Filmlerde gölge arketipi ve bastırma kavramının karşılaştırmalı analizi: Karanlığın Kalbi, Dövüş Kulübü ve Kara Şövalye filmleri üzerine bir inceleme
Comparative analysis of the shadow archetype and the concept of repression in movies: A study on the Heart of Darkness, Fight Club and The Dark Knight movies
- Tez No: 929593
- Danışmanlar: DOÇ. DR. NİL ÇOKLUK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Radyo-Televizyon, İletişim Bilimleri, Psychology, Radio and Television, Communication Sciences
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İletişim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 92
Özet
Sinema, yüzyıllardır insan psikolojisinin en derin köşelerine ışık tutan güçlü bir iletişim aracı olmuştur. Özellikle 20. yüzyılın başından itibaren, psikanalizle iç içe geçen sinema, bilinçaltının karanlık dehlizlerini keşfetmek için bir araç haline gelmiştir. Bu çalışmada, sinema aracılığıyla bireyin içsel dünyasının en karanlık köşelerine inerek, Carl Gustav Jung'un gölge arketipi ve Sigmund Freud'un bastırma teorisi üzerinden bir inceleme yapılacaktır. Çalışmada nitel yöntemin yorumsamacı/hermeneutik analiz tekniği kullanılmış ve filmler iki boyut açısından incelenmiştir. İlk boyutta, Jung'un gölge arketipi kapsamında karakterlerin karanlık yönleri analiz edilmiş; ikinci boyutta ise Freud'un bastırma teorisi doğrultusunda bastırılmış arzular ve bilinçaltı süreçler ele alınmıştır. Bu iki ayrı başlık altında, her bir filmdeki tematik unsurlar detaylı bir şekilde değerlendirilmiştir. Araştırmanın temel sorusu, seçilen filmlerde gölge arketipi ve bastırma kavramlarının nasıl işlendiği ve filmlerin ana temalarına nasıl katkıda bulunduğudur. Çalışmanın sınırlılığı, filmlerin sayısının sınırlı olması ve psikanalizin öznel yorumlara açık olmasıdır. Araştırmanın evreni, psikanalitik temalar içeren tüm filmleri içerirken, örneklem olarak“Karanlığın Kalbi”,“Dövüş Kulübü”ve“Kara Şövalye”filmleri belirlenmiştir. Filmler gelişi güzel örnekleme (haphazard sampling) yöntemiyle seçilmiştir. Bu araştırmanın temel amacı,“Karanlığın Kalbi”,“Dövüş Kulübü”ve“Kara Şövalye”gibi kült filmler aracılığıyla bireylerin içsel çatışmalarını ve toplum baskılarını Jung'un gölge arketipi ve Freud'un bastırma teorisi çerçevesinde analiz etmektir. Ayrıca, çalışmada sinemanın psikolojik iyileşme ve bireyleşme süreçlerindeki rolünü ortaya koymak hedeflenmiştir. Analizler sonucunda, bu filmler aracılığıyla bireylerin gölge yönleriyle yüzleşme süreçlerinin psikolojik iyileşme ve bireyleşme yolunda kritik bir rol oynadığı belirlenmiştir. Ayrıca, sinemanın insan doğasının karanlık yanlarını ve bilinçdışı süreçlerini anlamada güçlü bir araç olduğu ortaya konmuştur. Çalışma, bireylerin toplumsal normlar ve içsel çatışmalar arasında denge kurabilmeleri için önemli ipuçları sunmakta ve sinemanın psikolojik analizdeki önemini vurgulamaktadır. Bu araştırma, sinemanın sadece bir eğlence aracı olmanın ötesinde, bir iletişim aracı olarak psikolojik süreçlerin derinlemesine anlaşılmasında nasıl kullanılabileceğini göstermektedir. Jung ve Freud'un teorik çerçeveleri üzerinden yapılan bu analiz, modern filmlerin birey ve toplum arasındaki etkileşimi nasıl yansıttığını ve izleyiciye sunduğu psikolojik derinliği ortaya koyarak, sinema ve psikoloji disiplinleri arasındaki ilişkiye önemli katkılar sağlamaktadır.
