Uygur müfessiri Muhammed Salih Damolla'nın hayatı ve 'Tefsiru'l-Kur'ani'l-Kerim' adlı eserinin incelenmesi
The life of Uyghur scholar Mohammed Salih Damolla and analysis of his work 'Tafsiru'l Qur'anil Kareem
- Tez No: 932428
- Danışmanlar: PROF. DR. ABDULAZİZ HATİP
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tefsir Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 127
Özet
“Uygur Müfessiri Muhammed Salih Damolla'nın Hayatı ve Tefsiru'l-Kur'ani'l-Kerim Adlı Eserinin İncelenmesi:”“Türk toplumu, dünya tarihinde köklü bir geçmişe sahip olup, neredeyse dört bin yıllık bir tarihe sahiptir. Siyasi ve akademik alanda önemli roller üstlenmiş olan Türkler, geniş coğrafyaları ve kalabalık nüfuslarıyla tarih boyunca dikkat çekmişlerdir. Türklerin en eski ve önemli boylarından biri olan Uygurlar, günümüzde Çin Halk Cumhuriyeti sınırları içinde yer alan Şincang Özerk Bölgesi'nde (Doğu Türkistan) yaşamaktadırlar. Tarihte VIII. Yüzyılın ortalarında kurdukları ”Uygur Devleti“ ile güçlü bir siyası yapı oluşturmuş ve daha sonra diğer Türk boylarıyla birleşerek ilk Müslüman Türk devleti olan Karahanlı Devleti'ni kurmuşlardır. Uygurlar, bu dönemden itibaren İslami ilimlerde önemli katkılar yapmışlardır. Özellikle Uygurca yazılmış Kur'an-ı Kerim meali ve tefsiri niteliğindeki eserler, o dönemde Türk İslam kültürüne önemli bir zenginlik katmıştır. Ancak, ilerleyen yüzyıllarda bu çalışmalar istenilen düzeyde devam etmemiştir. Doğu Türkistan, uzun yıllar süren baskılar altında olduğundan, Kur'an-ı Kerim meali ve tefsiri alanında ya çok az eser üretilmiş ya da yazılan eserler çeşitli sebeplerden dolayı günümüze ulaşmamıştır. Ancak yirminci yüzyılın başlarından itibaren Kur'an-ı Kerim tefsiri alanında bazı eserler görülmeye başlanmıştır. Bu dönemde yaşamış önemli bir tefsir alimi şehit Muhammed Salih Damolla'dır (1936-2018). Damolla, Doğu Türkistan ve Çin'deki çeşitli eğitim kurumlarında eğitim almış ve Uygurca Kur'an-ı Kerim mealini yazarak bu alandaki eksikliği gidermiştir. Ayrıca çağdaş Uygurca ile kaleme aldığı ”Tefsiru'l-Kur'ani'l-Kerim“ adlı eseriyle önemli bir eser bırakmıştır. Ancak, bu eserle ilgili geniş çaplı çalışmalar sınırlıdır. Bu çalışma, Muhammed Salih Damolla'nın hayatını inceleyecek ve ”Tefsiru'l-Kur'ani'l-Kerim“ eserinin kaynakları, tefsir metodolojisi, türü ve diğer tefsirlerden farkları gibi konuları ele alarak açıklığa kavuşturmaya çalışacaktır. Bu çalışmanın, Doğu Türkistan'da yaşamış müfessirler ve eserleriyle ilgili daha kapsamlı çalışmalara örnek teşkil etmesi umulmaktadır. Ayrıca, Muhammed Salih Damolla'nın izinden giderek onun tamamlanmamış eseri olan ”Tefsiru'l-Kur'ani'l-Kerim“ adlı tefsirinin kalan 28 cüzünü tefsir etmeyi hedefleyenlere bir rehberlik olmasını umuyoruz.”
