Osmanlı döneminde eş'ârî – mâtürîdî kelam okulları arasındaki ihtilaflarla ilgili çalışmalar: Kemal Paşazâde örneği
Studies on the disputes between ash'ari and mâtürîdî theological schools during the Ottoman era: The case of Kemal Paşazâde
- Tez No: 928783
- Danışmanlar: PROF. DR. İSMAİL ŞIK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çukurova Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 132
Özet
Osmanlı Devleti, İslam düşünce tarihinin yaklaşık altı yüz yılını kapsayan süre zarfında, Eş'ârî ve Mâtürîdî kelam okulları arasındaki ihtilafların merkezi olmuştur. Bu tez, söz konusu ihtilafların temellerini, gelişimini ve sonuçlarını derinlemesine inceleyerek, Osmanlı ilim dünyasının bu teolojik ihtilaflar karşısındaki tutumunu ve Osmanlı toplumu üzerindeki etkilerini değerlendirmektedir. Tezimizin birinci bölümünde, Kemal Paşazâde'nin hayatı, akademik faaliyetleri ve ilmi kişiliği ayrıntılı bir şekilde ele alınmaktadır. Bu bölümde, Paşazâde'nin hayatının önemli dönemleri, eserlerinin ortaya çıkış sebepleri, onun teolojik görüşlerinin oluşum süreçleri ve kelam okulları arasındaki ihtilaflarda hangi tarafta durduğu analiz edilmektedir. Ayrıca, Paşazâde'nin Osmanlı kelam geleneği içindeki yeri, diğer âlimlerle olan ilişkileri ve eserlerinin Osmanlı ilim hayatındaki etkisi incelenmektedir. İkinci bölüm, Kemal Paşazâde'nin“Risâletü'l-İhtilâf beyne'l-Eş'ârîyye ve'l-Mâtürîdîyye”adlı eserine odaklanmaktadır. Bu eserde Eş'ârî ve Mâtürîdî kelam okulları arasındaki temel ihtilaflar ele alınmakta, Paşazâde'nin incelediği ana konular ile sunduğu argümanlar ve karşı argümanlar detaylı bir şekilde değerlendirilmektedir. Ayrıca, iki okul arasındaki kelamî farklılıklar ve benzerlikler analiz edilerek Paşazâde'nin bu ihtilafları nasıl ele aldığı ortaya konmaktadır. Tezimiz, Osmanlı dönemi kelam ilminin önemli bir parçası olan Eş'ârî ve Mâtürîdî okulları arasındaki ihtilaflara odaklanmaktadır ve özellikle Kemal Paşazâde'nin Risâletu'l-İhtilâf beyne'l-Eşa'ira ve'l-Mâtürîdîyye adlı eseri üzerinde durmaktadır. Bu çalışma, kelam ilmi ve Osmanlı İslam düşünce tarihine önemli bir katkı sağlamayı amaçlamaktadır. Kemal Paşazâde'nin bu ihtilaflar karşısındaki tavrı, eserleri ve ilmi kişiliği, bu incelemenin temel taşlarını oluşturmaktadır. Bu çalışma, gelecekteki araştırmacılar için bir başvuru kaynağı oluşturmayı ve eski el yazma eserleri üzerinde çalışma yapma isteğini artırmayı amaçlamaktadır.
Özet (Çeviri)
The Ottoman Empire, throughout its six-century-long history, served as a focal point for the theological disputes between the Ash'arī and Māturīdī schools of kalām. This thesis delves deeply into the foundations, evolution, and consequences of these theological conflicts, examining the stance of the Ottoman scholarly community and their impact on Ottoman society. The first chapter of this thesis provides a comprehensive analysis of Kemal Paşazâde's life, academic contributions, and scholarly identity. This section examines the significant periods of his life, the reasons behind the emergence of his works, the formation of his theological views, and his position in the disputes between the kalām schools. Additionally, it explores his place within the Ottoman kalām tradition, his relationships with other scholars, and the influence of his works on Ottoman intellectual life. The second chapter focuses on Kemal Pashazade's Risâletu'l-İhtilâf beyne'l-Eşa'ira ve'l-Mâtürîdîyye, a treatise that systematically outlines the fundamental theological disputes between the Ash'arī and Mâtürîdî schools. This section provides a detailed examination of the major topics discussed in the treatise, analyzing the arguments and counterarguments presented by Pashazade. Furthermore, a comparative analysis of the doctrinal similarities and differences between the two theological schools is conducted, shedding light on how Pashazade approached these controversies. This thesis primarily investigates the theological disputes between the Ash'ari and Mâtürîdî schools within the Ottoman context, with a particular focus on Kemal Pashazade's Risâletu'l-İhtilâf beyne'l-Eşa'ira ve'l-Mâtürîdîyye. By doing so, it aims to contribute significantly to the study of Islamic theology and the intellectual history of the Ottoman Empire. The examination of Pashazade's stance on these theological debates, along with his works and scholarly identity, constitutes the cornerstone of this research. This study aspires to serve as a valuable reference for future researchers and to encourage further exploration of classical manuscripts and theological discourses.
Benzer Tezler
- Esîrîzâde abdülbâki Efendi ve İrâde-i Cüz'iyye risalesi
Esirizade Abdulbaki Efendi and his treatise on free will
İHSAN BEKTAŞ
- Mehmed Emin Üsküdari ve Şerh-u Kaside-i Nuniyye fî Îlmi'l-Akaid isimli eserin kelam açısından tahlili
The analysis of Mehmed Emin Üsküdari and Şerh-u Kaside-i Nuniyye Fî Îlmi'l-Akaid in terms of theology
SALİHA KIR
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinKarabük ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUSTAFA GÖREGEN
- İtikâdî İslâm mezhepleri tarihçiliği bağlamında Ahmed Ziyâeddin Gümüşhânevî
Ahmad Diyā' al-Dīn al-Gumushkhānawī in the Context of Historiography of Itikadi Islamic Sects
NURCİHAN ATA
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinSakarya ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HABİB KARTALOĞLU
- حاشية أحمد البِيلي على مَتن السَّنوُسي (صُغرى الصُّغرى) تَحليل وتَحقيق
Ahmed el-Bîlî'nin es-Senûsî'nin Suğra's-Suğra adlı eserine yaptığı haşiyenin tahlil ve tahkiki
SALAH SALIH MUSTAFA AL-MASSLAWI
Yüksek Lisans
Arapça
2024
DinKarabük ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDULCEBBAR KAVAK
- Molla Hayâlî'nin kelâmî görüşleri (Şerhu'l-Kasîdeti'n-Nûniyye bağlamında)
Theological views of Mullah Hayâlî (In the context of Sharh al-Qasidah al-Nûniyya)
SEZGİN ELMALI
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
DinTrakya ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ARİF AYTEKİN