İslam hukuk usûlünde taabbudî hüküm ve ta'lili hüküm ayrımı
The distinction between ta'abbudī and ta'līlī rulings in the methodology of islamic law
- Tez No: 934242
- Danışmanlar: PROF. DR. TEVHİT AYENGİN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Bayburt Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 147
Özet
İslam fıkhının metodolojisi incelendiğinde taabbüdî ve ta'lîlî hükümlerin, İslam hukukunun temel dayanaklarını oluşturduğu ve hükümlerin belirlenmesinde kurucu bir işlev üstlendiği görülmektedir. Bu hükümler yalnızca fıkhî hükümlerin mahiyetini tayin etmekle kalmayıp aynı zamanda metodolojik çerçevenin inşasında da belirleyici bir rol oynamaktadır. Bu çalışmada, taabbüdî ve ta'lîlî hükümlerin lügat, ıstılah ve teknik anlamları ayrı ayrı ele alınarak, İslam fıkhındaki işlevsel yönleri ortaya konulmaktadır. Söz konusu hükümler, usûl-i fıkıh ve fürû'u fıkıh açısından ayrı ayrı incelenmiş ve ilgili örneklerle açıklığa kavuşturulmaya çalışılmıştır. İslam fıkhının evrenselliği ile esnekliği arasındaki dengeyi kurabilmek için taabbüdî ve ta'lîlî hükümlerin sınırlarının titizlikle belirlenmesi gerekmektedir. İslam hukukunu diğer hukuk sistemlerinden ayıran temel hususlardan biri, hükümlerin hem evrensel bir mahiyete sahip olması hem de değişen zaman ve mekâna uyum sağlayabilecek esneklik gösterebilmesidir. İslam fıkhının evrenselliği her toplum ve çağ için geçerli temel hükümlerin varlığına dayanır ki bu tür hükümler en iyi şekilde taabbüdî karakterli normlarla açıklanabilir. Bununla birlikte, İslam hukukunun esnek bir yapıya sahip olması da zorunludur; zira, hukukun değişen ve gelişen dünyayı yakalayabilmesi farklı toplum ve kültürel yapılarla uyum içinde varlık gösterebilmesi açısından bu özellik büyük önem arz etmektedir. İslam hukukunun bu esnek yapısını en iyi ifade eden ise ta'lîlî hükümlerdir. Bu çalışmanın temel amacı, İslam fıkhının evrenselliği ile esnekliği arasındaki dengenin doğru tespit edilmesine katkı sağlamaktır. Zira bu denge sağlanamadığında çeşitli problemler ve farklı fikir akımları ortaya çıkabilmektedir. Bu bağlamda, çalışmada farklı düşünce akımlarına da yer verilerek taabbüdî ve ta'lîlî hükümlerin doğru bir şekilde belirlenmesinin ve İslam hukukunun evrensel ilkeleri ile esneklik kapasitesi arasındaki dengeyi sağlamanın önemi vurgulanmaktadır.
Özet (Çeviri)
When examining the methodology of Islamic jurisprudence (fiqh), it becomes evident that ta'abbudī and ta'līlī rulings constitute the fundamental pillars of Islamic law and play a foundational role in the determination of legal judgments. These rulings not only define the nature of fiqhī provisions but also serve as decisive elements in constructing the methodological framework of Islamic jurisprudence. This study explores the lexical, terminological, and technical meanings of ta'abbudī and ta'līlī rulings separately, highlighting their functional aspects within Islamic fiqh. These rulings are analyzed independently within the domains of uṣūl al-fiqh (principles of Islamic jurisprudence) and furū' al-fiqh (substantive Islamic law), with relevant examples provided to clarify their application. To establish a balance between the universality and flexibility of Islamic jurisprudence, it is crucial to precisely delineate the boundaries of ta'abbudī and ta'līlī rulings. One of the defining characteristics that distinguish Islamic law from other legal systems is its ability to uphold universal principles while simultaneously exhibiting adaptability to changing circumstances of time and place. The universality of fiqh relies on the existence of fundamental rulings applicable across all societies and historical periods, which are best represented by ta'abbudī norms. At the same time, the flexibility of Islamic jurisprudence is equally essential, as it enables the legal system to engage with an evolving world and to harmonize with diverse social and cultural contexts. This adaptability is best exemplified by ta'līlī rulings. The primary objective of this study is to contribute to a precise understanding of the balance between the universality and flexibility of Islamic jurisprudence. Failure to establish this balance may lead to various legal challenges and the emergence of divergent ideological trends. In this regard, the study also addresses different scholarly perspectives, underscoring the significance of accurately identifying ta'abbudī and ta'līlī rulings and maintaining a well-defined equilibrium between the universal principles of Islamic law and its capacity for adaptation.
Benzer Tezler
- İbadet ahkamının hikmet boyutu
The wisdom aspect of ritual rulings
İSA ADA
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DinNecmettin Erbakan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MURAT ŞİMŞEK
- Hukuk felsefesi açısından istihsan
Istihsan from the perstective of philosophy of law
GÜLŞEN KILIÇ
Doktora
Türkçe
2024
DinEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA YILDIRIM
- İslam Hukuk usulünde kifai teklif
Başlık çevirisi yok
ÇETİN ERDİNÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
DinHarran ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALİ BAKKAL
- İslam Hukuk usulünde nehiy
En-nehy in Islamic Law methodology
YUSUF İBRAHİM YÜCEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
DilbilimOndokuz Mayıs ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHSİN KOÇAK
- İslam hukuk usûlünde emir ve nehiy sîğalarının zıtlarına delaleti
The dalalah of imperatives and prohibitions to their antonyms in the Islamic jurisprudence methodology
ZUHAL DAĞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
DinFırat ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET ERDEM