Çorumlu Aşık Müslüm Koygun'un hayatı, sanatı ve eserleri
Life, art and works of Corumlu Minstrel Muslum Koygun
- Tez No: 931167
- Danışmanlar: DOÇ. DR. CAVİT GÜZEL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Amasya Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 390
Özet
Ulusal ve kültürel yapı bünyesinde asırlardır köklü bir geçmişi bulunan âşık edebiyatı, hem teorik hem de retorik anlamda varlık sürdürmenin yanı sıra geçmişten günümüze Türk halk kültürü ve geleneğin anlaşılması ve anlamlandırılmasında bir köprü vazifesi görmeyi tüm yönleriyle sürdürmektedir. Halkın duygu ve düşünce dünyasını, özlemlerini, hayallerini, sevdalarını, hasretlerini türlü şekillerde ortaya koyan âşıklar da bu geleneğin tüm zenginliğiyle yaşatılmasına ve gelecek kuşaklara aktarılmasına öncülük etmektedir. İslamiyet Öncesi Dönem'de“sığır, şölen, yuğ”gibi çeşitli ve dinî nitelikteki törenleri yönetme vazifesinin yanı sıra şairlik, hekimlik, müzisyenlik, sağaltıcılık gibi eklektik özelliklere sahip“Şaman, kam, baksı, oyun, ozan”adlarıyla anılarak toplum nezdinde büyük saygı ve sevgi gören kişiler, bu geleneğin ortaya çıkışına ortam hazırlayan sanatkârlardır. Sahip oldukları çeşitli özelliklerle toplum içinde bir nevi lider konumunda bulunan bu kişiler, İslamiyet'in kabulünden sonra zamanla dinî nitelikteki törenleri yönetme vasfının ötesine geçerek halkın kültürünü, gelenek ve göreneklerini yaşatan halk âşıklarına dönüşmüşlerdir. Nitekim Türk edebiyatının geçirdiği evreleri kronolojik anlamda ilk kez bir tasnife tabi tutan Mehmet Fuat Köprülü,“Türk Edebiyatı Tarihi”adlı eserinde de bu konuya detaylı bir şekilde yer vermiş ve bu şahıslarla ilgili düşüncelerini şu şekilde dile getirmiştir:“Semâdaki ma'butlara kurban sunmak, ölünün rûhunu yerin dibine göndermek, fenalık, hastalıklar ve ölümler gibi fena cinler tarafından gelen işleri önlemek, hastaları tedavi eylemek, bazı ölülerin ruhlarını semâya yollamak, hatıralarını yaşatmak”gibi görevlerin her birini yerine getirebilmek için törenler düzenlemişlerdir (Köprülü, 1966: 58). Farklı dünya görüşlerine ve kimliklere sahip sanatçıların çabaları ve özverileriyle asırlardır varlık gösteren âşık edebiyatı, aynı zamanda çok geniş bir coğrafyaya hitap etmekte, bu vesileyle kültürler arasında da duygu ve düşünce alışverişini gerçekleştirme rolünü üstlenmektedir. Tarih sahnesinde atlı göçebe kültür ekseninde birleşerek fetih politikasıyla hareket eden Türklerin değerleri de bu vesileyle farklı kültürlere sirayet etmiş bunun sonucunda halkın yaşam tarzı, gelenek ve görenekleri, duygu ve düşünce dünyası, sanat anlayışı gibi unsurlar, birçok coğrafi bölgede geniş bir etki alanına sahip olmuştur. Kültür bir ulusun maddi ve manevi varlıklarının toplamıdır. Asırlardır sözlü ortamda sazı ve sözüyle bir nevi halkın sözcülüğünü de yapan âşıklar, sözlü ortamdaki icraları ve sanat anlayışlarıyla bu kültürün taşıyıcılığını gerçekleştiren ender şahsiyetlerdendir. Kültürel bağlamda birer değer olan halk âşıkları, sözlü kültür ekseninde ortaya koydukları eserleri ve gelenek içerisindeki konumlarıyla halk kültürünün tarihsel süreç içerisinde tanıtılması ve anlamlandırılmasına da öncülük etmişlerdir. Sazın ve sözün temelini oluşturduğu bu köklü gelenek bünyesinde asırlardır usta-çırak ilişkisiyle yetişen âşıklar da sözlü gelenek içerisinde yetiştirdikleri çıraklarla bu kültürün yaşatılmasına ve günümüze tüm canlılığıyla aktarılmasına aracılık etmektedir. Âşıklık geleneği bünyesinde çeşitli muhitlerde varlık gösteren usta âşıklar, sanatları vasıtasıyla dilden tele, sözden öze yayılarak gelen söylemleriyle halkın duygu ve düşünce dünyasına tercüman olmaya çalışmıştır. Bu usta âşıklardan birisi de çalışmamıza konu olan Âşık Müslüm Koygun namıdiğer Çorumlu Âşık Cefai'dir. Küçüklüğünden beri gelenek içerisinde yer alan, saza ve söze hayranlık derecesinde bağlılık gösteren, duygu ve düşüncelerini her fırsatta sazı vasıtasıyla dile getiren Âşık Müslüm Koygun, sahip olduğu güçlü hafızasında Türk halk kültürü ögelerini ve yüzlerce şiiri muhafaza etmiştir. Bu çalışmamızda yalnızca halk âşıklığı değil; zâkirlik yönü de olan ve Türk halk şiirine katkıları ve eserleriyle ön plana çıkan Âşık Müslüm Koygun'un (Çorumlu Âşık Cefai) hayatı, sanatı ve eserleri çok yönlü bir şekilde analiz edilip detaylı bir şekilde irdelenmeye çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