Özet (Çeviri)
“The Life of Uyghur Scholar Mohammed Salih Damolla and Analysis of His Work 'Tafsiru'l Qur'anil Kareem':”Turkish society has a deep-rooted history spanning nearly four thousand years. Over time, Turks have played significant roles in politics and academia, drawing attention with their extensive geography and large population. Among the ancient and important Turkish tribes, the Uyghurs reside in East Turkistan (Xinjiang Uyghur Autonomous Region) within the borders of the People's Republic of China today. In the of middle of 8th century, they established the“Uyghur Nation,”forming a robust political structure and later joining forces with other Turkish tribes to create the Kara-Khanid Khanate, the first Muslim Turkish state. Since that period, Uyghurs have made notable contributions to Islamic sciences, particularly in the field of Quranic interpretation (tafsir) written in the Uyghur language. These contributions significantly enriched Turkish-Islamic culture at the time. Unfortunately, due to prolonged pressures on East Turkistan, such studies declined in subsequent centuries. Few works were published in translation and Quranic interpretation, and existing written works often did not survive to the present day. In the early 20th century, a revival began, and one notable figure during this period was the late Muhammed Salih Damolla (1936-2018). Having received education in various institutions in East Turkistan and China, Damolla addressed the gap in Quranic interpretation by writing“Tefsiru'l Qur'anil Kareem”in contemporary Uyghur language. Despite the significance of his work, comprehensive studies on this piece remain limited. However, since the beginning of the twentieth century, some works in the field of Quran interpretation have begun to appear. An important tafsir scholar who lived in this period was martyr Muhammed Salih Damolla (1936-2018). Damolla received education in various educational institutions in East Turkestan and China and filled the gap in this field by writing the interpretation of the Holy Quran in Uyghur. He also left a significant legacy through his work titled“Tefsiru'l-Kur'ani'l- Kerim”, composed in contemporary Uyghur. However, comprehensive studies on this work are limited. This study will review the life of Muhammed Salih Damolla and and seek to elucidate various aspects, including the sources of the work“Tefsiru'l-Kur'ani'l-Kerim,”its methodology in Quranic interpretation (tafsir), its genre, and its differences from other works of tafsir. It is hoped that this study will set an example for more comprehensive studies on commentators who lived in East Turkestan and their works. Additionally, we hope that by following in the footsteps of Muhammed Salih Damolla, this study will serve as a guide for those aiming to interpret the remaining 28 sections of his unfinished work,“Tefsiru'l-Kur'ani'l-Kerim”
Benzer Tezler
- نثر الجمان من فتح الرحمن لمحمد بن قرقماس تحقيقًا ودراسةً (من سورة المائدة إلى سورة الأعراف)
Muhammed b. Korkmaz'ın Nesrü'l-Cümân Min Fethi'r-Rahmân adlı eserinin tahkiki ve incelenmesi (Mâide Sûresinin başından A'râf Sûresinin sonuna kadar)
MOHAMAD ALYASIN
Yüksek Lisans
Arapça
2024
Dinİstanbul ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZİYAD RAVAŞDEH
- Câbirî'nin Fehmü'l Kur'ân'da önceki müfessirlerden ayrıştığı iddialarının tespit ve tahlili
Identification and analysis of the claims that Câbîrî differed from the previous commentators in the Fahmu'l Qur'an
NASER BAJRAMI
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDULHAMİT BİRIŞIK
- Doğu Türkı̇stanlı Muhammed Zerı̇f'ı̇n Zerı̇f adlı tefsı̇rı̇nde ahkâm ayetlerı̇ne yaklaşım
East Turkistani Muhammad Zarif's approach to ahkam verses in his commentary on Zarif
ABDULEHED ŞEYH
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Siyasal BilimlerMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BAHADDİN DARTMA
- Necmüddîn et-Tûfî'nin el-İşârâtü'l-İlahiyye İle'l-Mebâhisi'l-Usûliyye'si (İnceleme ve değerlendirme)
Najmuddîn al-Toufî's al-Ishârât al-Ilâhiyyah Ila'l-Mabâhisi'l-Osouliyyah (Examination and evaluation)
FAYSAL ARPAGUŞ
- Muhammed Ali Sâbûnî'nin et-Tibyân adlı eserinin Kur'an ilimleri açısından incelenmesi
Examination of Muhammed Ali Sâbûnî's work et-Tibyân in terms of Quranic sciences
HATİCE KILINÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DinKaramanoğlu Mehmetbey ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İRFAN ÇAKICI