Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ders kitaplarında örtülü anlam kullanımı
Use of implicit meaning in textbooks for teaching Turkish as a foreign language
- Tez No: 937744
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ İBRAHİM ATABEY
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Yabancılara Türkçe Öğretimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yabancılara Türkçe Öğretimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 190
Özet
Anlam, her zaman doğrudan ve açık bir şekilde ifade edilmez. Söylenenlerin ötesinde bir anlam taşıyan bu yapılar örtülü anlama sebep olmaktadır. Bu araştırmada, yabancı dil olarak Türkçe öğretimi için hazırlanan ders kitaplarındaki okuma metinlerinde yer alan örtülü anlam unsurlarının kullanımı incelenmiştir. Araştırmanın amacı; aktarma, bağdaştıma, yüzey yapı-derin yapı ayrımı gösteren cümleler, duygu değeri ve çağrışım, önvarsayım ve sezdirim, metafor, mecaz, deyim ve atasözü gibi örtülü anlam unsurlarının seviyelere göre kullanım sıklıklarını karşılaştırmak ve bu yapıların dil öğretimindeki işlevlerini ortaya koymaktır. Çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmış, veri toplama aracı olarak doküman incelemesi tercih edilmiştir. Gazi Üniversitesi TÖMER: Yabancılar İçin Türkçe, Yedi İklim Türkçe ve Yeni Hitit: Yabancılar İçin Türkçe ders kitaplarının A1, A2, B1ve B2 seviyelerindeki okuma metinleri, Onan ve Tiryaki'nin (2012) çalışmasından yola çıkılarak geliştirilen sekiz örtülü anlam unsuruna göre içerik analiziyle değerlendirilmiştir. Elde edilen bulgulara göre, dil seviyesi yükseldikçe örtülü anlam kullanımında genel bir atış gözlemlenmiş, ancak bu artışın düzenli olmadığı görülmüştür. Kitaplarda en sık kullanılan unsurlar mecaz, aktarma ve deyimler olurken; yüzey yapı-derin yapı ayrımı gösteren cümleler, metafor, duygu değeri ve çağrışım gibi unsurlar daha az kullanılmıştır. Ayrıca kelime sayısındaki artışın örtülü anlam kullanım oranıyla birebir örtüşmediği belirlenmiştir. Buradan hareketle bu yapıların, dili öğrenen bireyin dilsel ve zihinsel becerilerini geliştirmenin yanında, dilin kültürel ve derin yapısına hâkim olmasında etkili olduğu ve bu yapıların seviyelere göre kullanımında ders kitaplar arasında farklılık olduğu belirlenmiştir.
Özet (Çeviri)
Meaning is not always expressed directly and explicitly. Structures that convey meaning beyond what is stated create implicit meaning. This study examines the use of such elements in reading texts from textbooks designed to teach Turkish as a foreign language. The goal is to compare the frequency of elements like transfer, association, surface-deep structure distinction, emotional value and connotation, presupposition and implication, metaphor, figurative language, idioms, and proverbs across proficiency levels and explore their roles in language teaching. A qualitative method was used, with document analysis as the data collection tool. Reading texts from A1, A2, B1, and B2 levels of Gazi University TÖMER: Turkish for Foreigners, Yedi İklim Turkish, and Yeni Hitit: Turkish for Foreigners were analyzed based on eight criteria developed from Onan and Tiryaki's (2012) study. Findings show that the use of implicit meaning generally increases with language level, though not consistently. Figurative language, transfer, and idioms were the most common, while surface-deep structure distinction, metaphor, and emotional value were less frequent. Increased word count did not necessarily correlate with more implicit meaning. Overall, implicit structures supported learners' linguistic, cognitive, and cultural competence. Differences were also observed among textbooks in their use of these elements across levels.
Benzer Tezler
- Cumhuriyetten günümüze matematik eğitiminde kullanılan terimlerdeki değişimin incelenmesi
Examination of the change in the terms used in mathematics education from the Republic to the present
NEFİSE OLTULU
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimNecmettin Erbakan ÜniversitesiMatematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AHMET CİHANGİR
DR. ÖĞR. ÜYESİ ŞABAN CAN ŞENAY
- Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ders kitaplarında, toplumsal cinsiyetin kültür aktarımı bağlamında incelenmesi
Examining gender in the context of cultural transmission in Turkish as a foreign language teaching textbooks
DİLARA ÜNLÜ ŞİMŞEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimBaşkent ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZLEM BAY GÜLVEREN
- Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ders kitaplarında yer alan fiillerin kullanım sıklığının belirlenmesi
Identifying the frequency of the verbs in the textbooks utilized in teaching Turkish as a foreign language
TUĞBA İŞLER
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiTürkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SEÇİL HİRİK
- Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ders kitaplarında yer alan popüler kültür unsurları üzerine bir inceleme
An examination of popular culture elements in Turkish language teaching textbooks as a foreign language
VEFA ÖZDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMA AÇIK
- Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ders kitaplarında zarf öğretimi
The teaching of adverb on the coursebooks of teaching Turkish as foreign language
NİMET DURAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve Öğretimİnönü ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İLHAN ERDEM