Türkiye'deki yapı denetim uygulamaları ile ilgili bir inceleme: Yapı denetiminde karşılaşılan başlıca sorunlar
An examination of building audit practices in Turkey: Major issues encountered in building audit
- Tez No: 935696
- Danışmanlar: DOÇ. DR. HANDE ALADAĞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: İnşaat Mühendisliği, Civil Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yapı İşletmesi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 155
Özet
Güvenli, dayanıklı ve sürdürülebilir yapıların inşa edilmesi, yapı denetim sisteminin etkin işleyişine bağlıdır. Ülkemizde 4708 sayılı Yapı Denetim Kanunu çerçevesinde yürütülen yapı denetim süreci, denetim kuruluşlarının bağımsızlığı, denetim kalitesindeki yetersizlikler ve süreçte yaşanan çeşitli aksaklıklar nedeniyle istenen seviyeye ulaşamamaktadır. Yapı denetim sürecinde karşılaşılan bu sorunlar, yapı güvenliğini doğrudan etkileyerek can ve mal kayıplarına yol açabilecek riskleri artırmaktadır. Bu nedenle, yapı denetim sisteminde mevcut problemlerin tespit edilerek kök nedenlerinin belirlenmesi, tartışılması ve çözüm önerilerinin geliştirilmesi, sürecin etkinliğini artırmak adına büyük önem taşımaktadır. Çalışma kapsamında, yapı denetimi ile ilgili gerçekleştirilen kapsamlı literatür taraması sonucunda tespit edilen problemler, yapı denetim sürecinde yer alan beş ana aktör (yapı denetim firması, müteahhit ve şantiye şefi, yapı sahibi, proje müellifi ve kamu kurumları) bazında sınıflandırılmıştır. Literatür taramasında belirlenen toplam 45 problem arasında, 20 tanesinin (%44) yapı denetim firmalarından kaynaklandığı görülmüştür. Sayısal olarak en fazla probleme neden olan aktörün yapı denetim firmaları olduğu tespit edilmiş ve bu nedenle çalışmada yapı denetim firmalarına odaklanılmıştır. Ayrıca, yapılan frekans analizi doğrultusunda da yapı denetim firmalarına ilişkin problemlerin literatürde daha sık vurgulandığı görülmüştür. Bu bağlamda, yapı denetim firmalarına ilişkin problemlerin kök nedenlerini belirlemek amacıyla bir anket çalışması gerçekleştirilmiştir. Anket çalışması kapsamında, yapı denetim sektöründe deneyimli 10 uzman ile görüşülmüş ve elde edilen kök nedenler, Ishikawa (Balık Kılçığı) Diyagramı kullanılarak, 8 ana neden (insan, fiyat, süreç, ürün, yer, politika, prosedür ve tanıtım) ile ilişkilendirilmiştir. Ardından, Pareto analizi ile bu kök nedenlerin hangi problemlere daha fazla etki ettiği ortaya konulmuştur. Ishikawa analiz sonuçlarına göre denetim firmalarından kaynaklanan problemlerin büyük ölçüde ekonomik faktörler, insan faktörleri, süreç yönetimi ve politika eksikliklerinden kaynaklandığını göstermektedir. Özellikle, denetim süreçlerinde maliyet odaklı yaklaşımlar, hizmet bedellerinin düşüklüğü, nitelikli personel eksikliği ve denetim mekanizmasının yetersizliği öne çıkmaktadır. Pareto analizi sonuçları ise bakanlık denetimlerinin ve cezai yaptırımların yetersizliği, yapı denetim elemanlarının düşük ücretlerle çalıştırılması, denetimin önemine yönelik toplumdaki farkındalık eksikliği, yapı denetim hizmet bedellerinin düşük olması, uzak mesafelerde denetim sıklığı ve kalitesinin düşmesi, yapı denetim firmalarının personel yetersizliği, denetim elemanlarının iş yoğunluğu, teknik personelin mesleki bilgi ve saha deneyimi eksikliği kök nedenlerinin belirlenen problemler üstünde en fazla etkisi olan kök nedenler olduğunu ortaya koymuştur. Bu çalışma, yapı denetim sürecinde yaşanan problemlerin sistematik bir şekilde analiz edilmesini sağlayarak, mevcut sorunlara yönelik kök nedenleri ortaya koymaktadır. Bulgular doğrultusunda, yapı denetim sisteminin iyileştirilmesine yönelik çeşitli öneriler geliştirilmiştir. Özellikle, denetim süreçlerinin şeffaflığını ve bağımsızlığını artıracak düzenlemeler yapılması, denetim firmalarının kalite standartlarının güçlendirilmesi, nitelikli personel eksikliğini gidermek için eğitim programlarının oluşturulması ve hizmet bedellerinin güncellenerek iyileştirilmesi, sistemin daha etkin hale getirilmesi açısından kritik önlemler olarak değerlendirilmektedir. Elde edilen sonuçların, yapı denetim sisteminin iyileştirilmesi sürecine katkı sağlaması ve ilgili paydaşlar için rehber niteliğinde olması beklenmektedir.
