Bizans ve Osmanlı Döneminde yapılan Haliç Surları kapılarının çevresel etkileşimdeki rolü ve haritalama analizi
The role of the Golden Horn city wall gates in environmental interaction and mapping analysis during the Byzantine and Ottoman Periods
- Tez No: 934473
- Danışmanlar: DOÇ. DR. JÜLİDE EDİRNE
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Haliç Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 375
Özet
Tarih boyunca sur kapıları, yalnızca kenti dış tehditlerden koruyan savunma yapıları olmaktan öte, bulundukları bölgelerin sosyal, kültürel ve mekânsal gelişimini yönlendiren önemli unsurlar olmuştur. Bizans ve Osmanlı Dönemlerinde yapılan Haliç Surları Kapıları, sadece askeri savunma işlevi görmekle kalmamış, aynı zamanda bulundukları bölgelerin sosyal, kültürel ve mekânsal yapılarının şekillenmesinde de kritik rol oynamıştır. Bu çalışma, Haliç Surları kapılarının tarihsel işlevlerini, mekânsal etkilerini ve çevre semtlerle olan ilişkilerini incelemeyi amaçlamaktadır. Haliç'in kara ve deniz bağlantılarının birleşim noktasında bulunan bu kapılar ve sahip oldukları iskeleler, bölgedeki ticaret, sosyal etkileşim ve kültürel dönüşüm açısından önemli merkezler haline gelmiştir. Araştırma kapsamında, Haliç sur kapılarının fiziksel yapılarının yanı sıra, bu yapıların çevre semtlerle olan ilişkisi, sosyal, kültürel ve ekonomik etkileri detaylı bir şekilde ele alınmıştır. Ayvansaray, Balat, Fener, Ayakapı, Cibali, Unkapanı, Tahtakale, Küçükpazar Eminönü, Sirkeci ve Sarayburnu özelinde yapılan değerlendirmeler, kapıların yalnızca savunma yapıları olmadığını, kentsel yaşamı yönlendiren, toplumsal hareketliliği ve ticareti etkileyen unsurlar olduklarını ortaya koymuştur. Bu kapıların bulunduğu bölgeler, hem Bizans hem de Osmanlı dönemlerinde ekonomik ve kültürel hayatın önemli odakları olmuştur ve günümüzde de bu işlevlerin izleri devam etmektedir. Çalışma sürecinde, Feridun Dirimtekin'in haritalarıyla günümüz haritalarındaki sur kapılarının konumları karşılaştırılarak, kapıların yerleşim üzerindeki etkileri güncel verilerle doğrulanmıştır. Haritalama analizleri, tarihsel belgeler ve mekânsal verilerle yapılan bu katmanlı inceleme, sur kapılarının yalnızca askeri işlevleriyle sınırlı kalmadığını, aynı zamanda kentsel kimliklerin şekillenmesinde ve kentsel dönüşüm süreçlerinde belirleyici bir rol oynadığını ortaya koymuştur. Kapıların işlevlerine göre yapılan sınıflandırmalar, her bir kapının farklı sosyal, kültürel ve ekonomik bağlamlarda nasıl bir etkileyiciliğe sahip olduğunu vurgulamaktadır. Bu bağlamda, söz konusu kapıların etkilerinin günümüzde de sürdüğü ve kentsel yapının biçimlenmesinde hâlâ önemli bir rol oynadığı anlaşılmaktadır.
Özet (Çeviri)
Throughout history, city gates have been more than mere defensive structures protecting the city from external threats; they have been crucial elements guiding the social, cultural, and spatial development of the areas in which they are located. The Golden Horn City Wall Gates, constructed during the Byzantine and Ottoman periods, not only served military defensive functions but also played a critical role in shaping the social, cultural, and spatial structures of the surrounding areas. This study aims to examine the historical functions, spatial impacts, and relationships of the Golden Horn City Wall Gates with the surrounding neighborhoods. Located at the junction of land and sea connections in the Golden Horn, these gates, along with their docks, became key centers for trade, social interaction, and cultural transformation in the region. The study explores not only the physical structures of the Golden Horn City Wall Gates but also their relationships with surrounding neighborhoods, examining their social, cultural, and economic impacts in detail. Assessments of specific areas such as Ayvansaray, Balat, Fener, Ayakapı, Cibali, Unkapanı, Tahtakale, Küçükpazar, Eminönü, Sirkeci, and Sarayburnu reveal that these gates were not merely defensive structures but also key elements influencing urban life, social mobility, and trade. The areas surrounding these gates have been important centers of economic and cultural life during both the Byzantine and Ottoman periods, and the traces of these functions continue to persist today. During the course of the study, the locations of the city gates were compared between Feridun Dirimtekin's maps and contemporary maps, validating the impact of these gates on urban settlement with current data. Mapping analyses, historical documents, and spatial data through this layered investigation revealed that the city gates were not limited to military functions but also played a decisive role in shaping urban identities and urban transformation processes. Classifications based on the gates' functions highlight the varying influence each gate had in different social, cultural, and economic contexts. In this context, it is understood that the influence of these gates continues to persist today and still plays an important role in shaping the urban structure.
Benzer Tezler
- Fener-Balat bölgesinin tarihi kurgusunda mimari tasarımın sürekliliği
Başlık çevirisi yok
SELDA ÇALOŞKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
1996
Jeoloji MühendisliğiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiBina Bilgisi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NURSEL ONAT
- Eminönü Bahçekapı'da Hacı Bekir Han restorasyon projesi
Hacı Bekir han restoration project in Eminönü Bahçekapı
YEŞİM ÇİVİTCİOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLSÜM TANYELİ
- 19. yüzyılda Galata Limanı: Surdışı kıyı bölgesinin değişimi ve dönüşüm
Galata Harbor in the 19th century: The change and transformation of the coastal region
BERİL SULAMACI
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET MURAT GÜL
- Byzantine heritage depicted: the aqueduct of Valens in the historical topography of Istanbul
Tasvirdeki Bizans mirası: İstanbul'un tarihi topografyasında Valens Su Kemeri
FATMA SARIKAYA IŞIK
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
MimarlıkOrta Doğu Teknik ÜniversitesiMimarlık Tarihi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ PELİN YONCACI ARSLAN
- Galata surlarının yıkım süreci
The demolition process of Galata ramparts
ESRA OKUR
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TURGUT SANER