Sosyal bilgilerde eğitsel nörobilim uygulamaları: Bir karma yöntem araştırması
Educational neuroscience implementations in social studies: A mixed methods research
- Tez No: 934667
- Danışmanlar: PROF. DR. CENGİZ DÖNMEZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 256
Özet
Bu araştırmanın amacı, sosyal bilgiler öğretmeni adaylarına eğitsel nörobilim aracılığıyla insan bilişine dair teorik bir anlayış kazandırmak ve bu bilginin ve anlayışın, öğrencilerin beyinlerinin işleyişine uygun öğretim yaklaşımları geliştirmek için bir araç olarak kullanmalarını sağlamaktır. Bu bağlamda 12 haftalık bir eğitsel nörobilim uygulaması planlanmış ve uygulanmıştır. Araştırmada karma yöntemlerden biri olan birleştirici desen kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2022-2023 güz döneminde Ankara'nın bir devlet üniversitesinde üçüncü sınıfta öğrenim gören 36 sosyal bilgiler öğretmeni adayı oluşturmaktadır. Uygulamaya yönelik nicel veriler araştırmacı tarafından geliştirilen eğitsel nörobilim bilgi testi ve Dekker ve diğerleri (2012) tarafından geliştirilen ve Gülsün ve Köseoğlu (2020) tarafından Türkçe'ye uyarlanan eğitsel sinirbilime ilişkin veri toplama aracıyla toplanmıştır. Nitel veriler ise katılımcı günlükleri, uygulama öncesi ve sonrası eğitsel nörobilime yönelik yarı yapılandırılmış görüşmeler ve eğitsel nörobilim öğretimine yönelik yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla toplanmıştır. Nicel verilerin analizinde betimsel istatistik, ilişkili örneklemler için t-testi ve wilcoxon işaretli sıralar testi kullanılırken, nitel veriler betimsel analiz ve tematik analiz yolu ile çözümlenmiştir. Nitel verilerde eğitsel nörobilime yönelik uygulama öncesi ve sonrası görüşmeler ile eğitsel nörobilim öğretimine yönelik görüşme formlarının analizi için Nvivo programı kullanılmıştır. Nicel ve nitel analizlerin örtüşme durumunu belirlemek için karma yöntem analizi yapılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre sosyal bilgiler öğretmeni adaylarının uygulama sonrasında eğitsel nörobilime yönelik bilgileri artmış ve öntest ile sontest arasında sontest lehine anlamlı bir fark oluşmuştur. Öğretmen adaylarının uygulama sonrasında beynin yapısına ve işlevine yönelik bilgileri artmış ve beyin yapısı ve işlevine yönelik bilgilerinde sontest lehine anlamlı bir fark meydana gelirken; nöromit düzeylerinde önemli bir düşüş meydana gelmiştir. Uygulama sürecine yönelik öğretmen adaylarının görüşleri incelendiğinde öğretmen adaylarının süreçle beraber nörobilim konularını benimsedikleri ve anladıkları, eğitim ile nörobilim arasında bağ kurabildikleri, aktif öğrenme yöntemleri sayesinde anlamlı öğrenme gerçekleştirdikleri ve kendilerini mesleki ve kişisel olarak gelişmiş hissettikleri sonuçlarına ulaşılmıştır. Uygulama öncesinde eğitsel nörobilim, öğretmen adayları tarafından nörobilimsel teknolojilere dayalı, nöromitleri içeren ve doğrudan nörobilimsel müdahalelerle yönlendirme aracı olarak değerlendirilmiştir. Uygulama sonrasında ise bu alan, öğrenme süreçleriyle ilişkisi açıklanan disiplinler arası bir alan olarak tanımlanmıştır. Nörobilimsel bilgilerin eğitim stratejilerine nasıl entegre edilebileceği fark edilmiş ve eğitsel nörobilim, sosyal bilgiler dersiyle yakından ilişkilendirilen bir alan olarak görülmüştür. Eğitsel nörobilim uygulamasının öğretimine yönelik elde edilen sonuçlarda; öğretmen adaylarının eğitim anlayışlarında, eğitime ve öğretmenlik mesleğine bakış açılarında, mesleki kimlik gelişimlerinde etkili olduğu ve nöromitlerin fark edilmesiyle daha nöropedagojik yönelimli bir öğretim stratejisinin benimsendiği vurgulanmıştır. Ayrıca, eğitsel nörobilimin sosyal bilgiler dersiyle bağlantısını daha yakından fark ettikleri ve kişisel hayatlarına olumlu etkileri olduğu belirtilmiştir. Bu bağlamda katılımcılar tarafından eğitsel nörobilim uygulamalarının tüm öğretmen yetiştirme programlarında yaygınlaştırılması gerektiği önerilmiştir. Karma yöntem analizinden elde edilen sonuçlara göre, nitel ve nicel sonuçlar birbiriyle örtüşmektedir. Uygulamaya katılan sosyal bilgiler öğretmen adaylarının nicel sonuçlarında, eğitsel nörobilim ve beyinle ilgili doğru bilgilere yönelik bilgi düzeylerinin arttığı, buna karşın nöromit inançlarında azalma olduğu görülmüştür. Nitel sonuçlarda ise öğretmen adaylarının hem süreç içinde hem de süreç sonunda eğitsel nörobilim ve uygulamalarına yönelik olumlu görüşler belirttiği, ayrıca eğitsel nörobilimi hem profesyonel hem de kişisel yaşamlarında kullanabildikleri tespit edilmiştir. Eğitsel nörobilimin sosyal bilgiler öğretmen adaylarına katkısı göz önünde bulundurularak,“Özel Öğretim Yöntemleri”derslerine bu alana yönelik içeriklerin eklenmesi önerilmektedir. Ayrıca, farklı çalışma gruplarıyla uygulamalı araştırmalar yürütülmesi ve sosyal bilgiler ile eğitsel nörobilim arasındaki ilişkiyi inceleyen çalışmalara ağırlık verilmesi faydalı olacaktır. Eğitim politikalarının nörobilimsel bulgular doğrultusunda güncellenmesi ve öğretmen eğitimi programlarının bu temelde yapılandırılması da önerilmektedir.
