Nâbî'nin Türkçe Divanı'nda dil sapmaları
Language deviations in Turkish Dîvân of Nâbî
- Tez No: 929478
- Danışmanlar: DOÇ. DR. METE BÜLENT DEGER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mersin Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 132
Özet
İnsanların iletişiminde temel bir araç olan dilin kökeni insanlık tarihi kadar eskidir. Dil ile ilgili çalışmalar eski çağlardan 20. yüzyıla kadar klasik bir şekilde ilerlemiştir. Fakat 20. yüzyılda Ferdinand de Saussure ile klasik anlayıştan çıkılmış ve yeni disiplin alanları ortaya çıkmıştır. Bunun sebebi ise ortaya konulan sanat eserlerine farklı bakış açıları ile yaklaşma ve yeniden yorumlama isteğidir. Zira sanatçılar dili sessel, kelimesel, anlamsal yahut biçimsel açıdan değiştirerek/bozarak yeni kullanımlara başvurmuşlardır. Dilbilimciler bu kullanımı bir üstdil olarak kabul etmiş ve dilde sapmalar olarak adlandırmıştır. Bu çalışmada XVII. yüzyıl klasik Türk edebiyatı şairlerinden Nâbî'nin Türkçe Dîvânı'ndaki şiirlerin dil sapmaları açısından incelenmesi konu edilmiştir. Bu çalışmanın amacı, Nâbî'nin Türkçe Dîvânı'ndaki dil sapmalarının öneminin ve kendine özgü kullanımlarının tespit edilmesidir. Bu amaç doğrultusunda, klasik Türk şiiri bağlamında Nâbî'nin Türkçe Dîvânı'ndaki dil sapmaları tespit edilmiş, tespit edilen bu sapmalar Ünsal Özünlü'nün dil sapmalarına dair yaptığı tasnif çerçevesinde sınıflandırılmıştır. Çalışmada, Ali Fuat Bilkan'ın 1997 yılında yayımladığı“Nâbî Dîvânı”adlı eseri, yani divanın transkripsiyonlu metni esas alınmıştır. Gerekli yerlerde Nâbî Dîvânı'nın el yazması nüshasına da başvurulmuştur. Söz konusu divandaki şiirler“yazımsal sapmalar”,“sesbilimsel (sessel) sapmalar”,“sözcüksel sapmalar”,“dilbilgisel (biçimbilimsel) sapmalar”,“anlamsal (anlambilimsel) sapmalar”,“lehçesel sapmalar”,“kesimsel sapmalar”ve“tarihsel dönem sapmaları”şeklinde 8 ayrı başlık esas alınarak incelenmiş ve tespit edilen dil sapmaları ilgili başlık altında değerlendirilmiştir. Nâbî Dîvânı'nında“sesbilimsel (sessel) sapmalar”ve“anlamsal (anlambilimsel) sapmalar”a dair örneklerinin oldukça yoğun olarak kullanıldığı“sözcüksel sapmalar”a dair örneklerinin de dönemine göre orijinal örnekler olduğu tespit edilmiştir. Sonuç olarak bu çalışmanın gerek konusu gerekse muhtevası bakımından klasik Türk edebiyatında dil sapmalarına dair bir çalışma olması hasebiyle önemli bir yer işgal edeceği ve alana katkıda bulunacağı değerlendirilmektedir.
Özet (Çeviri)
The origin of language as a basic tool for human communication is as old as human history. Studies on language have progressed in a classical way from ancient times to the 20th century. However, with Ferdinand de Saussure in the 20th century, the classical understanding was abandoned and new disciplinary fields emerged. The reason for this is the desire to approach and reinterpret works of art from different perspectives. This is because artists have resorted to new uses by changing/deforming language in terms of sound, vocabulary, meaning or form. Linguists have recognized this use as a meta-language and called it a deviation from the language. In this study, the poems in the Turkish Dîvân of Nâbî, one of the poets of Classical Turkish literature of the 17th century, are analyzed in terms of language deviations. The aim of this study is to determine the importance of linguistic deviations and their unique uses in Nâbî's Turkish Dîvân. For this purpose, language deviations in Nâbî's Turkish Dîvân in the context of classical Turkish poetry have been identified and these deviations have been classified within the framework of Ünsal Özünlü's classification of language deviations. The study is based on Ali Fuat Bilkan's“Nâbî Dîvânı”published in 1997, that is, the transcribed text of the divan. Where necessary, the manuscript copy of Nâbî Dîvân was also consulted. The poems in the divan in question were analyzed under 8 different headings such as“spelling deviations”,“phonological (phonetic) deviations”,“lexical deviations”,“grammatical (morphological) deviations”,“semantic (semantic) deviations”,“dialectal deviations”,“segmental deviations”and“historical period deviations”and the language deviations identified were evaluated under the relevant heading. It has been determined that the examples of“phonological (sonic) deviations”and“semantic (semantic) deviations”in Nâbî Dîvân are used quite intensively, and the examples of“lexical deviations”are original examples for their period. In conclusion, this study is considered to occupy an important place and contribute to the field as it is a study on language deviations in Classical Turkish literature in terms of both its subject and content.
Benzer Tezler
- Nâbî'nin Türkçe Dîvânı'ndaki ilk na't (Dil içi çeviri-tahlil)
The first praise poem of Nabi's Turkish divan (Intralingual translation-assay)
AYŞE YILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DinÜsküdar ÜniversitesiTasavvuf Kültürü ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİNE YENİTERZİ
- Yenişehr-i Fener Müftüsü İzzet Dîvânı( İnceleme-Metin )
Başlık çevirisi yok
MUHAMMED EMİR TULUM
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Türk Dili ve EdebiyatıSakarya ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. OZAN YILMAZ
- Nâbî Dîvânı'nda ümit ve ümitsizlik kavramlarının şiir estetiğine etkisi
The effect of the conceptions of hope and despair on the aesthetic of poetry in the Nâbî's Dîvân
NURSEL AVCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Türk Dili ve EdebiyatıMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NİLÜFER TANÇ
- Nabi Divanı'nda gelenekten sapmalar ve biçimbirimsel yinelemeler
Deviations from tradition and morphological repetitions in the Nabi's Divan
EYÜP BAYRAKTAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıYozgat Bozok ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ NECMİYE ÖZBEK ARSLAN