Demansı olmayan amyotrofik lateral sklerozlu bireylerde sosyal bilişsel fonksiyonların ölçülmesi ve prognostik değeri
Measurement and prognostic value of social cognitive functions in individuals with amyotrophic lateral sclerosis without dementia
- Tez No: 935286
- Danışmanlar: DOÇ. DR. DİDEM ÖZ
- Tez Türü: Tıpta Uzmanlık
- Konular: Nöroloji, Neurology
- Anahtar Kelimeler: Amyotrofik lateral skleroz, sosyal biliş, sözel akıcılık, amyotrophic lateral sclerosis, social cognition, verbal fluency
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Tıp Fakültesi
- Ana Bilim Dalı: Nöroloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 83
Özet
Amaç: Amyotrofik Lateral Skleroz (ALS), motor ve nonmotor nöronların progresif dejenerasyonu ile karakterize nörodejeneratif bir hastalıktır. Hastalıkta sık karşılaşılan nonmotor semptomların başında bilişsel ve davranışsal bozukluklar gelir. En yaygın gözlenen bilişsel sorun yürütücü işlev bozukluğudur. Bu çalışma, demansı olmayan ALS hastalarında bilişsel profil özelliklerini tanımlamayı ve bu profillerin beyin atrofisi ile ilişkisini araştırmayı amaçlamaktadır. Gereç ve Yöntem: Awaji tanı kriterlerine göre klinik kesin veya klinik muhtemel ALS tanısı bulunan ve demansı olmayan hastalar, sağlıklı kontrol grubu ile karşılaştırıldı. Tüm katılımcılar Edinburgh Cognitive and Behavioral ALS Screen (ECAS), Yoni Task, Gözlerden Zihin Okuma Testi, Beck Depresyon Envanteri ve Boyutsal Apati Ölçeği testleri ile değerlendirildi. Hastaların motor tutulum ciddiyetini belirlemek için Revize Amyotrofik Lateral Skleroz Fonksiyonel Derecelendirme Ölçeği (ALSFRS-r) kullanıldı. Hastaların retrospektif Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG) kayıtları incelenerek, atrofi dereceleri Görsel Atrofi Ölçeği kullanılarak değerlendirildi. Bulgular: Çalışmaya 17 ALS hastası ile 34 sağlıklı kontrol (SK) dahil edildi. Yaş, cinsiyet, eğitim düzeyi ve komorbidite açısından gruplar arasında anlamlı farklılık yoktu (p>0,05). ALS grubu, SK grubuna kıyasla yalnızca sözel akıcılık testinde anlamlı düzeyde düşük performans gösterdi (ALS: median 14, min-max 0-20; SK: median 16, min-max 4-24; p=0,042). Sosyal biliş testlerinde gruplar arası anlamlı fark bulunmadı (p>0,05). ALS grubunda bellek alt skorları ile ALSFRS-r'nin salivasyon ve yutma alt skorları arasında pozitif korelasyon izlendi (ρ=0,493; p=0,044 ve ρ=0,531; p=0,028). Apati, ALS grubundaki hastaların %23,5'inde görülürken, SK grubunda hiç gözlenmedi (p=0,003). Depresyon oranları açısından ALS ve SK grupları arasında anlamlı farklılık yoktu (p>0,05). Total ALSFRS-r skorları ve ECAS total skorları ile genel beyin atrofi derecesi arasında anlamlı ilişki bulunmadı (p>0,05). Ancak Yoni test total skoru ile bilateral medial temporal bölge atrofi derecesi arasında negatif korelasyon tespit edildi (Sağ medial temporal: ρ=-0,638; p=0,01, Sol medial temporal: ρ=-0,612; p=0,015). Sonuç: ALS hastalarında bilişsel ve davranışsal bozuklukların görülme sıklığı sağlıklı kontrollerden yüksektir. Bu bulgular, ALS hastalarının klinik takibinde nonmotor semptomların değerlendirilmesinin önemini vurgulamaktadır.
