Geri Dön

Meslek dersleri öğretmenlerinin tükenmişlikleri ile iş doyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi

Investigation of the relationship between professional burnout and job satisfaction of vocational course teachers in vocational and technical anatolian high school

PDF İndir

  1. Tez No: 931334
  2. Yazar: EYÜP DURNA
  3. Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ SÜMEYYE MERMER
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2025
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi
  10. Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Eğitim Yönetimi Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 124

Özet

Araştırmanın amacı, Sivas ilinde Mesleki ve Teknik Anadolu Liselerinde görev yapan meslek dersleri öğretmenlerinin tükenmişlik düzeyleri ile iş doyumları arasındaki ilişkiyi incelemektir. Karma yöntem kullanılan bu çalışma zenginleştirilmiş desen ile yapılandırılmış, nicel ve nitel veriler birlikte değerlendirilerek elde edilen bulgular derinlemesine analiz edilmiştir. Nicel kısımda, meslek dersleri öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik düzeylerine ve iş doyumlarına ilişkin algılarını belirlemek için tarama yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın nitel bölümünde ise durum çalışması deseni kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini, 2023-2024 eğitim öğretim yılında Sivas il merkezi ve ilçelerinde bulunan farklı mesleki ve teknik anadolu liselerinde görev yapan 347 meslek dersleri öğretmeni oluşturmaktadır. Nicel verilerin analizinde evrenin tamamında araştırmaya katılmaya gönüllü katılımcılardan elde edilen ve veri analizine uygun 220 form; nitel verilerin analizinde ise 12 form araştırmaya dâhil edilmiştir. Nicel veriler, toplam 3 alt boyuttan (duygusal tükenme, duyarsızlaşma, kişisel başarı) ve 22 maddeden oluşan“Maslach Tükenmişlik Envanteri-Eğitimci Formu”ve toplam 3 alt boyuttan (iş arkadaşlarından memnuniyet, öğrencilerden memnuniyet, velilerden memnuniyet) ve 9 maddeden oluşan“Öğretmen İş Doyum Ölçeği”aracılığıyla toplanmıştır. Nitel veriler ise nicel bölümde kullanılan ölçek maddelerine ek olarak tükenmişliğe ve iş doyumuna sebep olan olayları ve nedenleri ortaya çıkaracak biçimde tamamlayıcı olarak hazırlanan 3 adet açık uçlu sorudan oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmıştır. Elde edilen nicel veriler SPSS 23.0 paket programı yardımıyla analize tabi tutulmuştur. Nitel veriler ise içerik analizi yöntemi kullanılarak incelenmiştir. Tükenmişlik ölçeği ve alt boyutları, seçeneklere göre kodlanan puan aralığı (SKPA) dikkate alınarak değerlendirildiğinde; meslek dersleri öğretmenlerinin mesleki tükenmişliklerine yönelik algılarının duyarsızlaşma alt boyutu için“hiçbir zaman”, duygusal tükenme, kişisel başarı alt boyutları ve mesleki tükenmişlik boyutu için ise“yılda birkaç kez”düzeyinde olduğu ortaya çıkmıştır. Meslek dersleri öğretmenlerinin iş doyumlarına yönelik algılarının iş arkadaşlarından memnuniyet alt boyunda“çok memnunum”, öğrencilerden memnuniyet alt boyutunda“ne memnunum ne de değilim”, velilerden memnuniyet alt boyutunda“pek memnun değilim”, iş doyumu ölçeği genelinde ise“ne memnunum ne de değilim”düzeyinde olduğu ortaya çıkmıştır. Bağımsız değişkenlere göre yapılan analizlerde; eğitim düzeyi değişkeni ile tükenmişliğin bütün boyutları arasında anlamlı farklılığa rastlanmamış, cinsiyet, medeni durum, çocuk sayısı, mezun