Rus seyyahlarına göre modernleşme çağında İstanbul (1808 - 1894)
Istanbul in the age of modernization according to Russian travelers (1808 - 1894)
- Tez No: 933818
- Danışmanlar: PROF. DR. FATMA ÜREKLİ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yeniçağ Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 594
Özet
Ruslar X. yüzyıl sonunda Doğu Roma İmparatorluğu'ndan etkilenerek Hristiyanlığa geçmişlerdir. Bu sebeple İstanbul'a yaptıkları seyahatlerde en temel etken Hristiyanlık olmuştur. Bu hedefle yapılan yolculukları başlatan Knez Vladimir'in elçileridir. İzleyen dönemde İstanbul Rusların gözünde bir dini merkeze dönüşerek hacıların ve seyyahların ilgisini çekmiştir. Zor koşullarda yapılan bu seyahatlerin en büyük amacı dini mekânları ve kutsal bakiyeleri görmek olmuştur. Fatih Sultan Mehmed'in İstanbul'u fethetmesiyle birlikte bu seyahatler neredeyse durma noktasına gelmiştir. Osmanlı devletinin zayıflamasıyla Ruslar kendilerine Ortodoksluğun koruyucusu rolünü biçmiştir. Bunda Fransız devrimi ardından ortaya çıkan milliyetçilik fikirlerinin yanı sıra Panslavist düşüncelerin yaygınlaşması da etkili olmuştur. Ruslar zamanla Moskova'nın Roma İmparatorluğu'nun yeni ve 3. başkenti olduğunu kabul edip imparatorluğun ikinci başkenti olan İstanbul'un da doğal olarak kendilerine ait olması gerektiği fikrini benimsemişlerdir. Bu, zamanla Rus dış siyasetinin olmazsa olmazı halini almıştır. XIX. yüzyılla birlikte İstanbul yeniden ve daha önce hiç olmadığı kadar Rus gezgin, hacı, tüccar, ressam, muhabir, yazar, casusların uğrak noktası haline gelmiştir. Bu dönemde Osmanlı devletini yeniden güçlü hale getirmek amacıyla II. Mahmud tarafından askeri sistemden, siyasete, gündelik hayatta giyimden, yaşam tarzına kadar pek çok alanda yapılan reformlar İstanbul'un sosyal kültürel yaşantısını değiştirip dönüştürerek yeni bir hayat biçimini ortaya çıkarmıştır. Bu reformların sosyal ve kültürel aşamaları ve etkilerini en iyi gözlemleyenler, çoğu zaman önyargılı olan“ötekiler”olmuştur. Bu“ötekiler”içerisinde Ruslar XVIII. yüzyılda Çar Petro ile benzer süreçleri yaşamış olduklarından Avrupalılardan ayrılmaktadırlar. Bu çalışma ile XIX. yüzyıl boyunca farklı sosyal çevrelerden gelen ve farklı statüleri, maddi imkanları olan Rus seyyahların raporları, seyahatnameleri, mektupları, anıları ve günlükleri değerlendirilerek modernleşme reformların İstanbul'un yaşayışını, toplumunu, sosyal ve kültürel hayatını ne yönde ve nasıl değiştirdiği incelenmiştir. Yapılan kaynak taramalarında tarihi kesin olarak bilinmeyen Heybeliada Rus Esirler Mezarlığı Anıtı'nın açılış tarihi kesin olarak belirlenmiş ve günümüzde olmayan yerlerin tespitlerinin yanı sıra padişahların yeme içme adetlerinden, Osmanlı toplumunu oluşturan kesimlere dair daha önceden bilinenden farklı veriler ortaya çıkarılmıştır.
Özet (Çeviri)
Russians converted to Christianity at the end of the Xth century, influenced by the Eastern Roman Empire. For this reason, Christianity was the main factor in their travels to Istanbul. It was Knez Vladimir's ambassadors who started the journeys for this purpose. In the following period, Istanbul became a religious center in the eyes of Russians and attracted pilgrims and travelers. The main aim of these journeys in difficult conditions was to see religious sites and holy relics. When Mehmed the Conqueror conquered Istanbul, these travels almost came to a halt. With the weakening of the Ottoman Empire, the Russians assumed the role of the protector of Orthodoxy. In addition to the ideas of nationalism that emerged after the French Revolution, the spread of Panslavist ideas was also effective. Over time, the Russians accepted that Moscow was the new and third capital of the Roman Empire and that Istanbul, the second capital of the empire, should naturally belong to them. As time passed this became indispensable for Russian foreign policy. With the XIXth century, Istanbul once again, and more than ever before, became a destination for Russian travelers, pilgrims, merchants, painters, correspondents, writers and spies. In this period, the reforms made by Mahmud II in many areas from the military system to politics, from clothing to lifestyle in daily life, in order to make the Ottoman state strong again, changed and transformed the social and cultural life of Istanbul and created a new way of life. The best observers of the social and cultural stages and effects of these reforms were the“others”who were often prejudiced. Among these“others”, Russians differ from Europeans as they experienced similar processes with Tsar Peter the Great in the XVIIIth century. In this study, the reports, travelogues, letters, memoirs and diaries of Russian travelers who came from different social circles and had different status and financial means during the XIXth century are evaluated to examine how and in what direction the modernization reforms changed the life, society, social and cultural life of Istanbul. Through extensive source analysis, the exact inauguration date of the Heybeliada Russian Prisoners' Cemetery Monument, previously undetermined, has been definitively established. Additionally, new findings have been uncovered regarding locations that no longer exist today, dining habits of Ottoman sultans, and previously unknown aspects of the social structure of Ottoman society.
Benzer Tezler
- XVII. ve XVIII. yüzyılda Rus seyyahlarına göre Türkistan
XVII-XVIII Turkistan according to Russian travelers
AYPARA NİFTİLİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
TarihEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ŞEYDA BÜYÜKCAN SAYILIR
- 19. yüzyıl seyyahlarına göre Türkmenistan tarihi
Turkmenistan history according to 19. century travellers
BEKİR YILBAT
- 19. yüzyıl seyyahlarına göre Azerbaycan
Azerbaijan, according to travellers in XIX. century
SEDANUR YAVUZ
- XIX. yüzyıl seyyahlarına göre Hazar ötesi Türkmenleri (sosyal, iktisadi ve kültürel durum)
The Turkmens beyond caspian according to travellers in XIX. century (Social, economic and cultural situation)
CİHAD CİHAN
- Rus hacı adaylarının eserlerine göre Ortaçağ İstanbulundaki dini mekanlar
The holy places of İstanbul in middle age according to the cronicles of Russian piligrims
NAİLE BARS
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Sanat TarihiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMA ÜREKLİ