Özet (Çeviri)
The construction of safe, durable, and sustainable buildings depends on the effective functioning of the building audit system. In Türkiye, the building audit process, carried out within the framework of Law No. 4708, has not reached the desired level due to the lack of independence of audit institutions, deficiencies in audit quality, and various operational issues. These problems in the building audit process directly affect structural safety, increasing the risks that may lead to loss of life and property. Therefore, identifying existing problems in the building audit system, determining their root causes, discussing them, and developing solutions are of great importance in enhancing the effectiveness of the process. Within the scope of this study, a comprehensive literature review on building audit was conducted, and the identified problems were classified based on five main actors involved in the building audit process (building audit firms, contractors and site managers, building owners, project designers, and public institutions). Among the 45 problems identified in the literature, 20 (44%) were found to originate from building audit firms. Since building audit firms were determined to be the actors associated with the highest number of problems, this study focuses specifically on the issues related to them. Additionally, the frequency analysis conducted as part of the study confirmed that problems related to building audit firms were emphasized more frequently in the literature. In this context, a survey was carried out to identify the root causes of these problems. As part of the survey, interviews were conducted with 10 experts in the building audit sector, and the identified root causes were analyzed using the Ishikawa (Fishbone) Diagram, associating them with eight main factors (people, price, process, product, place, policy, procedure and promotion). Additionally, Pareto analysis was conducted to determine which root causes had a greater impact on the identified problems. Ishikawa analysis's findings indicate that the problems originating from building audit firms largely stem from economic factors, human factors, process management, and policy deficiencies. In particular, cost-oriented approaches in audit processes, low service fees, a lack of qualified personnel, and deficiencies in the audit mechanism stand out as major issues. The results of the Pareto analysis revealed that the root causes with the greatest impact on the identified problems are the insufficiency of ministry inspections and penalties, low wages for building inspection staff, lack of public awareness regarding the importance of inspections, low building inspection service fees, decreased frequency and quality of inspections in remote areas, insufficient staff in building inspection companies, high workload of inspection personnel, and the lack of professional knowledge and field experience of technical staff. This study systematically analyzes the problems encountered in the building audit process and identifies their root causes. Based on the findings, various recommendations have been developed to improve the building audit system. Implementing regulations to enhance transparency and independence in audit processes, strengthening the quality standards of audit firms, developing training programs to address the shortage of qualified personnel, and updating service fees to ensure fair compensation are considered critical measures to improve the system's effectiveness. The results obtained from this study are expected to contribute to the improvement of the building audit system and serve as a guide for relevant stakeholders.
Benzer Tezler
- Basel II kriterlerine göre bankalarda iç denetim ve Türkiye'deki genel çerçevesi
Internal audit in the banks according to Basel II criteria and the framework in Turkey
DİLEK YURDAKUL
- İnşaat sektöründe teknik müşavirlik ve yapıda kalite kontrolü
Technical consulting in the construction community and the quality control in the construction
AYÇA EMİNAĞA
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET MURAT ÇIRACI
- Bilim ve sanat merkezlerine yönelik karşılaştırmalı bir inceleme ve standartların belirlenmesi
A comparative analysis for science and arts centers and determining standards
ÇİĞDEM ŞAHİN
Doktora
Türkçe
2014
Eğitim ve ÖğretimGaziantep ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. M. SEMİH SUMMAK
- Sigorta işletmelerinde mali yeterlilik analizi ve Türk sigorta sektöründe bir uygulama örneği (Bayındır Hayat Sigorta A.Ş.)
Solvency analysis in the insurence corporations and a research study in the Turkish insurance industry
SERHAT YANIK