Özet (Çeviri)
Introduction: Amyotrophic Lateral Sclerosis (ALS) is a neurodegenerative disorder characterised by progressive degeneration of motor and nonmotor neurons. Among the frequently encountered nonmotor symptoms, cognitive and behavioral impairments are prominent. Executive dysfunction constitutes the most common cognitive impairment in ALS patients. This study aims to characterise cognitive profiles in ALS patients without dementia and to explore the relationship between these cognitive features and brain atrophy. Methods: We included ALS patients diagnosed as clinically definite or probable according to Awaji criteria, without dementia, and compared them with a group of healthy controls (HC). All participants underwent the Edinburgh Cognitive and Behavioral ALS Screen (ECAS), Yoni Task, Reading the Mind in the Eyes Test , Beck Depression Inventory, and Dimensional Apathy Scale. To assess the severity of motor involvement, we utilised the revised Amyotrophic Lateral Sclerosis Functional Rating Scale (ALSFRS-r). We retrospectively analysed patients' Magnetic Resonance Imaging (MRI) scans and evaluated brain atrophy using the Visual Atrophy Scale. Results: The study included 17 ALS patients and 34 healthy controls. Groups did not differ significantly regarding age, gender, education level, or comorbidities (p>0.05). The ALS group demonstrated significantly lower performance only on the verbal fluency test than the HC group (ALS median: 14, range 0-20; HC median: 16, range 4-24; p=0.042). No significant differences were detected between groups in social cognition tests (p>0.05). Positive correlations emerged between memory sub-scores and the ALSFRS-r salivation and swallowing sub-scores in ALS patients (ρ=0.493; p=0.044 and ρ=0.531; p=0.028, respectively). Apathy was present in 23.5% of ALS patients but was not observed in the healthy control group (p=0.003). Depression rates did not differ significantly between ALS patients and healthy controls (p>0.05). There was no significant correlation between total ALSFRS-r scores, total ECAS scores, and the overall degree of brain atrophy (p>0.05). However, the Yoni Task total scores negatively correlated with bilateral medial temporal lobe atrophy scores (right medial temporal: ρ=-0.638; p=0.01, left medial temporal: ρ=-0.612; p=0.015). Conclusion: Cognitive and behavioral impairments occur more frequently in ALS patients compared to healthy controls. These findings underline the clinical significance of evaluating nonmotor symptoms during the routine clinical management of ALS patients.
Benzer Tezler
- Demansı olmayan yaşlılarda bilgisayara uyarlanmış egzersizler yardımıyla kognitif eğitim
Başlık çevirisi yok
I. ÇAĞRI YAZGAN
- Demansı olan ve olmayan idiyopatik parkinson hastalarındaki metabolik farklılıkların fdg-pet/bt kullanılarak değerlendirilmesi
The evaluation of metabolic differences by using fdg-pet/ct in demented and non demented idiophatic parkinson's disease patients
MERYEM BAKIR
- Alzheimer tipi hafif demans hastalarında kognitif yetilerle ölüm anksiyetesi ilişkisinin değerlendirilmesi
Başlık çevirisi yok
ELİF TOPBAŞ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2017
NörolojiSağlık Bilimleri ÜniversitesiRuh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
UZMAN MELİHA ZENGİN EROĞLU
- Toplumda yaşayan yaşlılarda ağrı prevalansı ve yaşlıların ağrı öz yönetim uygulamaları
The pain prevalence and self-management practices in community-dwelling elders
SELMA DEMİR SAKA
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
HemşirelikAkdeniz ÜniversitesiHemşirelik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEBAHAT GÖZÜM
- Geriatrik hastalarda aşırı aktif mesanenin antimuskariniklerle tedavisinde kognitif fonksiyonlar
Cognitive functions of geriatric patients treated with antimuscarinics
ECE ESİN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2011
GeriatriHacettepe Üniversitesiİç Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA CANKURTARAN
PROF. DR. ALİ ERGEN