Özet (Çeviri)
This study aims to provide Social Studies teacher candidates with a theoretical understanding of human cognition through educational neuroscience and to enable them to use this knowledge as a tool for developing teaching approaches aligned with the functioning of students' brains. In this context, a 12-week educational neuroscience intervention was designed and implemented. The study adopted a convergent mixed methods design. The study group consisted of 36 third-year pre-service social studies teachers enrolled in a public university in Ankara during the fall semester of the 2022–2023 academic year. Quantitative data related to the implementation were collected using two instruments: an Educational Neuroscience Knowledge Test developed by the researcher, and a data collection tool related to educational neuroscience developed by Dekker et al. (2012) and adapted into Turkish by Gülsün and Köseoğlu (2020). Qualitative data were obtained through participant journals, semi-structured interviews conducted before and after the intervention regarding educational neuroscience, and a semi-structured interview form on the teaching of educational neuroscience. Quantitative data were analyzed using descriptive statistics, paired samples t-test, and the Wilcoxon signed-rank test, while qualitative data were analyzed through descriptive and thematic analysis. NVivo software was utilized to analyze qualitative data obtained from the interviews. A mixed methods analysis was conducted to determine the degree of convergence between qualitative and quantitative findings. According to the findings, participants' knowledge of educational neuroscience significantly increased after the implementation, with a statistically significant difference observed in favor of the post-test. Their understanding of brain structure and function also improved significantly, while belief in neuromyths indicated a notable decline. Analysis of the participant's views on the intervention process revealed that they adopted and comprehended neuroscience-related topics, established meaningful connections between neuroscience and education, achieved meaningful learning through active learning strategies, and experienced both professional and personal growth. Before the intervention, educational neuroscience was perceived by participants as a field involving neuroscience-based technologies, containing neuromyths, and guiding instruction through direct neuroscientific interventions. However, following the intervention, it was redefined as an interdisciplinary field related to learning processes. Participants recognized how neuroscientific knowledge could be integrated into educational strategies and began to associate educational neuroscience more closely with the teaching of social studies. Findings regarding the instructional impact of educational neuroscience revealed its influence on participants' educational perspectives, views on teaching and the teaching profession, and the development of their professional identity. Awareness of neuromyths contributed to the adoption of more neuro-pedagogically oriented teaching strategies. Furthermore, participants reported recognizing the relevance of educational neuroscience to the social studies discipline and experiencing positive personal effects. Accordingly, they recommended that educational neuroscience practices be disseminated across all teacher education programs. Results from the mixed methods analysis showed consistency between qualitative and quantitative findings. Quantitative results indicated an increase in accurate knowledge related to the brain and educational neuroscience, along with a reduction in belief in neuromyths. Qualitative results revealed that participants expressed positive views toward educational neuroscience and its practices throughout and after the intervention, and were able to apply their understanding of educational neuroscience in both professional and personal contexts. Considering the observed benefits of educational neuroscience for pre-service social studies teachers, it is recommended that course content related to this field be integrated into“Special Teaching Methods I”and“Special Teaching Methods II”courses. In addition, conducting applied research with different study groups and prioritizing theoretical and practical studies exploring the relationship between social studies and educational neuroscience would be beneficial. Finally, it is also recommended that educational policies be updated in line with neuroscientific findings and that teacher education programs be restructured based on these principles.
Benzer Tezler
- Sosyal bilgiler dersi tarih konularının öğretiminde oyunla öğretim uygulamaları (Deneysel bir çalışma)
Applications of teaching with the game in teaching of history subjects (An experimental study)
HANDE KORCU
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimBalıkesir ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KAMİLE GÜLÜM
- Yabancı dil olarak Fransızcanın öğretiminde yazınsal metinlerin seçimindeki ölçütler ve eğitsel uygulamalara yönelik görüşler
Criterion for the selection of literary texts and suggestions for educational implementations in the teaching of French as a foreign language
BAYRAM KÖSE
- Din kültürü ve ahlak bilgisi dersinde eğitsel dijital oyun kullanımına yönelik öğrenci görüşleri
Student opinions on the use of educational digital games in religious culture and ethics course
MUHAMMED AHMET TUĞLUCA
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinAmasya ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞUAYİP ÖZDEMİR
- Eğitsel amaçlı bilgisayar oyunlarının coğrafya derslerinde kullanılmasının öğrenci görüşlerine göre değerlendirilmesi
The evaluation of educational-based computer games use in geography courses according to learners' views
TAYFUR BAKIR
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
CoğrafyaGazi ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SALİH ŞAHİN
- Sosyal bilgiler dersi kapsamında yapılan müze gezilerinin öğrenci görüşlerine göre değerlendirilmesi (Amasya ve Diyarbakır illeri örneği)
The evaluation of museum trips in the social studies courses according to the student opinions (Amasya and Diyarbakır provinces example)
DİCLE COŞKUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Eğitim ve Öğretimİnönü Üniversitesiİlköğretim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MESUT AYDIN