Minstrel literature, which has a deep-rooted history within the national and cultural structure for centuries, continues to serve as a bridge in understanding and making sense of Turkish folk culture and tradition from past to present, as well as maintaining its existence both theoretically and rhetorically. The minstrels, who reveal the people's world of feelings and thoughts, aspirations, dreams, loves and longings in various ways, lead the way in keeping this tradition alive with all its richness and transferring it to future generations. In the Pre-Islamic Period, in addition to the task of conducting various and religious ceremonies such as“cattle, feast, heap”, he was known as“shaman, cam, baksi, play, bard”with eclectic features such as poetry, medicine, musicianship, and healing. and those who receive love are the craftsmen who prepared the environment for the emergence of this tradition. These people, who were in a kind of leadership position in the society with their various characteristics, went beyond the ability to manage religious ceremonies over time after the acceptance of Islam and turned into folk minstrels who kept the culture, traditions and customs of the people alive. As a matter of fact, Mehmet Fuat Köprülü, who classified the phases of Turkish literature for the first time in a chronological sense, also included this subject in detail in his work titled“History of Turkish Literature”and expressed his thoughts about these people as follows: "To offer sacrifices to the gods in heaven, They organized ceremonies in order to fulfill each of the tasks such as sending the soul of the dead to the ground, preventing evil, diseases and deaths from evil spirits, treating the sick, sending the souls of some dead people to the sky, keeping their memories alive (Köprülü 1966b: 58). Minstrel literature, which has existed for centuries with the efforts and devotions of artists with different worldviews and identities, also addresses a very wide geography and undertakes the role of realizing the exchange of feelings and thoughts between cultures on this occasion. The values of the Turks, who acted on the axis of nomadic equestrian culture in the historical scene and acted with the policy of conquest, also spread to different cultures on this occasion, as a result, elements such as the people's lifestyle, traditions and customs, the world of emotion and thought, and the understanding of art had a wide range of influence in many geographical regions. Culture is the sum of the material and spiritual assets of a nation. Minstrels, who have been the spokespersons of the people with their instruments and words for centuries, are among the rare personalities who have carried this culture with their performances and artistic understanding in the oral environment. Folk minstrels, who are values in the cultural context, also pioneered the introduction and interpretation of folk culture in the historical process with their works they put forward on the axis of oral culture and their position in the tradition. Minstrels, who have grown up with the master-apprentice relationship for centuries within this deep-rooted tradition, on which the instrument and the word are the basis, also mediate the survival of this culture and its transmission to the present day with all its vitality, with the apprentices they have trained in the oral tradition. Master minstrels, who exist in various neighborhoods within the tradition of minstrelsy, have tried to be an interpreter to the world of emotions and thoughts of the people with their discourses, which spread from language to language, from word to word, through their arts. One of these master minstrels is Âşık Müslüm Koygun, also known as Âşık Cefai from Çorum, who is the subject of our study. Âşık Müslüm Koygun, who has been in the tradition since his childhood, is devoted to the instrument and the word, and expresses his feelings and thoughts through his instrument at every opportunity, has preserved the elements of Turkish folk culture and hundreds of poems in his strong memory. In this study, not only folk minstrels; The life, art and works of Âşık Müslüm Koygun (Çorumlu Âşık Cefai), who also has a zâkir aspect and came to the fore with his contributions and works to Turkish folk poetry, have been analyzed in a multi-faceted way and tried to be examined in detail
Benzer Tezler
- Çorumlu Âşık Halil Erdugan ve çırakları
Minstrel Halil Erdugan of Çorum and his apprentices
CAFİYE BAKLAN ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. AHSEN TURAN
- Çorumlu Aşık Şekip Şahadoğru'nun vokal icrasında görülen üslup ve tavır özelliklerinin incelenmesi
Investigation of the style and attitude features observed in the vocal performance of Asik Sekip Sahadoğru from çorum
TÜLAY YILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
MüzikANKARA MÜZİK VE GÜZEL SANATLAR ÜNİVERSİTESİSes Eğitimi Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET ŞİMŞEK
- Çorumlu Dergisi'nin yerel tarih açısından incelenmesi (1938-1946)
Analysis of Çorumlu Magazine in terms of local history (1938-1946)
SEZAİ YEŞİL
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Halk Bilimi (Folklor)Ondokuz Mayıs ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ YAKUP YILMAZ
- Sosyal medya reklamlarının hedonik tüketim ve plansız satın alma üzerine etkisi
Impact of social media ads on hedonic consumption and unplanned purchase
BARIŞ ÇORUMLU
- Musahipzade Celal'in İstanbul Efendisi adlı oyununda geleneksel Türk tiyatrosu ögeleri
The traditional Turkish theatre elements in Musahipzade Celal?s play ?Istanbul Efendisi?
ÇAĞLAR ÇORUMLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Sahne ve Görüntü SanatlarıBahçeşehir Üniversitesiİleri Oyunculuk Ana Bilim Dalı
ÖĞR. GÖR. ZURAB SİKHARULİDZE