Tarihi kırsal peyzajların korunması için bir yöntem önerisi: Elmalı Ovası yerleşimleri
A method proposal for the preservation of historic rural landscapes: Settlements in Elmali Plain
- Tez No: 936336
- Danışmanlar: DOÇ. DR. CEYLAN İREM GENÇER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Rölöve-Restorasyon Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 630
Özet
Kentsel ve doğal çevrelerin ara kesitinde yer alan kırsal alanlar, insanın doğayla kurduğu ilişkinin en açık şekilde gözlemlenebildiği yerlerdir. Tarih boyunca farklı katmanları bünyesinde barındıran tarihi kırsal peyzajlar, hem somut hem de somut olmayan birçok bileşeni içeren ve“palimpsest”olarak nitelendirilebilen alanlardır. Döngüsel bir yaşamın hâkim olduğu bu alanlar, zamanla dış müdahaleler sonucu büyük değişimlere uğramış olsa da, yere özgü pek çok unsurun izleri kırsal alanlarda ve onun en önemli bileşeni olan mimaride varlığını korumaya devam etmektedir. Kırsal alanda katmanlaşmanın izlenebildiği, doğa, üretim ve kültür ilişkisinin mimariye yansıdığı ve koruma çalışmalarının yapılmadığı Antalya İli Elmalı İlçesi kırsal alanı örneklem alanı olarak belirlenmiştir. Tarihi kırsal peyzajların farklı ölçeklerde incelenerek bileşenlerinin ve ilişki ağlarının ortaya çıkarılarak bütünleşik koruma yapılması gerekliliği temeline dayanan tez kapsamında bölge, alan ve detay ölçeğinde incelemeler gerçekleştirilmiştir. Farklı özellikteki alanları barındıran Elmalı bölgesi, tarihi, coğrafi ve sosyal okumalar sonucunda bölümlere ayrılmış; birbirinden farklı dinamikleri olan, doku bütünlüğü daha fazla korunmuş, yerleşimler ve çevresel alanları arasındaki ilişkilerin daha kuvvetli olduğu Müğren (Semayük) Ovası ve Elmalı Ovası Düden Bölümü çalışma alanları olarak belirlenmiştir. Ovalardaki tarihi kırsal peyzaj bileşenleri ve tarihsel gelişim süreci incelenmiş, burada bulunan 10 köyde CBS tabanlı dijital belgeleme çalışması yapılmıştır. Bu çalışmalarda öncelikli olarak yerleşimler ve çevreleri arasındaki ilişkiler tespit edilmiş, elde edilen veriler yerleşim rölöveleri ve analizlerin hazırlanmasında kullanılmıştır. Ayrıca, doku, parsel düzeni, ortak mekânlar ve konut plan şemaları detaylı bir şekilde incelenmiştir. Yapılan çalışmalarda, küresel, sosyal, teknolojik pek çok nedenden ötürü kırsal peyzajların en önemli bileşenlerinden biri olan kırsal mimarlık mirasının hızla yok olduğu, peyzaj deseninin değiştiği, somut olmayan değerlerin unutulmaya, tarihsel katmanların kaybedilmeye başlandığı görülmüştür. Bu durum özgün kırsal peyzaj özelliklerinin kaybedilmesi riskini doğurmaktadır. Bu bağlamda tüm bu çalışma sonucunda yöntemle paralel olarak değerler, sorunlar belirlenmiş ve koruma önerileri getirilmiştir. Bu süreçte sorunlar ve öneriler başlığında ulusal boyut da eklenerek, farklı ölçeklerde öneriler getirilerek kırsal alanın bütünsel olarak ele alınmasına öncelik verilmiştir.
Özet (Çeviri)
Rural areas, located at the intersection of urban and natural environments, are places where the relationship between humans and nature can be most clearly observed. Historic rural landscapes, which have encompassed various layers throughout history, are areas that contain many tangible and intangible components and can be described as“palimpsests”. Although these areas, characterized by a cyclical way of life, have undergone significant changes over time due to external interventions. However, traces of many site-specific elements continue to persist in rural areas and their most essential component, architecture. The rural area of Elmalı District in Antalya Province, where stratification can be observed, the relationship between nature, production, and culture is reflected in architecture, and conservation efforts have not been undertaken, was selected as the study area. Within the scope of the thesis, which is based on the necessity of integrated conservation by examining the components and network of relations of historic rural landscapes at different scales was out at the regional, area, and detail scales. The Elmalı region, which includes areas with diverse characteristics, was divided into sections based on historical, geographical, and social analyses. The Müğren (Semayük) Plain and the Düden Section of the Elmalı Plain, where the integrity of the texture is better preserved and the relationships between settlements and their surrounding areas are stronger, have been identified as the study areas. The historic rural landscape components and the historical development process of the plains have been examined, and a GIS-based digital documentation study has been conducted in 10 villages. In these studies, the relationships between settlements and their environments were primarily identified, and the data obtained was used in the preparation of settlement surveys and analyses. Additionally, texture, parcel layout, common spaces, and housing plan schemes were examined in detail. The studies revealed that, due to various global, social, and technological factors, one of the most important components of rural landscapes—rural architectural heritage—is rapidly disappearing. The landscape pattern is changing, intangible values are being forgotten, and historical layers are being lost. This situation poses the risk of losing the unique characteristics of rural landscapes. In this context, as part of the entire study, values and issues were identified in parallel with the methodology, and conservation proposals were made. During this process, national-scale issues and proposals were also incorporated, with an emphasis on addressing the rural area holistically through suggestions at different scales.
Benzer Tezler
- Revealing the semantic and spatial evolution of historical landscapes through the mixed-method approach: A case study of Alaca Höyük
Tarihsel peyzajların anlamsal ve mekansal evriminin karma yöntem yaklaşımıyla ortaya konulması: Alaca Höyük örneği
ARZU TÜRK
Doktora
İngilizce
2025
Arkeolojiİstanbul Teknik ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BÜLENT ARIKAN
PROF. DR. SAM TURNER
- Gökçeada'nın kültürel peyzaj değerlerinin belirlenmesi ve korunmasına yönelik ilkeler
Determination of cultural landscape values of Gokceada and principles for the conservation
AYŞE CEREN GÜLER
Doktora
Türkçe
2018
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YEGAN KAHYA SAYAR
- Sualtı kültürel peyzajının dokümantasyonu ve haritalanması: Likya antik bölgesi - Kaş
Documentation and mapping of underwater cultural landscapes – case study: Ancient Lycia – Kaş
SİNEM GÜREVİN
Doktora
Türkçe
2020
Peyzaj Mimarlığıİstanbul Teknik ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YASİN ÇAĞATAY SEÇKİN
- Identifying green infrastructure strategies for planning the urban landscapes: The case of Amman, Jordan
Kent peyzajlarının planlanmasına yönelik yeşil altyapı stratejilerinin belirlenmesi: Ürdün-Amman şehri örneği
GHAIDA ADEL HUSSEIN IRMEILI
Doktora
İngilizce
2024
Peyzaj Mimarlığıİstanbul Üniversitesi-CerrahpaşaPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALEV PERİHAN GÜRBEY
- Erzurum ve Tebriz kırsal peyzajlarında ekolojik mimarlık ve sürdürülebilir turizm yaklaşımlarının karşılaştırılması
Comparison of ecological architecture and sustainable tourism approaches in Erzurum and Tabriz rural landscapes
SANAZ DAVARDOUST
Doktora
Türkçe
2019
Peyzaj MimarlığıAtatürk ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FARİS KARAHAN