Sahte belge düzenleme ve kullanma fiillerinin yargı kararları ışığında değerlendirilmesi
Evaluation of the act of issuing and using fake documents in the light of judicial decisions
- Tez No: 930756
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET BURAK BULUTTEKİN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Hukuk, Law
- Anahtar Kelimeler: Vergi usul, sahte belge, non bis in idem, AHİM, Tax procedure, fake document, non bis in idem, ECtHR
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dicle Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 418
Özet
Şekli ve görünümü itibarıyla hem VUK hem de TTK'da belirlenen faturalara ilişkin kurallara uyan fakat içeriği gerçeği yansıtmayan, gerçek bir mal teslimini ya da gerçek bir hizmet ihtivasını içermeyen, vergi idarelerini yanıltmaya yönelik olarak hazırlanan ve vergi kaçırmak amacıyla düzenlenen belgelere uygulamada rastlanmaktadır. Söz konusu bu belge çeşidine mevzuatımızda sahte belge denilmektedir. Sahte belge suçunda ya vergilerin güvenliği tehlikeye girmekte ya da vergi kayıpları doğmaktadır. Bu fiillerinde mükelleflerin asıl amaçları, vergisel yükümlükleri hiç ifa etmemek ya da vergisel yükümlülükleri en aza indirmek ve bu suretle de ödenecek vergiyi azaltarak kendi gelirlerini arttırmaktır. Sahte belge suçlarına ilişkin düzenlemeler esas itibariyle VUK'un 359. maddesinde yer almaktadır. Sahte belge suçlarının oluşabilmesi için söz konusu belgelerin vergi kanunları uyarınca düzenleme, saklama ve ibraz mecburiyeti olan belgelerden olması, belgelerin vergiyi doğuran olayın ispat aracı olması ve bu belgelerin hukuken geçerli olması gerekmektedir. Sahte belge suçları, düzenleme ve kullanma fiilleri ile işlenmekte bu nedenle sahte belge suçları sahte belge düzenleme ve sahte belge kullanma suçları şeklinde ikiye ayrılmaktadır. Sahte belge suçları vergi mükellefleri, vergi sorumluları ya da iştirak eden diğer kişiler tarafından ya hiç vergi ödememek ya da daha az vergi ödemek amacıyla işlenmektedir. Söz konusu düzenleme ve kullanma fiilleri maddi ve icrai niteliğe haiz olup kanuni belge düzenine aykırılık taşımakta ve bu suçlarla devlet hazinesine zarar verilmektedir. Sahte belgeleri düzenleyenler ve bu belgeleri kullananlar sahte belge ticaretinin iki tarafını oluşturmaktadır. İki taraf incelendiğinde, sahte belge düzenleyenlerin bu faaliyeti komisyon geliri elde etmek gibi amaçlarla yaptıkları, sahte belge kullananların ise belirli oranlarda komisyon ödemek suretiyle sahte belgelerde yer alan fakat gerçek alım-satıma dayanmayan bedeli kayıtlarına intikal ettirerek gider-maliyetlerini arttırma ve ödenmesi gereken KDV tutarlarını azaltma gibi amaçlarla hareket ettikleri görülmektedir. Sahte belge düzenleme ve kullanma fiillerinin vergi idareleri tarafından tespiti halinde birtakım idari işlemler tesis edilmekte ve bazı idari yaptırımlar uygulanmaktadır. Bu işlemler vergi kaybının oluştuğu hallerde vergi ziyaı cezalarının kesilmesi; genel usulsüzlük cezaları ile özel usulsüzlük cezalarının ilgilisi hakkında kesilmesi; sahte belge düzenleyen kişilerin elde ettikleri komisyon kazançlarının vergilendirilmesi; sahte belgelerde belirtilen mal ya da hizmetin gerçekten alındığının ispatlanamadığı durumlarda gelir vergisi ile kurumlar vergisi matrahları tespit edilirken gider unsuru olarak kabul edilmemesi; sahte belgelerde yazan KDV'lerin indirim konusu yapılamaması; sahte belge düzenleyen ya da kullanan mükelleflerin kod listelerine alınarak bu listelere alınanların KDV iade taleplerinin özel usullere göre gerçekleştirilmesi; sahte belge kullanan ya da düzenleyenlerin uzlaşma haklarının kısıtlanması gibi idari işlemlerdir. Aynı zamanda failler ceza mahkemeleri tarafından hapis cezaları ile cezalandırılmaktadır. Sahte belge fiillerini işleyenler hakkında hem ceza mahkemeleri tarafından 8 yıla kadar hapis cezası uygulanması hem de vergi idareleri tarafından kayba uğratılan verginin 3 katı tutarında vergi ziyaı cezası kesilmesi gibi yaptırımların aynı anda uygulanması ölçülülük ilkesi bakımından eleştirilmektedir. Sahte belge fiilleri açısından vergi idareleri, vergi mahkemeleri ve asliye ceza mahkemeleri arasındaki ilişkiye de değinilmesi gerekmektedir. Sahte belge fiilinden dolayı aynı kişi aynı fiilinden dolayı asliye ceza mahkemesindeki