Adana sancağında malikȃne uygulaması (1789-1839)
Malikȃne practice in Adana sanjak (1789-1839)
- Tez No: 929111
- Danışmanlar: PROF. DR. ŞERİFE YORULMAZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mersin Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 327
Özet
Coğrafi konumu itibariyle Adana eyaleti tarımın, hayvancılığın ve ticaretin eş zamanlı yapılabildiği nadir Osmanlı eyaletlerinden bir tanesidir. Sanayi Devrimi'nin Avrupa'da iktisadi düzeni değiştirecek etkileri, Merkantalizmden Kapitalizm'e geçiş evreleri sadece Avrupa ile sınırlı kalmamış Osmanlıyı da etkisi altına almıştır. Osmanlı'nın Viyana Kuşatması sonrası ile başlayan geri çekilmesi devlet ve toplum üzerinde adı konulmamış tanımlaması tam olarak yapılamayan bir etki bırakmıştır. Bu gelişmeler bir tür kelebek etkisi yaratmıştır. Osmanlı'nın toprak, insan üzerine kurguladığı modellemeler tımar ve İltizam üzerine etkileri her geçen gün kendisini daha fazla hissettirecektir. Bu geri çekilme Osmanlı devletinin kadîm iktisadi politikalarının da aksamasının temel gerekçesini oluşturacaktır. Toprak insan üzerine kurgulu tımar sistemindeki askerî model aynı zamanda Osmanlı iktisadi yapısının geneline etki edebilecek özelliklere sahipti. Kadim İktisadi düzeni etkisi altına alan bu aksaklıklar aynı zamanda Osmanlı toplumunun tabî düzeninin de etkilenmesine sebebiyet vermiştir. Osmanlı devleti, aynı zamanda seri üretime geçen Avrupalı devletlerin hammadde pazar ve enerji ihtiyaçları üzerine baskılarla mücadele etmiştir. Hammade ve enerji arayan devletlerin baskılarıyla karşı karşıya kalmıştır. Bu baskıların bir sonucu Kavalalı Mehmet Ali Paşa isyanıyla yüz yüze kalan Osmanlı devleti bir taraftan da Rusya'yı dizginlemeye çalışmaktadır. 19. yüzyıla gelindiğinde Osmanlı Devleti başta kurgulanan iktisadi askerî düzendeki aksaklıklarına bağlı ortaya çıkan hoşnutsuzluklar ile uğraşırken öbür taraftan Avrupalı devletler ve Rusya ile baş etmek zorundadır. Devletin devamlılığını sağlamak adına ve toplumuna karşı olan sorumluluğunu yerine getirmek isteyen Osmanlı devleti 19. yüzyıl öncesinde başlayan çözüm arayışlarını 19. yüzyıl ile birlikte hızlandırmıştır. Bu çözüm arayışları askerî ve malî sistem üzerinde yoğunlaşmıştır. 19. yüzyıl Adanası Osmanlı devletinin içinde bulunduğu olumsuzlukların nerdeyse tamamını yaşayan bir Osmanlı şehridir. Ayrıca Adana'nın demografik ve sosyolojik yapıları dikkate alındığında yerleşik hayatın konar-göçer göçebe yaşayışının ve ticaretinin aynı anda yapılabildiği bir özelliği ile karşı karşıya kalmaktayız. Adana'daki tarım, hayvancılık ve ticaretin sağladığı zenginlik Adana cemaat ve aşiretlerin 19. yüzyıldaki rekabetinin ana sebebi haline gelmiştir. Bu rekabete bir de Osmanlı devletinin değişim adı altında özellikle malî alandaki değişimleri eklendiğinde Adana'nın özel konumu çok daha belirgin bir hal almaktadır.19. yüzyıl Adanasında vergi toplama usulünde Malikȃne uygulamasının yoğunluğu dikkat çekici seviyelerdedir. Ancak, Adana malî anlamda Tanzimat'a giden süreci hazırlayan gelişmeleri yaşayan bir şehir olarak karşımıza çıkmaktadır. Adana'da Malikȃnenin uygulanması ve ardından kaldırılması süreçleri üzerine yoğunlaşan bu çalışmada devlet politikalarının ve yerel idarecilerin yetersizlikleri sorgulanarak, Adana'daki malî değişim üzerindeki etkileri anlaşılmaya çalışılacaktır. Bu aksaklıklar Osmanlı'nın toprakü, insan ve vergi üzerine kurguladığı modellerin çökmesine zemin hazırlamıştır.
