III. Selim dönemi Galata-Pera'da sosyal ve iktisadi hayat (1789-1807)
The period of Selim III social and economic life in Galata-Pera(1789-1807)
- Tez No: 935441
- Danışmanlar: PROF. DR. FATMA ÜREKLİ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: III. Selim, Galata, Pera, İstanbul, Osmanlılar, Frenk, Rum, Ermeni, Gündelik Hayat, Esnaflar, Fiyatlar, Yangın, Veba, Suç, Ceza, Şehir Tarihi, Selim III, Galata, Pera, İstanbul, Ottomans, Franks, Greeks, Armenians, Daily Life, Trades, Prices, Fires, Plague, Crime, Punishment, Urban History
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yeniçağ Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 481
Özet
Fatih Sultan Mehmed 1453 yılında İstanbul`u fethettiğinde aslında İstanbul içinde küçük ama özerk başka bir şehri de ele geçirmiştir. Bizans devrinde kurulduğundan beri sahip olduğu surlar ve kendi kendine yeten iç dinamikleri ile İstanbul karşısında alternatif bir şehir konumuna sahip olan Galata karşı kıyıda bulunduğu için bazen Pera ismiyle de anılıyordu. Bizans hakimiyeti sırasında zamanla bölgeye yerleşen Venedik, Ceneviz gibi İtalyan ticaret kolonileri kendi sahip oldukları özelliklerle bölgeyi başta ticarî olmak üzere sosyo-kültürel, demografik birçok açıdan etkilemeye ve dönüştürmeye başlamıştır. İstanbul 1204 yılında uğradığı haçlı istilasıyla tamamen Bizans Devleti`nin kontrolünden çıkmış bu istila bitene kadar Venedik ağırlıklı Latin etkisine girmiştir. İznik`ten gelen Bizans güçlerinin 1261 yılında İstanbul`da latin hakimiyetine son vermişler fakat kendileriyle ittifak yapan Cenevizlilere Galata`da daha rahat yerleşme imkanı vermişlerdir. Bölge bundan sonra İstanbul`un fethine kadar Ceneviz hegemonyasına girmiştir. Fatih tarafından İstanbul`un ele geçirilmesinde kendisiyle ittifak eden Cenevizlilere eskisi gibi özerklik olmasa da bölgede serbestçe yaşama ve ticaret yapma hakkı verilmiştir. Bunu ilerleyen yıllarda Avrupa`dan gelen ve zaman içinde Galata`nın Büyük Kule sınırından başlayarak yukarı kuzeye doğru Taksim`e kadar uzanan bölgede yerleşen farklı elçilikler takip etmiştir. Galata, kurulduğu ilk devirlerde önce coğrafi konumu daha sonra surlar içinde bulunan Venedik ve Cenevizlilerin her açıdan farklılıkları sebebiyle Bizans ahalisi nazarındaki“öteki”konumuna Osmanlı döneminde de Müslüman Türk ahali nazarında sahip olmuştur. Bu duruma sebep ise fetihten sonraki ilk yıllarda şehrin geri kalanına kıyasla daha küçük bir bölge olan burada Müslüman Türklere kıyasla sayıca daha çok var olan Rumlar, Ermeniler ve daha sonra da elçilik ve ticaret maksadıyla gelmeye ve yerleşmeye başlayan Frenkler olmuştur. Galata-Pera sahip olduğu bu kozmopolit yapısıyla İstanbul içinde yüzyıllarca sürecek küçük bir“Frengistan”algısına maruz kalmıştır. III. Selim dönemine gelindiğinde ise devlet yaklaşık iki asırdır sağlamaya çalıştığı toparlanmanın artık kendi iç dinamikleriyle değil dışarıdan yani büyük“Frengistan`dan”gelecek uzman akıllarla olacağının farkına kesin olarak varmıştır. Bu dönemin Nizam-ı Cedid, Fransız İhtilali gibi kendine has başka birçok siyasi, askeri, diplomatik olaylarının da yaşandığı sıralarda sahip olduğu kendi demografik çeşitliliğinin yanında Avrupa`dan gelen hemen hemen herkesin de kaldığı yer olan Galata-Pera`nın idarî, iktisadî ve sosyo-kültürel hayatındaki yaklaşık 18 yıllık gelişmeler zamanın birincil kaynakları olan arşivler, kronikler ve seyahatnameler sayesinde ortaya çıkarılmıştır.