yargılamada beraat edebilirken vergi mahkemesindeki yargılamada vergisel işlemler hukuka uygun bulunarak dava reddedilebilmektedir. Bu durumun tersi de mümkün olabilmekte, kişi ceza mahkemesince adli cezaya mahkum edilirken vergi mahkemesi hakkındaki vergisel işlemleri hukuka aykırı bularak iptal edebilmektedir. Bu durum vergi mahkemesi kararları ile ceza mahkemesi kararlarının uyumlu değil de çelişkili olmasına yol açabilmektedir. Söz konusu çelişkilerin önlenmesi amacıyla vergi idareleri, vergi mahkemeleri ile ceza mahkemeleri arasında etkileşim kurulması gerekmektedir. Non bis in idem ilkesi aynı fiil dolayısıyla aynı kişiye karşı birden fazla dava açılmaması ya da hüküm verilmemesi şeklinde tanımlanmaktadır. Bu tanıma göre ilkenin 'fiilin aynı olması' ve 'kişinin aynı olması' şeklinde iki unsuru vardır. VUK'a göre sahte belge fiili esasında eylem olarak tek olmasına rağmen hem adli hem de idari yaptırıma tabi tutulmaktadır. Bu nedenle sahte belge fiilleri hakkında düzenleme içeren VUK'un 359. maddesinin son fıkrası, VUK'un 340. maddesi ile AYM tarafından iptal edilen VUK'un 367. maddesinin son fıkrası non bis idem ilkesi bakımından tartışılan hükümlerdir. Bu düzenlemelerin non bis in idem ilkesini ihlal edip etmediği tartışmalı olmakla beraber AİHM, AYM, Danıştay ve Yargıtay da bu konuya farklı yaklaşmaktadır.
Özet (Çeviri)
Documents that comply with the rules regarding invoices specified in both the Tax Procedure Law and the Turkish Commercial Code in terms of their form and appearance, but whose content does not reflect the truth, does not contain a real delivery of goods or a real service, is prepared to mislead tax authorities and is prepared for the purpose of tax evasion are encountered in practice. This type of document is called a forged document in our legislation. In the crime of forging documents, either the security of taxes is jeopardized or tax losses arise. The main purpose of taxpayers in these acts is to not fulfill their tax liabilities at all or to minimize their tax liabilities and thus increase their own profit margins by reducing the tax to be paid. The regulations regarding forged document crimes are mainly included in Article 359 of the Tax Procedure Law. In order for forged document crimes to occur, the documents in question must be documents that are required to be prepared, kept and presented in accordance with tax laws, the documents must be a means of proving the event that gives rise to the tax, and these documents must be legally valid. Forged document crimes are committed through the acts of preparation and use, and therefore forged document crimes are divided into two as forged document preparation and forged document use. Forged document crimes are committed by taxpayers, taxpayers or other participants in order to either not pay any tax or to pay less tax. The acts of preparation and use in question are of a material and executive nature and are contrary to the legal document order, and these crimes cause damage to the state treasury. Those who prepare forged documents and those who use them constitute the two sides of the forged document trade. When the two sides are examined, it is seen that those who prepare forged documents do this activity for purposes such as earning commission income, while those who use forged documents act for purposes such as increasing their expenses and reducing the VAT amounts to be paid by paying certain rates of commission and transferring the price included in the forged documents, but not based on real purchases and sales, to their records. In cases where acts of preparing and using forged documents are detected by tax administrations, certain administrative procedures are established and certain administrative sanctions are applied. These procedures include imposing tax loss penalties in cases where tax loss occurs; imposing general irregularity penalties and special irregularity penalties on the relevant person; taxing the commission earnings obtained by persons who prepare forged documents; not accepting them as an expense item when determining income tax and corporate tax bases in cases where it cannot be proven that the goods or services specified in forged documents were actually received; not deducting VATs