Kentsel saçaklanma ve kent çeperindeki doğal alanların tüketilmesi
Consumption of natural reserve in urban fringe and urban sprawl
- Tez No: 931155
- Danışmanlar: DOÇ. DR. OYA AKIN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Şehircilik ve Bölge Planlama, Urban and Regional Planning
- Anahtar Kelimeler: Kentsel büyüme, kent-kır çeperi, geçiş bölgesi, kentsel saçaklanma, İzmir, Urban growth, urban-rural fringe, transition zone, urban sprawl, İzmir
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kentsel Koruma ve Planlama Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 135
Özet
Tarihsel süreç içerisinde kentlerin makroformları, sosyal, ekonomik, kültürel ve siyasi yapılarına göre sürekli değişim göstermektedir. Bu nedenle kentlerin gelişim sürecinde, kentleşme dinamiklerine göre biribirinden farklı büyüme biçimleri ortaya çıkmaktadır. Özellikle sanayileşmeyle birlikte kentleşmenin hızla artması birçok çevresel, sosyal, ekonomik ve toplumsal problemleri meydana getirmektedir. Kentlerdeki metropol alanların giderek yoğunlaşması, yoğun trafik baskısı altında kalması, çevresel kirlilik ve suç oranlarının artması sonucunda; ulaşım olanaklarının da gelişmesine bağlı olarak çeper olarak tanımlanan kent ile kır arasındaki doğal alanların üzerinde alternatif yerleşim alanları ortaya çıkmaktadır. Böylece, kentlerin makroformu kontrol edilemeyen bir biçimde çeper alanlara doğru genişlemekte veya saçaklanmaktadır. Bu saçaklanma sonucunda, doğal eşikler üzerindeki olumsuz baskılar giderek artmakta ve önlenemez bir hale gelmektedir. Bu tez çalışmasında, kentlerin kontrolsüz bir biçimde büyümesine neden olan saçaklanma kavramının doğal alanları üzerindeki etkileri incelenmiştir. Ulusal ve uluslararası literatür üzerinden araştırılan; kentsel büyüme ve saçaklanma kavramının doğal alanlar üzerindeki etkileri ve bu olguların uluslararası sözleşmelerdeki yeri, uluslararası örnekler üzerinden geliştirilen stratejik planlama yaklaşımları, kavramsal çerçeveyi oluşturulmuştur. Bu kavramsal çerçeveye dayalı olarak da kontrolsüz büyümenin önlenemediği ve kentsel saçaklanmanın gözlemlendiği İzmir Metropoliten Kenti, örnek alan çalışması olarak seçilmiştir. İzmir İli'ne yönelik örnek alan çalışması kapsamında; 1/25.00 ölçekli İzmir Büyükşehir Bütünü Çevre Düzeni Planları ile arazi kullanımın değişimi kırılma dönemleri ve etkileri ile tartışılmıştır. CORİNE veri tabanı kullanılarak, yıllara göre arazi örtüsünde meydana gelen değişimler görsel ve istatiksel olarak ortaya konmuştur. Araştırma kapsamında 1/25.000 ölçekli İzmir Büyükşehir Bütünü Çevre Düzeni Planı'nda belirlenen Merkez Kent ve Kuzey, Batı, Doğu ve Güney Aks'larındaki yoğunluk, karma arazi kullanımı ve erişilebilirlik faktörlerine bağlı olarak hesaplanan saçaklanma değeri; doğal eşikleri zorlayarak kuzey ve doğu akslarına doğru bir saçaklanmanın olduğunu ortaya koymuştur. Plan kararlarında korunması gereken alanlar olarak gösterilen bölgelerde yapılaşma baskılarının artmaya devam etmesi durumunda, İzmir'de verimli tarım arazilerinin, orman alanlarının ve su rezervlerinin tehlike altında kaldığı, böylece kentin kontrolsüz bir biçimde büyümeye devam ettiği belirtilmiştir.
Özet (Çeviri)
In the historical process, the macroforms of cities are constantly changing according to their social, economic, cultural and political structures. For this reason, in the development process of cities, different growth forms emerge according to urbanisation dynamics. Especially the rapid increase in urbanisation with industrialisation brings about many environmental, social, economic and social problems. As a result of the increasing density of metropolitan areas in cities, being under intense traffic pressure, environmental pollution and crime rates; alternative settlement areas emerge on the natural areas between the city and the countryside, which are defined as periphery due to the development of transportation facilities. Thus, the macroform of cities uncontrollably expands or fringes towards the peripheral areas. As a result of this fringing, negative pressures on natural thresholds are gradually increasing and becoming unavoidable. In this thesis, the effects of the concept of sprawl, which causes the uncontrolled growth of cities, on natural areas are analysed. The effects of urban growth and fringing on natural areas, the place of these phenomena in international conventions, strategic planning approaches developed through international examples, which are researched through national and international literature, constitute the conceptual framework. Based on this conceptual framework, Izmir Metropolitan City, where uncontrolled growth cannot be prevented and urban sprawl is observed, has been selected as a case study. Within the scope of the sample field study for Izmir Province; the change in land use with the 1/25.00 scaled Environmental Plans of Izmir Metropolitan Area was discussed with the break periods and their effects. By using CORINE database, the changes in land cover over the years were presented visually and statistically. Within the scope of the research, the fringing value calculated based on the density, mixed land use and accessibility factors in the Central City and the North, West, East and South Axes determined in the 1/25.000 scale Izmir Metropolitan Metropolitan Environment Plan revealed that there is a fringing towards the north and east axes by forcing the natural thresholds. It has been stated that if building pressures continue to increase in the areas shown as areas to be protected in the plan decisions, fertile agricultural lands, forest areas and water reserves in Izmir are under threat, thus the city continues to grow uncontrollably.
Benzer Tezler
- İstanbul kent çeperinde saçaklanma ve sürdürülebilirlik: Eyüp kent çeperi örneği
To Suburban fringe at the İstanbul urban edge sustainable: Eyüp urban edge sample
A. BASİT DOĞRU
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Şehircilik ve Bölge PlanlamaMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜZİN KAYA
- Kent çeperindeki kırsal alanlarda yeni dönüşüm eğilimlerinin incelenmesi: İzmir ili Kemalpaşa ilçesi Damlacık mahallesi
Investigation new transformation trends in rural areas at the urban fringe: İzmir provice Kemalpaşa district Damlacık neighbourhood
SEDA DEMİREL DURMUŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Şehircilik ve Bölge PlanlamaDokuz Eylül ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NERİMAN YÖRÜR
- Turizm faaliyetlerinin kentsel saçaklanma üzerindeki etkisi: Didim kenti örneği
The effect of tourism actiities on urban sprawl: The case of Didim ci̇ty
CANSEL AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Şehircilik ve Bölge PlanlamaKonya Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HALE ÖNCEL
- Development trends of single family housing estates in İzmir metropolitan fringe area
İzmir metropolitan kent çeperinde müstakil konut sitelerinin gelişme eğilimi
HASİBE VELİBEYOĞLU
Yüksek Lisans
İngilizce
2004
Şehircilik ve Bölge Planlamaİzmir Yüksek Teknoloji EnstitüsüŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. SEMAHAT ÖZDEMİR
- Kent Saçaklarında tarımsal faaliyette bulunan işletmelerin yapısal özelliklerinin belirlenmesi: Kırşehir ili Örneği
Determination of Structural Characteristics Of Enterprises Engaging in Agricultural on the Urban Sprawl:Case of Kırşehir Province
KAHRAMAN ELDEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
ZiraatKırşehir Ahi Evran ÜniversitesiTarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN GÖKHAN DOĞAN