Burada temel amaç, AB içindeki disipliner gücün (modern iktidarın), AB üye devletleri ve ortakları üzerindeki gücünü/etkisini, klasik iktidar teorilerinden farklı olarak Panoptik Gözetim teorisi ekseninde ele almak ve AB içindeki disipliner gücün denetim, gözetim ve disiplin barındıran araçlarını ve uygulamalarını ortaya koymak ve bu araçların ve uygulamaların analizini gerçekleştirmektir.
Özet (Çeviri)
Michel Foucault explained the effects and practices of modern power on the individual and society by using the prison model, which British philosopher Jeremy Bentham called the“Panopticon,”as a metaphor, and in this context he theorized the practices of disciplinary power (modern power) through the Panopticon. The Panopticon, which Foucault characterized as“Panoptism,”“Panoptic Surveillance,”or“Laboratory of Power,”is a diagram of a power mechanism reduced to an ideal form and a description of the modern individual's relations with power in his or her everyday life. Modern power, as defined by Foucault in his theory of“Panoptic Surveillance”, is disciplinary and controlling. According to him, the goal and purpose of modern power is not to establish relations of sovereignty, but to establish relations of discipline. On the other hand, Foucault, who exemplifies the relations, techniques, strategies and practices of modern power through the metaphor of the Panopticon, states that the techniques in the Panopticon are applied in all institutions that fall within the sphere of modern power and that modern power ensures social control through these techniques (deterrence, control, discipline, surveillance). In addition, the connection of Panoptic Surveillance theory with the European Union (EU) is mostly associated with the EU's social control instruments, data collection and monitoring practices. Also, the fact that the power/disciplining power within the EU establishes control and disciplines EU member states and partners through certain discourses, institutions, legal regulations and policies, and characterizes some identities and cultures outside the EU as“risk”or“threat”through certain discourses and practices, and exerts a kind of pressure on them, makes it necessary to evaluate the EU in the context of Panoptism/Panoptic Surveillance theory. In this context, this thesis analyzes the EU's instruments and practices of social control through Foucault's Panoptic Surveillance theory. The methodological dimension of the thesis, which was prepared with qualitative research management, consists of Foucault's critical discourse analysis technique and the coding technique (descriptive coding) of the MAXQDA program used for qualitative analysis of the data. The main aim here is to address the power/effect of the disciplinary power (modern power) within the EU on the EU member states and partners in the axis of Panoptic Surveillance theory, which is different from the classical power theories, and to reveal the instruments and practices of the disciplinary power within the EU that contain control, surveillance and discipline, and to analyze these instruments and practices.
Benzer Tezler
- Zygmunt Bauman'da modern ve postmodern kavramları arasındaki gerilim
The tension between the concepts of modern and postmodern in Zygmunt Bauman
MERVE TEKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Siyasal BilimlerKastamonu ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DENİZ KUNDAKÇI
- Bilişim çağında toplu gözetim ve yasal mevzuat düzenlemeleri
Mass surveillance and legislation arrangements in the information age
İSMAİL CEM BAKIR
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Bilim ve Teknolojiİstanbul Teknik ÜniversitesiBilişim Uygulamaları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÇİÇEK ERSOY
- Panoptik gözetim ve kampüs mekanının dönüşen anlamları: Gaziantep Üniversitesi örneği
Panoptic surveillance and transforming meanings of campus environment: Example of Gaziantep University
YEŞİM AK
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Halkla İlişkilerGaziantep Üniversitesiİletişim ve Toplumsal Dönüşüm Ana Bilim Dalı
DR. OĞUZHAN ÖZGÜR GÜVEN
- Post-panoptik gözetim ve elektronik izleme: Elektronik kelepçe anlatıları
Post-panoptic surveillance and electronic monitoring: Electronic clamp narratives
BAHAR ÖZKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Kamu YönetimiAkdeniz ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÖNÜL DEMEZ
- Sosyal medyada gözetim: Facebook veri politikasına yönelik kullanıcıların gizlilik endişeleri ve gözetim farkındalığı üzerine bir araştırma
Social media surveillance: A research on the privacy concerns and surveillance awareness of users on facebook data policy
BURÇİN İVREN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
GazetecilikEge ÜniversitesiGazetecilik Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. TOLGA ÇELİK