Sosyal medyada omniptikon gözetim ve mahremiyet
Omnipticon surveillance and privacy on social media
- Tez No: 932545
- Danışmanlar: PROF. DR. CELALETTİN VATANDAŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sosyoloji, İletişim Bilimleri, Sociology, Communication Sciences
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Süleyman Demirel Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Halkla İlişkiler ve Tanıtım Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İletişim Bilimleri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 392
Özet
Günümüzde teşhir ve röntgencilik eksenli bir iletişimin gerçekleştiği sosyal medya araçlarının, Türk toplumu tarafından yoğun olarak kullanımlarının, onların mahremiyeti üzerinde belki de şu ana kadar ki en yıkıcı etkiyi yaptığı görülmektedir. Sosyal medya araçlarının herkesin herkesi kontrol ettiği omniptik ortamında, teşhir ve röntgenlemeye dayalı bireyler arasındaki simetrik iletişimin, bir de bu araçların sahipleri ve siyasal iktidarlar tarafından varlıklarının devamlılığı için sürekli ve asimetrik bir şekilde gözetlenmesi, çok yönlü bir mahremiyet kaybını gündeme getirmektedir. Bu bağlamda bu araştırmanın amacı, Türk toplumu içerisinde farklı özelliklere sahip olan X,Y,Z kuşağının, sosyal medya araçları üzerinde, teşhircilik ve röntgencilik tutumlarını, bu teşhirciliğin ve röntgenciliğin gerçekleştirilme nedenlerini, bu araçlar üzerinde, sosyal medya şirketlerinin ve yabancı istihbarat servislerinin gerçekleştirdiği gözetim karşısında farkındalıklarını ve farkındalığa sahiplerse eylemlerini ortaya çıkarmak olmuştur. Bu araştırma, kuşakların ilgili konudaki algılarını, tutumlarını, eylemlerinin nedenlerini, farkındalıklarındaki zayıflıkları inceleyip mevcut literatürü geliştirmesi ve zenginleştirmesi bakımından önem taşımaktadır. Araştırmada nitel araştırma desenlerinden olgubilim kullanılmıştır. Araştırma, amaçlı örneklem yöntemlerinden ölçüt örneklem ve maksimum çeşitlilik örneklem ile belirlenen, her kuşaktan 9 Erkek-9 Kadın olmak üzere toplamda 54 katılımcıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırma grubundan veri toplamada ise standartlaştırılmış açık uçlu görüşme yaklaşımı benimsenmiştir. Elde edilen verilerin analiziyse MAXQDA analiz programıyla gerçekleştirilmiştir. Verilerin analizinde ise betimsel analiz yaklaşımı benimsenmiştir. Araştırma neticesinde; tüm kuşakların teşhir ve röntgenleme kültürünü içselleştirdiği, mahremiyeti algılayış, yaşayış ve başkalarının mahremine yaklaşım şeklinin, dönüşüme uğradığı görülmüştür. Aynı zamanda, kuşakların çoğunluğunun sosyal medya araçları üzerindeki iktidar gözetiminin farkında olduğu söylenebilse de yine çoğunluğun eylemsizliği ile bu gözetimin risklerini tam olarak kavrayamadığı da görülmektedir.
Özet (Çeviri)
Today, the Turkish society's intensive use of social media tools, where a communication based on exhibitionism and voyeurism takes place, has perhaps the most destructive effect on their privacy so far. In the omniptic environment of social media tools, where everyone controls everyone else, the symmetrical communication between individuals based on exhibitionism and voyeurism is also constantly and asymmetrically monitored by the owners of these tools and political powers for the continuity of their existence, which brings about a multifaceted loss of privacy. In this context, the aim of the present research is to reveal the exhibitionism and voyeurism attitudes of Generation X, Y, Z, which have different characteristics in Turkish society, on social media tools; the reasons for this exhibitionism and voyeurism; their awareness and, if they are aware, their actions in the face of surveillance carried out by social media companies and foreign intelligence services. This research is important in terms of developing and enriching the existing literature by examining the perceptions, attitudes, reasons for actions and weaknesses in awareness of the generations on the relevant issue. Phenomenology, one of the qualitative research designs, was used in the study. The research was conducted with a total of 54 participants, 9 men and 9 women from each generation, determined by criterion sampling and maximum variation sampling, which are among the purposeful sampling methods. A standardized open-ended interview approach was adopted to collect data from the research group. The analysis of the data obtained was carried out with MAXODA analysis program. A descriptive analysis approach was adopted to analyze the data. As a result of the research, it has been observed that all generations have internalized the culture of exhibitionism and voyeurism, and the way they perceive privacy, live it, and approach the privacy of others has transformed. At the same time, although it can be said that the majority of the generations are aware of power surveillance on social media tools, it is also seen that the majority do not fully comprehend the risks of such surveillance through their inaction.
Benzer Tezler
- Sosyal medyada dijital kimlik inşasında gözetim toplumunun etkisi
The effect of surveillance society on digital identity construction in social media
MERVE YILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Halkla İlişkilerİstanbul ÜniversitesiHalkla İlişkiler ve Tanıtım Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YEŞİM GÜÇDEMİR
- Gözetim toplumunda sinoptikon ve sosyal medya
Synopticon and social media in the surveillance society
ŞAKİR EŞİTTİ
- Omniptikon metaforu bağlamında kişilerarası etkiye duyarlılığın satın alma davranışı ile ilişkisi
The relationship of consumer susceptibility to interpersonal influence with purchasing behavior in the context of omnipticon metaphor
ASLI BURCU TOKU
Doktora
Türkçe
2021
ReklamcılıkMarmara ÜniversitesiHalkla İlişkiler ve Tanıtım Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMEL KARAYEL BİLBİL
- Ekonomi politik yaklaşım çerçevesinde yeni medyanın büyük veri üzerinden incelenmesi
Analysis of new media on big data in the perspective of political economy
ANIL DURMUŞAHMET
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Halkla İlişkilerİstanbul ÜniversitesiHalkla İlişkiler ve Tanıtım Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİNE YAVAŞGEL
- Bir sanal cemaat örneği olarak twitter'daki fan kitlelerinin parasosyal etkileşim ve omniptikon açısından incelenmesi
Examination of fan masses on twitter in terms of parasocial interaction and omnipticon as an example of virtual community
ELANUR FATMA UZAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
SosyolojiSakarya ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ YAŞAR SUVEREN