Özet (Çeviri)
When Sultan Mehmed II conquered Constantinople in 1453, he also brought under control a smaller yet autonomous settlement within the city's vicinity. This area, known as Galata—occasionally referred to as Pera due to its location across the Golden Horn—had functioned as an alternative urban center to Constantinople since its establishment in the Byzantine era. Fortified with its own defensive walls and sustained by independent internal dynamics, Galata distinguished itself both spatially and structurally. During the Byzantine period, Italian trade colonies such as the Venetians and the Genoese gradually settled in the region, exerting substantial influence over the area, particularly in commercial, socio-cultural, and demographic terms. Following the Fourth Crusade in 1204, Constantinople fell under Latin control, predominantly influenced by the Venetians. Although Byzantine forces from Nicaea reclaimed the city in 1261, their alliance with the Genoese enabled the latter to consolidate their presence in Galata. From that point onward until the Ottoman conquest, the district remained under Genoese hegemony. After the Ottoman conquest, Sultan Mehmed II permitted the Genoese—despite no longer enjoying full autonomy—to continue residing and engaging in commercial activities within the region. This laid the groundwork for the later settlement of various European diplomatic missions, which gradually expanded from the vicinity of the Galata Tower toward the north, reaching as far as Taksim. Due to its geographic separation and the cultural distinctions of its Latin Christian inhabitants, Galata was perceived as a cultural“other”by the Byzantine populace—a perception that persisted into the Ottoman period in the eyes of the Muslim Turkish majority. In the years following the conquest, Galata remained relatively small in comparison to the rest of the city; however, its population, composed largely of Greeks, Armenians, and later European diplomats and merchants (collectively referred to as“Franks”), often outnumbered the Muslim Turks in the district. Owing to this cosmopolitan composition, Galata-Pera came to be regarded for centuries as a microcosmic“Frengistan”(Land of the Franks) within the broader Ottoman capital. By the reign of Sultan Selim III, it had become evident to the Ottoman state that the reforms and revitalization it had long sought could no longer be achieved solely through internal mechanisms. Rather, they necessitated external expertise from the broader European sphere. During this period—characterized by significant developments such as the Nizam-ı Cedid reforms and the repercussions of the French Revolution—Galata-Pera, already home to considerable demographic diversity and a hub for European visitors, experienced notable transformations in its administrative, economic, and socio-cultural structures. These developments, spanning approximately 18 years, have been illuminated through primary sources of the period, including archival records, chronicles, and travel accounts.
Benzer Tezler
- Arşiv belgeleri ışığında Teşvikiye Camisi'nin oluşum ve gelişimi
The creati̇on and development of Teşvi̇ki̇ye Mosque i̇n the li̇ght of archi̇ve documents
CANAN AKKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NUR URFALIOĞLU
- Osmanlı arşiv belgelerinde Teşvikiye Camii
Teşvikiye Mosque in Ottoman archival documents
GİZEM EZGİ ESEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Sanat TarihiMarmara ÜniversitesiTürk Sanatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SELMAN CAN
- Osmanlı İmparatorluğu'nda XIX. Yüzyıl'da Banker Camondo Ailesi ve iktisadi faaliyetleri
In the Ottoman Empire XIX. Century Banker Camondo family and economic activities
UĞURCAN ÖZEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
EkonomiGaziosmanpaşa Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SERAP BARIŞ
- Ege bölgesindeki tarihi banka yapıları (1915-1930)
Historical bank buildings in Aegean zone (1915-1930)
UMUT DEVRİM GENÇ
- Sokollu Mehmed Paşa'nın İstanbul'daki imar faaliyetleri
Building activities in Istanbul of Sokollu Mehmed Pasha
FATMA ZEHRA POLATTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMA İLKNUR KOLAY