olunan lisans programı ve çalışma süresi değişkenleri ile duyarsızlaşma alt boyutu arasında anlamlı farklılığa rastlanmış, yine branş değişkeni ile duygusal tükenme alt boyutu arasında anlamlı farklılığa rastlanmıştır. Anlamlı farklılıklara bakıldığında; erkek, evli, çocuklu, teknik eğitim mezunu, 21 yıl ve üzeri çalışma süresi olan öğretmenlerin daha fazla duyarsızlaştıkları görülmektedir. Ayrıca hizmet üretim alanında çalışan öğretmenlerin, daha fazla duygusal tükenme yaşadıkları sonucuna ulaşılmıştır. İş doyumu ölçeği için bağımsız değişkenlere göre yapılan analizlerde; cinsiyet, medeni durum, çocuk sayısı, eğitim düzeyi, branş, mezun olunan lisans programı değişkenleri ile iş doyumu ölçeğinin bütün boyutları arasında anlamlı farklılığa rastlamazken, çalışma süresi değişkeni ile velilerden memnuniyet alt boyutu arasında anlamlı farklılığa rastlanmıştır. Anlamlı farklılığa bakıldığında; meslek lisesinde daha az çalışma süresi olan öğretmenlerin velilerden daha fazla memnun oldukları sonucuna ulaşılmıştır. Yapılan korelasyon analizi sonuçlarına göre duygusal tükenme, duyarsızlaşma, kişisel başarı ve mesleki tükenmişlik alt boyutları ile iş arkadaşlarından memnuniyet, öğrencilerden memnuniyet, velilerden memnuniyet ve iş doyumu boyutları arasında anlamlı negatif yönlü ilişkiye rastlanmıştır. Analiz sonuçlarına bakıldığında, meslek dersleri öğretmenlerinin iş doyum düzeyleri arttıkça mesleki tükenmişlikleri azalmaktadır ya da mesleki tükenmişlikleri arttıkça iş doyumları düşmektedir sonucuna ulaşılmıştır. Nitel veriler incelendiğinde; meslek dersleri öğretmenlerinin mesleki tatmin olmalarına sebep olan en büyük etken olarak öğretmenlik mesleğini sevmeleri sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmenlerin, mesleki tükenmelerine sebep olan ve iş doyumunu engelleyen etkenleri ise en fazla öğrenci ve veli kaynaklı sebepler olarak ifade ettikleri görülmektedir. Araştırmadan elde edilen sonuçlar ışığında uygulayıcı ve araştırmacılara; çeşitli önerilerde bulunulmuştur. Uygulayıcılara yönelik olarak; meslek dersleri öğretmenlerinin çalışma koşullarında iyileştirmeye gidilmesi, öğretmenlerin güvenlikle ilgili kaygılarını giderecek tedbirler alınması, öğretmenlerin ödüllendirilmesinde objektif ölçütler getirilmesi, akademik seviyesi yüksek öğrencilerin meslek liselerini tercih etmesi için teşvikler uygulanması, meslek dersleri öğretmenlerine nakil ve alan değişikliği imkânı verilmesi, öğretmenlere kurum aidiyetini arttırıcı sosyal etkinlikler yapılması, veli ve öğrencilerde mesleki eğitime karşı olan önyargının ortadan kaldırılması için rehberlik faaliyetlerinin arttırılması, cimer şikayetleri ile öğretmenlerin iş motivasyonunun düşmesini engelleyici tedbirler alınması, lisansüstü eğitim gören öğretmenlerin ders dağılımı ve nöbet görevlerinde kolaylıklar sağlanması şeklinde çeşitli önerilerde bulunulmuştur. Ayrıca araştırmacılara yönelik olarak; meslek dersleri öğretmenlerinin, kültür dersleri öğretmenlerine göre iş doyumlarını ve mesleki tükenmişliklerini inceleyen araştırmalar yapılması, meslek liselerinde görev yapan kültür dersleri öğretmenlerinin mesleki tükenmişlikleri ve iş doyumlarını inceleyen araştırmalar yapılması, zorunlu lise eğitiminin, mesleki eğitime olan etkisinin araştırmacılar tarafından incelenmesi, meslek liselerinde öğrenci ve veli sorunları gibi konuların araştırmacılar tarafından incelenmesi şeklinde önerilerde bulunulmuştur.

