Şer'iyye sicillerine göre Adana sancağında avârız vergisi uygulamaları [1750-1800]
Avariz tax applications in Adana sanjak according to ottoman court records ('şer'iyye sicilleri')[1750-1800]
- Tez No: 885824
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHTAP ÇELİK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mersin Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tarih Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 77
Özet
Avârız vergisi uygulamalarının Adana sancağı özelinde analizini içeren“Şer'iyye Sicillerine Göre Adana Sancağında Avârız Vergisi Uygulamaları [XVIII. Yüzyılın İkinci Yarısı]”başlıklı tezin ana kaynağını Adana Şer'iyye Sicilleri oluşturmaktadır. Osmanlı Devleti'nin kuruluşundan itibaren varlığına rastladığımız olağanüstü vergiler, tıpkı cizye ve mukâta'a gelirleri gibi doğrudan devlet hazinesi için toplanan gelir gruplarından biriydi. Savaş veya doğal afet gibi olağanüstü durumlarda, şer'î ve örfî vergilerin karşılamakta yetersiz kaldığı masraflar avârız vergisi ile karşılanmaktaydı. Ekonominin nakdîleşmesine paralel olarak 16. yüzyıl sonlarında büyük ölçüde nakit olarak tahsil edilen avârız vergisi, takip eden yıllarda pratik ve malî sebeplerle tahsil biçimleri ve tahsil sıklığı noktasında önemli değişimler geçirmiştir. 17. yüzyıla gelindiğinde art arda yaşanan savaşlar ve büyük toprak kayıpları devlet bütçesinde krize yol açmış; bu da doğal olarak yüzyılın sonlarına doğru merkezi devlet düzeninin sarsılmasına neden olmuştur. Bu tarihlerde avârız vergisi artık düzenli olarak tahsil edilen bir vergi haline gelmişti.18. yüzyıla gelindiğinde ise devletin içerisinde bulunduğu idarî ve malî kriz, yönetici sınıfın hem devlet hem reâyâ üzerinde daha da etkili hale gelmesine neden olmuştu. Başlangıçta Dîvân-ı Hümâyûn'un kararı ile salınıp, doğrudan devlet hazinesi için toplanan olağanüstü vergilerin bu tarihlerde imdâdiyye adı ile ehl-i örfe tevcih edildiği görülüyor. Merkezi devlet düzenindeki çözülme Adana sancağı örneğinde de kendini göstermiş; yerel yönetimlerin güç kazandığı bu tarihlerde yönetici sınıf hem devlet hem de reâyâya karşı daha da etkin bir rol oynamıştır. Adana bölgesinin stratejik konumu dolayısıyla sefer organizasyonuna önemli katkılarının olduğu da görülmektedir.
Özet (Çeviri)
Adana Court Records constitute the main source for the thesis titled“Avarız Tax Applications in Adana Sanjak According to Ottoman Court Records (”Şer'iyye Sicilleri“) [The Second Half Of The XVIII. Century]”, which includes an analysis of the Avâriz tax applications specific to the Adana Sanjak. Extraordinary taxes, which we encounter since the establishment of the Ottoman Empire, were one of the revenue groups collected directly for the state treasury, just like cizye and mukâta'a revenues. In extraordinary situations such as wars or natural disasters, the expenses that şer'i and örf'i taxes were insufficient to cover were covered by the avarız tax. In parallel with the monetization of the economy, the avâriz tax, which was largely collected in cash by the late 16th century, underwent significant changes in terms of collection methods and frequency of collection in the following years due to practical and financial reasons. In the 17th century, successive wars and significant territorial losses caused a crisis in the state budget; which naturally caused the central state order to be shaken towards the end of the century. By this time, the avâriz tax had become a regularly collected tax. By the 18th century, the administrative and financial crisis the state was experiencing had caused the ruling class to become even more influential over both the state and the subjects. It seems that the extraordinary taxes, which were initially collected directly for the state treasury by the decision of the Imperial Council (“Dîvân-ı Hümâyûn”), were transferred to the members of the Ehl-i Örf under the name of imdâdiyye in this period. The disintegration of the central state order also showed itself in the example of the Adana sanjak; during these periods when local governments gained power, the ruling class played an even more active role over both the state and the subjects. It is also seen that the Adana region made important contributions to the expedition logistics due to its strategic location.
Benzer Tezler
- Bursa A-119 numaralı şer'iyye sicili tahlil ve transkripsiyonu
Transcription and analysis of A-119 numbered Bursa court records
ZÜLEYHA YÖRDEM SÖNMEZIŞIK
- Şeriyye Sicillerine göre Osmanlı'nın son döneminde Beypazarı (1880-1913)
Beypazarı in the last period of the Ottoman Empire according to the Court Registers (1880-1913)
HİCRAN BAYRAKCI
Doktora
Türkçe
2024
TarihAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SIDDIK ÇALIK
- Adana Şer'iyye sicillerine göre 1150-1160/1737-1747 yılları arasında Adana'nın sosyo-ekonomik yapısı
Başlık çevirisi yok
ÖMER FARUK TEBER
Yüksek Lisans
Türkçe
1996
TarihAnkara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NESİMİ YAZICI
- Şer'iyye sicillerine göre Tarsus'ta gayrimüslimler
Non-muslims in Tarsus according to registers under canonic legislation
ÇİĞDEM DÜZGÜN
- Şer'iyye sicillerine göre XVII. yüzyılın ortalarında Edirne'de sosyo-ekonomik hayat
Socio-economic life in Edirne in the middle of the XVII. century according to ser?iyye records
ORHAN BUYUK