Özet (Çeviri)
Due to its geographical location, Adana province was one of the rare Ottoman provinces where agriculture, animal husbandry and trade could be carried out simultaneously. The effects of the Industrial Revolution that would change the economic order in Europe, the transition phases from Mercantilism to Capitalism were not limited to Europe, but also affected the Ottoman Empire. The withdrawal of the Ottoman Empire, which started after the Siege of Vienna, left an undefined and undefined impact on the state and society. These developments created a kind of butterfly effect. The effects of the Ottoman modelling of land and people on fiefs and İltizam will be felt more and more every day. This withdrawal would constitute the main reason for the disruption of the Ottoman state's ancient economic policies. The military model in the fief system, which was based on the people of the land, also had features that could affect the overall Ottoman economic structure. These disruptions, which affected the ancient economic order, also caused the natural order of Ottoman society to be affected. At the same time, the Ottoman state struggled with the pressures on the raw material market and energy needs of the European states that started mass production. It faced the pressures of states seeking raw materials and energy. As a result of these pressures, the Ottoman state, which faced the revolt of Kavalalı Mehmet Ali Pasha, also tried to restrain Russia. In the 19th century, the Ottoman Empire had to deal with the discontent that emerged due to the failures in the economic and military order, while on the other hand, it had to cope with European states and Russia. In order to ensure the continuity of the state and to fulfill its responsibility towards its society, the Ottoman state accelerated the search for solutions that had started before the 19th century with the 19th century. These searches for solutions focused on the military and financial system. 19th century Adana was an Ottoman city that experienced almost all of the adversities of the Ottoman state. In addition, considering the demographic and sociological structures of Adana, we are faced with a characteristic where settled life, nomadic nomadic life and trade can be carried out at the same time. The wealth provided by agriculture, animal husbandry and trade in Adana became the main reason for the rivalry between Adana communities and tribes in the 19th century. Add to this rivalry the Ottoman state's changes, especially in the fiscal sphere under the name of change, and Adana's special position becomes much more apparent.The intensity of the Malikȃne practice in the tax collection method in 19th century Adana is remarkable. However, Adana appears as a city that experienced the developments that prepared the process leading up to the Tanzimat in fiscal terms. This study, which focuses on the implementation and subsequent abolition of the Malikȃne in Adana, will question the inadequacies of state policies and local administrators and try to understand their impact on fiscal change in Adana. These failures paved the way for the collapse of the Ottoman models based on land, people and taxation.
Benzer Tezler
- XVIII. yüzyılda Kastamonu sancağında malikâne sistemi uygulaması
In the XVIII. century in Kastamonu sanjak application of malikâne system
DUYGU KOL
Doktora
Türkçe
2023
TarihKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FARUK SÖYLEMEZ
- Şer'iyye sicillerine göre Adana sancağında avârız vergisi uygulamaları [1750-1800]
Avariz tax applications in Adana sanjak according to ottoman court records ('şer'iyye sicilleri')[1750-1800]
MEDİNE ESEN BOYRAZ
- Adana'nın bütüncül tarihi çerçevesinde Adana Sancağı vakıflarının analizi -TÜSOKTAR veri tabanına dayalı bir araştırma-
Başlık çevirisi yok
MUSTAFA ALKAN
- I. meşrutiyet'ten Mondros Mütarekesi'ne kadar Adana (1876-1918)
From I. Constitutional monarchy to the Mondros Armistice, Adana (1876-1918)
OSMAN KARLANGIÇ