Özet (Çeviri)

The aim of the study is to examine the relationship between professional burnout levels and job satisfaction of vocational courses teachers working in Vocational and Technical Anatolian High Schools in Sivas province. This mixed-method study was structured with an enriched design, and the findings obtained by evaluating quantitative and qualitative data together were analysed in depth. In the quantitative part, survey method was used to determine the perceptions of vocational courses teachers about their professional burnout levels and job satisfaction. In the qualitative part of the study, case study design was used. The study group of the research consists of 347 vocational courses teachers working in different vocational and technical Anatolian high schools in Sivas provincial centre and districts in the 2023-2024 academic year. The forms to collect quantitative and qualitative data were distributed to the participants and 220 forms suitable for the analysis of quantitative data and 12 forms suitable for the analysis of qualitative data were included in the study. Quantitative data were collected through 'Maslach Burnout Inventory-Educator Form' consisting of 3 sub-dimensions (emotional exhaustion, depersonalisation, personal accomplishment) and 22 items in total and 'Teacher Job Satisfaction Scale' consisting of 3 sub-dimensions (satisfaction with colleagues, satisfaction with students, satisfaction with parents) and 9 items in total. Qualitative data were collected with a semi-structured interview form consisting of 3 open-ended questions that were complementary to the scale items used in the quantitative section in order to reveal the events and reasons that cause burnout and job satisfaction. The quantitative data obtained were subjected to analysis with the help of SPSS 23.0 package program. Qualitative data were analyzed using content analysis method. When the burnout scale and its sub-dimensions were evaluated by considering the range of points coded according to the options (SKPA), it was found that the perceptions of vocational courses teachers about their professional burnout were at the level of“never”for the depersonalization sub-dimension, and at the level of“several times a year”for the emotional exhaustion, personal accomplishment sub-dimensions and professional burnout dimension. The perceptions of vocational courses teachers towards their job satisfaction were found to be at the level of 'very satisfied' in the sub-dimension of satisfaction with colleagues, 'neither satisfied nor dissatisfied' in the sub-dimension of satisfaction with students, 'not very satisfied' in the sub-dimension of satisfaction with parents, and 'neither satisfied nor dissatisfied' in the overall job satisfaction scale. In the analyses made according to the independent variables, no significant difference was found between the level of education variable and all dimensions of burnout, a significant difference was found between the variables of gender, marital status, number of children, faculty of graduation and working time and the sub-dimension of depersonalisation, and a significant difference was found between the variable of branch and the sub-dimension of emotional exhaustion. When the significant differences were analysed, it was seen that male teachers, married teachers, teachers with children, technical education graduates, and teachers with 21 years or more working experience were more depersonalised. In addition, it was concluded that teachers working in the field of service production experienced more emotional exhaustion. In the analyses conducted according to the independent variables for the job satisfaction scale, no significant difference was found between the variables of gender, marital status, number of children, education level, branch, undergraduate program graduated from and all dimensions of the job satisfaction scale, while a significant difference was found between the working time variable and the sub-dimension of satisfaction with parents. Considering the significant difference, it was concluded that teachers with less working time in vocational high schools were more satisfied with parents. According to the results of the correlation analysis, a significant negative relationship was found between the dimensions of emotional exhaustion, depersonalisation, personal achievement and professional burnout and the dimensions of satisfaction with colleagues, satisfaction with students, satisfaction with parents and job satisfaction. According to the results of the analyses, it was concluded that as the job satisfaction levels of vocational courses teachers increase, their professional burnout levels decrease or as their professional burnout levels increase, their job satisfaction levels decrease. When the qualitative data were analysed, it was concluded that the biggest factor that caused vocational courses teachers to be professionally satisfied was that they liked the teaching profession. It is seen that the factors that cause professional exhaustion and prevent job satisfaction are mostly expressed by the teachers as the reasons caused by students and parents. In the light of the results obtained from the research, various suggestions were made to practitioners and researchers. For practitioners; the working conditions of vocational courses teachers can be improved, measures can be taken to alleviate teachers' concerns about security, objective criteria can be introduced in rewarding teachers, incentives can be applied for students with high academic level to prefer vocational high schools, vocational courses teachers can be given the opportunity to transfer and change their field of study, Social activities can be carried out to increase teachers' belonging to the institution, guidance activities can be increased to eliminate the prejudice against vocational education in parents and students, measures can be taken to prevent the decrease in teachers' work motivation with cimer complaints, and facilitations can be provided in the course distribution and on-call duties of postgraduate teachers. In addition, various research suggestions were made for researchers: Researches can be conducted to examine the job satisfaction and professional burnout of vocational courses teachers compared to culture courses teachers, researches can be conducted to examine the professional burnout and job satisfaction of culture courses teachers working in vocational high schools, the effect of compulsory high school education on vocational education can be examined by researchers, student and parent problems in vocational high schools can be examined by researchers.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    366706

    Meslek dersleri öğretmenlerinin buluş yoluyla öğretim stratejisi hakkında görüşleri: Beşikdüzü örneği

    The ideas of vocational lesson teachers about discovery learning strategy: Beşikdüzü example

    MUSTAFA TÜRKOĞLU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2014

    Eğitim ve ÖğretimOkan Üniversitesi

    İşletme Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. İSMAİL HAKKI DEMİRCİOĞLU

  2. Tez No

    62661

    Atölye ve meslek dersleri öğretmenlerinin öğretmenlik formasyonu açısından hizmet içi eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi

    Inservice training need assesment of workshop and vocational lessons teachers related to the pedegogical formation

    YAVUZ ERİŞEN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1997

    Eğitim ve ÖğretimAnkara Üniversitesi

    Eğitim Programları ve Öğretimi Ana Bilim Dalı

    DOÇ.DR. F. DİLEK GÖZÜTOK

  3. Tez No

    633106

    İmam Hatip liseleri meslek dersleri öğretmenlerinin mesleğe adanmışlık ve mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi (Balıkesir örneği)

    Investigation of Imam Hatip high schools vocational courses teachers' commitment to profession and professional burnout levels (Sample of Balıkesir)

    MUHAMMET FURKAN ÇOBAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    DinBursa Uludağ Üniversitesi

    Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. İSMAİL SAĞLAM

  4. Tez No

    549061

    Sağlık hizmetleri alanı meslek dersleri öğretmenlerinin örgütsel bağlılık ve iş tatmin düzeylerinin incelenmesi: Ankara örneği

    An examination of the organizational commitment and job satisfaction levels of health-care services branch teachers: A case study of Ankara

    BELGİN ÖZTÜRK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Eğitim ve ÖğretimGazi Üniversitesi

    Büro Yönetimi Eğitimi Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ MUSTAFA AKSOY

  5. Tez No

    42372

    İmam-hatip lisesi meslek dersleri öğretmenlerinin mesleki problemleri

    Başlık çevirisi yok

    SALİM KONAL

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1995

    DinOndokuz Mayıs Üniversitesi

    Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. MEVLÜT KAYA

Geri Dön