Özet (Çeviri)
Cinema has been a powerful communication tool that sheds light on the deepest corners of human psychology for centuries. Especially since the beginning of the 20th century, cinema, intertwined with psychoanalysis, has become a tool for exploring the dark corridors of the subconscious. In this study, an examination will be made through Carl Gustav Jung's shadow archetype and Sigmund Freud's theory of repression by delving into the darkest corners of the individual's inner world through cinema. In the study, the interpretive/hermeneutic analysis technique of the qualitative method was used and the films were examined in terms of two dimensions. In the first dimension, the dark aspects of the characters were analyzed within the scope of Jung's shadow archetype; In the second dimension, repressed desires and subconscious processes are discussed in line with Freud's repression theory. Under these two separate headings, the thematic elements in each film have been evaluated in detail. The main question of the research is how the concepts of shadow archetype and repression are handled in the selected films and how they contribute to the main themes of the films. The limitation of the study is that the number of films is limited and psychoanalysis is open to subjective interpretations. While the universe of the research includes all films containing psychoanalytic themes, the films“Heart of Darkness”,“Fight Club”and“The Dark Knight”were determined as samples. Movies were selected by haphazard sampling method. The main purpose of this research is to analyze the internal conflicts of individuals and social pressures within the framework of Jung's shadow archetype and Freud's theory of repression through cult films such as“Heart of Darkness”,“Fight Club”and“The Dark Knight”. Additionally, the study aimed to reveal the role of cinema in psychological healing and individuation processes. As a result of the analysis, it was determined that the process of individuals confronting their shadow sides through these films played a critical role in the path of psychological healing and individuation. Additionally, it has been demonstrated that cinema is a powerful tool in understanding the dark sides and unconscious processes of human nature. The study provides important clues for individuals to establish a balance between social norms and internal conflicts and emphasizes the importance of cinema in psychological analysis. This research shows how cinema, beyond being just an entertainment tool, can be used as a communication tool to gain an in-depth understanding of psychological processes. This analysis, based on the theoretical frameworks of Jung and Freud, makes significant contributions to the relationship between the disciplines of cinema and psychology by revealing how modern films reflect the interaction between individuals and society and the psychological depth they offer to the audience.
Benzer Tezler
- Türkiye sahası halk anlatmaları (Masal-efsane) ve Türk korku sineması üzerine karşılaştırmalı arketip incelemesi
Folk narratives (Fairy tales-legend) in Turkish field and comparative archetypal analysis in Turkish scary movies
ŞEYMA SOYYILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Halk Bilimi (Folklor)İzmir Katip Çelebi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BÜLENT AKIN
- Christopher Nolan filmlerinin arketipsel analizi
Archetypal analysis of the movies of Christopher Nolan
BERKAN ŞAHİN KELEŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Sahne ve Görüntü Sanatlarıİstanbul Ticaret ÜniversitesiGörsel İletişim Tasarımı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÖZDE SUNAL KIZIL
- Sinemada arketip kullanımı: Caotica Ana filminin arketipler bağlamında çözümlenmesi
Archetypes within the cinema: An analysis of the film Caotica Ana in the context of archetypes
SEMRA CAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
PsikolojiGaziantep Üniversitesiİletişim ve Toplumsal Dönüşüm Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET ALİ GÖNGEN
- 'Gölgeye Döndü ve Adını Söyledi': Harry Potter filmlerinde kahraman ve gölge ilişkisi
'He Turned To Shadow and Called it's Name': The hero and theshadow in Harry Potter films
İPEK TURGAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Radyo-TelevizyonKadir Has Üniversitesiİletişim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BÜLENT DİKEN
- Arketip kavramı ve toplumsal cinsiyet bağlamında Lars Von Trier sineması: Antichrist ve Melancholia
Lars Von Trier cinema in the context of the archetype concept and gender: Antichrist ve Melancholia
İREM ONUR AKVERAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Sahne ve Görüntü SanatlarıAydın Adnan Menderes ÜniversitesiKadın Çalışmaları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. PELİN ERDAL AYTEKİN