Evliya Çelebi'nin yolculuğu ve Kuzey Sudan'daki arkeolojik keşiflere etkisi
The role of Evliya Çelebi's diaries in archaeological discoveries at Northern Sudan
- Tez No: 934947
- Danışmanlar: PROF. DR. ALİ KAZIM ÖZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Arkeoloji, Archeology
- Anahtar Kelimeler: Sudan, El-Mahs bölgesi, Arkeoloji, Evliya Çelebi, Seyahatname, Sudan, Al-Mahs Region, Archaeology, Evliya Çelebi, Traveloque
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Arkeoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Arkeoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 239
Özet
Evliya Çelebi, 17. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu topraklarını gezen bir Türk gezginidir. Kırk yılı aşkın bir süre seyahat etmiş ve bu seyahatler sırasında edindiği gözlemleri“Seyahatname”olarak bilinen, toplam on ciltlik eserine kaydetmiştir. Gezip gördüğü farklı coğrafyalardan derlediği notların, arkeoloji ile ilgili bilgi ve açıklamalar içermesi nedeniyle, arkeoloji alanındaki araştırmacılar için önemli bir tarihi kaynak olarak kabul edilmektedir. Ayrıca Seyahatname, farklı bölgelerin; kültürel mirası, folklor, yerel gelenekleri ve yönetim sistemleri hakkında da değerli bilgiler vermektedir. Bu araştırma özellikle 16. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Osmanlı İmparatorluğu'nun bir parçası olan Kuzey Sudan (Nubia) bölgesine odaklanmaktadır. Bu bölge 4000 yılı aşan, dikkate değer bir yerleşim tarihine ve sürekliliğine tanıklık etmişitir. Evliya Çelebi 1672 yılına tarihlenen değerli notlarına göre, Mısır'dan sonra Kuzey Sudan'ı ziyaret etmiştir. Arkeolojik alanlar, köyler, kasabalar ve evlerin yanı sıra surlar, kaleler, camiler, kiliseler ve tapınaklar hakkındaki kapsamlı açıklamaları, bölgedeki arkeolojik alanların sınırlarını çizmek ve bu alanları belirlemek için bir rehber olarak kullanılmıştır. Bu çalışma, Evliya Çelebi'nin Kuzey Sudan'daki arkeolojik alanlarla ilgili açıklamalarını göz önüne alarak, bölgedeki son arkeolojik keşiflerle seyyahın açıklamaları arasında nasıl bir ilişkinin olduğunu belirlemeyi hedeflemektedir. Ayrıca bu çalışmamızda bir gezginin kayıtlarının önemi, tarihi ve arkeolojik araştırmalara nasıl katkıda bulundukları da açıklanacaktır. Yazılı belge ve arkeolojik araştırmaların müşterek sunduğu veriler yardımıyla tarihi yapıların işlevleri açıklanırken aynı zamanda Dönemin toplumsal durumu hakkındaki bilgilerin de güncellenmesi sağlanacaktır.
Özet (Çeviri)
Evliya Çelebi is a Turkish explorer who traveled through the territories of the Ottoman Empire during the 17th century AD. He traveled for a period of over forty years, and he recorded his commentaries on ten volume of the travelogue known as“Seyahatname”. The information and descriptions of his diaries about archaeology are considered an important historical resource forresearchers in the field of archaeology. Moreover, he provided valuable information about the cultural heritage, folklore, and local traditions of different regions, as well as the administration systems. In particular, this research is focusing on the region of Northern Sudan (Nubia) which was a territory of the Ottoman Empire from the second half of the 16th century AD. This region has witnessed a remarkable history of occupation and continuity of settlements over four thousand years. In 1672, Evliya Çelebi visited Northern Sudan after Egypt, where he provided valuable notes on the travelogue. Throughout his comprehensive descriptions of the archaeological sites, villages, towns, and houses, as well as fortifications, castles, mosques, churches, and temples, we can use these notes and descriptions as a guide to allocate and determine the archaeological sites in the region. This paper is attempting to compare the descriptions of Evliya Çelebi about the archaeological sites in Northern Sudan to the recent archaeological discoveries in the region. Furthermore, this paper will explain the importance of travelers' records and how they contribute to the historical and 4 archaeological investigations and explain the functions of historical buildings and the complexity of the societies.
Benzer Tezler
- The Ancient South Marmara Harbors
Antik Güney Marmara Limanları
SERKAN GÜNDÜZ
Doktora
İngilizce
2015
ArkeolojiUludağ ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ŞAHİN
PROF. DR. MARTİNA SEIFERT
- Evliya Çelebi Seyahatnâmesi'ne göre Mekke
'Mecca' According To The Book of Travels of Evliya Celebi
TUĞBA BOSTANCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Tarihİstanbul Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURETTİN GEMİCİ
- Evliya Çelebi'nin izinde Mersin: Silifke'den Erdemli'ye
Mersin in the footsteps of Evliya Çelebi: From Silifke to Erdemli
PINAR UZUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Sanat TarihiMersin ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CANDAN ÜLKÜ
DR. ÖĞR. ÜYESİ LALE YILMAZ
- Evliya Çelebi Seyahatnâmesi ışığında 17. yüzyıl Osmanlısında Kızılbaş algısı
The perception of Kızılbaş in the 17th century Ottoman Empire in the light of Evliya Çelebi Travelogue
İZZET ÜLKER
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinRecep Tayyip Erdoğan Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET KAZDAL
- Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesi ışığında XVII. yüzyıl Türk müziği
Başlık çevirisi yok
FATİH COŞKUN
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
MüzikEge ÜniversitesiTemel Bilimler Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. BERRAK TARANÇ