written in forged documents; including taxpayers who prepare or use forged documents in code lists and realizing VAT refund requests of those included in these lists according to special procedures; restricting the reconciliation rights of those who use or prepare forged documents. At the same time, the perpetrators are punished with imprisonment by criminal courts. The simultaneous application of sanctions such as imposing a prison sentence of up to 8 years by criminal courts on those who commit acts of forging documents and imposing a tax loss penalty of 3 times the tax lost by the tax administrations are criticized in terms of the principle of proportionality. In terms of forged document acts, the relationship between tax administrations, tax courts and criminal courts of first instance should also be mentioned. While the same person may be acquitted in the trial in the criminal court of first instance due to the same act due to forged document act, the case may be dismissed in the trial in the tax court by finding the tax transactions lawful. The opposite of this situation may also be possible, while the person is sentenced to a judicial penalty by the criminal court, the tax court may find the tax transactions against him unlawful and cancel them. This situation may lead to the tax court decisions being contradictory rather than harmonious and the criminal court decisions being contradictory. In order to prevent such contradictions, it is necessary to establish interaction between tax administrations, tax courts and criminal courts. The principle of non bis in idem is defined as not filing more than one lawsuit or ruling against the same person for the same act. According to this definition, the principle has two elements: 'the act being the same' and 'the person being the same'. According to the Tax Procedure Law, although the act of forging a document is essentially a single act, it is subject to both judicial and administrative sanctions. For this reason, the last paragraph of Article 359 of the Tax Procedure Law, which includes regulations on forging documents, Article 340 of the Tax Procedure Law, and the last paragraph of Article 367 of the Tax Procedure Law, which was annulled by the Constitutional Court, are the provisions that are discussed in terms of the principle of non bis idem. While it is debatable whether these regulations violate the principle of non bis in idem, the ECtHR, the Constitutional Court, the Council of State and the Court of Cassation also approach this issue differently. There are some problems in the stages such as detecting acts of preparing and using forged documents, applying sanctions to these acts and taking legal action against the sanctions, and after addressing these issues in our thesis, solution suggestions will be presented.
Benzer Tezler
- Türk Vergi Hukukunda sahte belge düzenleme ve kullanma fiillerinin zararları ile bu sorunlara ilişkin çözüm önerileri
Damages of actions of issuing and using fake documents in Turkish Tax Law and solution suggestions for these problems
MELİH ÇAMCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
HukukÇağ ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİ VOLKAN ÖZGÜVEN
- Türk ceza hukukunda banka veya kredi kartlarının kötüye kullanılması suçu
The misuse of debit or credit cards in Turkish criminal law
EDA TAŞTEMÜR
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
HukukGalatasaray ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EMİNE EYLEM AKSOY RETORNAZ
- Danıştay kararları çerçevesinde Vergi Usul Kanununda yer alan sahte belge düzenleme ve kullanma fiillerinin değerlendirilmesi
The evaluation of the acts of issuing and using forged documents in accordance with Council of state decisions within the Tax Procedure Law
UĞUR BURAK IRMAK
- Vergi Hukukunda fatura ve hileli işlemler
Invoices and fraudulent transactions in terms of Tax Law
OZAN MUZAFFER KÖSTÜ
- Türkiye'de hukuk devleti bağlamında vergi denetim sisteminin kurumsal ve işlevsel sorunları: Bir model önerisi
Tax audit system's institutional and functional problems in the context of rule of law in Turkey: A proposed model
ÇAĞDAŞ MEYTİOĞULLARI
Doktora
Türkçe
2025
Hukukİstanbul ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ADEM ESEN