Bulanık veri zarflama analizi ile sağlık sektöründe polikliniklerin etkinlik ölçümü
Measuring the efficiency of polyclinics in the health sector using fuzzy data envelopment analysis
- Tez No: 928481
- Danışmanlar: DOÇ. DR. TUNCAY ÖZCAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Hastaneler, Sağlık Yönetimi, Hospitals, Healthcare Management
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İşletme Mühendisliği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 187
Özet
Sağlık sektörü, artan talep ve kısıtlı kaynakların yönetimi nedeniyle sürekli iyileştirme ihtiyacı duyan stratejik bir alandır. Bu kapsamda veri zarflama analizi; hizmet kalitesini artırma ve maliyet etkinliğini sağlama hedefi doğrultusunda önemli bir araç olarak öne çıkmaktadır. Özellikle poliklinik düzeyindeki performans ölçümleri, personel, maliyet ve altyapı gibi sınırlı kaynakların verimli kullanımını somut biçimde göstererek sağlık yöneticilerinin stratejik kararlar almalarına yardımcı olmaktadır. Bu çalışmada, özel bir hastanede faaliyet gösteren 23 ayrı polikliniğin etkinlik seviyeleri bulanık veri zarflama analizi (BVZA) yaklaşımıyla değerlendirilmiştir. Öncelikle 10 girdi ve 21 çıktıyı barındıran kapsamlı bir veri seti toplanmış, ardından yapılan korelasyon analizi sonucunda değişken sayısı 4 girdi ve 5 çıktı olacak şekilde azaltılmıştır. Seçilen girdi değişkenleri;“çalışılan toplam gün sayısı”,“toplam ilaç-malzeme maliyeti”,“genel işletme maliyeti payı (m²)”ve“toplam randevu kapasitesi”şeklinde belirlenirken, çıktılar“hizmet alan tekil kişi sayısı”,“kişi başına ortalama gelir”,“ameliyat olan tekil kişi sayısı”ve“yapılan laboratuvar tetkik sayısı”olarak ele alınmıştır. Çalışmanın devamında sağlık sektörünün doğasında var olan belirsizlik ve değişkenliklere yanıt verebilmek için, geleneksel veri zarflama analizi yerine α-kesme yöntemine dayalı BVZA modeli kullanılmıştır. Bu sayede, gerçekte sıkça karşılaşılan ve tam olarak belirlenemeyen veriler, bulanık kümeler aracılığıyla modele dâhil edilmiştir. BVZA yaklaşımı, polikliniklerin performansını daha gerçekçi bir şekilde değerlendirmenin yanı sıra verimliliğin artırılabileceği alanları net biçimde ortaya koymaktadır. Elde edilen bulgular, sağlık yöneticilerinin poliklinik bazında kaynak planlaması, personel yönetimi ve bütçe en iyilemek gibi konularda etkin kararlar alabilmelerine olanak sağlamaktadır.
Özet (Çeviri)
The healthcare sector is a strategic field that demands continuous improvement due to increasing demand and the necessity of managing limited resources effectively. In this context, data envelopment analysis emerges as a crucial tool for enhancing service quality and ensuring cost-effectiveness. Particularly at the outpatient clinic level, performance assessments demonstrate the efficient use of limited resources—such as personnel, costs, and infrastructure—and thus support health administrators in making strategic decisions. In this study, the efficiency levels of 23 outpatient clinics operating in a private hospital were evaluated using a fuzzy data envelopment analysis (FDEA) approach. Initially, a comprehensive dataset containing 10 inputs and 21 outputs was compiled. Following correlation analysis, the number of variables was reduced to 4 inputs and 5 outputs. The selected inputs include“total number of working days,”“total drug and material costs,”“share of general operating expenses (per m²),”and“total appointment capacity,”while the outputs comprise“number of individuals receiving services,”“average income per person,”“number of individuals who underwent surgery,”and“number of laboratory tests performed.”To address the inherent uncertainty and variability in the healthcare sector, an α-cut-based FDEA model was employed instead of traditional data envelopment analysis. Through this model, real-world data—often imprecise and inherently fuzzy—were incorporated using fuzzy sets. This approach not only offers a more realistic evaluation of outpatient clinic performance but also clearly identifies areas where efficiency improvements can be achieved. The findings provide valuable insights for health administrators, enabling them to make effective decisions regarding resource planning, personnel management, and budget optimization within the scope of each outpatient clinic.
Benzer Tezler
- Sağlık sektöründe veri zarflama analizi ile etkinlikölçümü: Samsun ili örnek uygulama
Measurement of relative efficiency using data envelope analysis in the health sector: Sample application for Samsun city
NEZİRE ZEYNEP TAŞDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Endüstri ve Endüstri MühendisliğiOndokuz Mayıs ÜniversitesiAkıllı Sistemler Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATİH YAPICI
- Türkiye' deki sağlık hizmetleri etkinliğinin bölgesel olarak değerlendirilmesine yönelik bütünleşik bir model tasarımı
An integrated model design for regional evaluation of the effectiveness of health services in Turkey
MERYEM ÖZDEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Endüstri ve Endüstri MühendisliğiYıldız Teknik ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TUĞBA EFENDİGİL
- Klasik ve bulanık veri zarflama analizi yardımı ile ülkelerin sağlık etkinliklerinin karşılaştırılması ve verilerin bulanıklaştırılmasına alternatif yöntem arayışı
The comparison of health efficiency of the countries with classic and fuzzy data envelopment analysis and an investigation of an alternative approach to create fuzzy data
İSMAİL AKSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
İstatistikMuğla Sıtkı Koçman Üniversitesiİstatistik Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HATİCE HİCRET ÖZKOÇ
- OECD ülkelerinin sağlık alanındaki etkinliklerinin bulanık veri zarflama analizi ile belirlenmesi
Determining of health efficiencies of OECD countries by using fuzzy data envelopment analysis
GÖZDE YEŞİLAYDIN
Doktora
Türkçe
2015
Sağlık Kurumları YönetimiAnadolu Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NESRİN ALPTEKİN
- İşletmelerin finansal kriz öncesi ve sonrası performanslarının bulanık veri zarflama analizi ile değerlendirilmesi
Evaluation of pre and post financial crisis performances of companies with fuzzy data envelopment analysis
FATMA GÜL ALTIN