Haşhaş (papaver somniferum L.) çeşit ve hatlarından elde edilecek afyon sakızında alkaloid muhtevasının ve veriminin belirlenmesi
Identification of alkaloid content and yield of opium gum to be obtained from poppy (papaver somniferum L.) variety and its lines
- Tez No: 931708
- Danışmanlar: PROF. NİLGÜN BAYRAKTAR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 119
Özet
Bu araştırma, haşhaş (Papaver somniferum l.) çeşit ve hatlarından elde edilecek afyon sakızında alkaloid muhtevası ve veriminin belirlenmesi amacıyla TMO AAF İşletme Müdürlüğü deneme ve ıslah alanında 2020-21 ve 2021-22 yılları vejetasyon döneminde (eylül-ağustos) kışlık olarak yürütülmüştür. Denemede tescilli 14 Türk haşhaş çeşidi ve AÜZF Tarla Bitkileri Bölümü'ne kayıtlı 2 hat, genetik materyal olarak kullanılmıştır. Araştırma, Tesadüf Blokları Faktöriyel Deneme Deseni'ne göre 4 tekerrürlü olarak kuruluştur. Denemde 16 genotipte çizim yapılan ve yapılmayan parseller ayrı ayrı değerlendirilmiştir. Parseller 5 m uzunluğunda 6 sıra, sıra üzeri 15 cm olup sıra arası 45 cm olacak şekilde ekim yapılmıştır. Çalışmada tohum rengi, bitki başına kapsül verimi ve tohum verimi; dekara kapsül, tohum, morfin, noskapin ve tebain verimi; afyon sakızı verimi; afyonda morfin, noskapin ve tebain oranı, yağ oranı ve dekara yağ verimi incelenmiştir. Bitki başına kapsül verimi 2.14-3.50 g, bitki başına tohum verimi 2.76-4.99 g, dekara kapsül verimi 48.28-17-71.06 kg/da, tohum verimi 46.91-61.87 kg/da, morfin verimi 194-745 g/da, noskapin verimi 7.40-535.7 g/da, tebain verimi 10.73-661.4 g/da, afyon sakızı verimi 618- 1456 g/da; afyon sakızında morfin oranı %7.51-20.26, noskapin oranı % 0.10-7.32, tebain oranı %0.21- 5.81, yağ oranı %46.02-52.19, yağ verimi 22.42-31.15 kg/da arasında değişmiştir. Afyon sakızında morfin oranı bakımından Ofis 1 (%20.26), noskapin bakımından Ofis NP (%7.32) ve tebain bakımından TMO T (%5.81); afyon sakızında ise Ofis 2 (1456 g/da) çeşidi öne çıkmıştır. Ülkemizde 1974 yılından itibaren haşhaş kapsülü çizilerek afyon sakızı elde edilmesi yasaktır. Bu araştırma için TMO'dan“özel izin”alınmış ve çizimler TMO kontrolünde gerçekleştirilmiştir.
Özet (Çeviri)
This research was conducted as a winter cultivation study (September-August) during the 2020-21 and 2021-22 vegetation season in Turkish Grain Board Opium Alkaloids Plant Management trial and breeding plots with the aim of determining alkaloid content and yield of opium derived from poppy (Papaver somniferum l.) varieties and lines. The experiment, was designed using Trial Randomized Block Design with 4 repetitions.The plots where lancing was done and plots where lancing wasn't done in 16 genotypes were evaluated, seperately. The plots were planted in 6 rows of 5 m length, with 15 cm in-rows and 45 cm between rows. In the study, the colour of seed, capsule and seed yield per plant, capsule, seed, morphine, noscapine and thebaine yield per decare, opium yield, the content of morphine, noscapine and thebaine, oil ratio and oil yield per decare were examined. The capsule yield was 2.14-3.50 g per plant, seed yield was 2.76-4.99 g per plant, capsule yield was 48.28-17-71.06 kg/da, seed yield was 46.91-61.87 kg/da, morphine yield 194-745 g/da, noscapine yield 7.40-535.7 g/da, thebaine yield 10.73-661.4 g/da, opium yield 618- 1456 g/da per decare and morphine content in opium varied between %7.51-20.26, noscapine content varied between % 0.10-7.32, thebaine content ranged between %%0.21- 5.81, oil content varied between %46.02-52.19, oil yield varied between 22.42-31.15 kg/da. In terms of morphine content in opium Ofis 1 (%20.26) was prominent, in terms of noscapine Ofis NP (%7,32) was prominent and in terms of thebaine TMO T (%5.81) was prominent and in opium Ofis 2 (1456 g/da) was prominent. It is forbidden to derive opium by lancing poppy capsule in Türkiye since 1974. A“special permission”was obtained from TMO and lancing was carried out under the supervision of TMO.
Benzer Tezler
- Noskapin ve morfin oranları yüksek melez haşhaş(Papaver somniferum L.) hatlarının bazı tarımsal ve bitkisel özellikleri
Some botani̇cal and cultural characteristics of hybrid poppy (Papaver somniferum L.) lines with high noscapine and morphine rates
GÖKHAN İPEK
- Düşük morfinli haşhaş (Papaver somniferum L.) hatlarının bazı bitkisel ve tarımsal özellikleri üzerine araştırmalar
The researches on some botanical and agricultural characteristics of low morphine poppy (Papaver somniferum L.) lines
AMİR RAHİMİ
- Bazı haşhaş (Papaver somniferum L.) çeşitleri ve hatlarında tohum ve yağ verimi ile yağ kalitesinin belirlenmesi
Determination of seed and oil production and oil quality in some poppy (Papaver somniferum L.) varieties and lines
YAĞMUR KAHRAMAN YANARDAĞ
- Tohum rengi değişime uğramış noskapince zengin haşhaş (Papaver somniferum L.) hatlarının bazı tarımsal ve morfolojik özellikleri üzerine araştırmalar
Studies on some agronomic and morphological characteristics of altered color seed with the rich noscapine in poppy (Papaver somniferum L.)
MARİEH JAVANİ
- Seçilmiş bazı haşhaş (Papaver somniferum L.) çeşit ve hatlarının verim öğelerinin karşılaştırılması
A comparison of yield components between selected varieties at lines in poppy
AHMET GÜMÜŞÇÜ
Yüksek Lisans
Türkçe
1996
ZiraatAnkara ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NEŞET ARSLAN