Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ders kitaplarında, toplumsal cinsiyetin kültür aktarımı bağlamında incelenmesi
Examining gender in the context of cultural transmission in Turkish as a foreign language teaching textbooks
- Tez No: 952876
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZLEM BAY GÜLVEREN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Başkent Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 107
Özet
Bu araştırmada, yabancılara Türkçe öğretimi amacıyla hazırlanan ve en yaygın kullanılan B1 düzeyi ders kitapları (Yeni Hitit II, Gazi TÖMER B1, İstanbul Türkçe Ders Kitabı B1 ve Yedi İklim Türkçe B1) toplumsal cinsiyet bağlamında incelenmiştir. Araştırmanın temel amacı, bu ders kitaplarında toplumsal cinsiyet temsillerinin nasıl sunulduğunu analiz etmek ve cinsiyet rollerine ilişkin içeriklerin eşitlikçi bir yaklaşımla ele alınıp alınmadığını ortaya koymaktır. Çalışmada şu sorulara yanıt aranmıştır: Ders kitaplarında kadın ve erkek temsilleri metin ve görsellerde eşit biçimde yer almakta mıdır? Kadın ve erkek karakterlerin meslek seçimleri nasıldır? Toplumsal cinsiyet rolleri, karakterlerin duygu, düşünce ve davranışlarına nasıl yansımaktadır? Kitaplarda cinsiyetçi ifadelere rastlanmakta mıdır? Nitel araştırma yöntemlerinden içerik analizi kullanılarak gerçekleştirilen çalışmada, kitaplarda yer alan yazılı ve görsel materyaller sistematik biçimde incelenmiştir. Elde edilen bulgular, söz konusu ders kitaplarında geleneksel toplumsal cinsiyet rollerinin büyük ölçüde sürdürüldüğünü; kadın karakterlerin daha çok özel alanla ilişkilendirilerek aile ve ev içi rollerle temsil edildiğini, erkek karakterlerin ise kamusal alanda, özellikle yönetici, teknik veya kariyer odaklı mesleklerde yoğunlaştığını göstermektedir. Görseller de bu eğilimi desteklemekte, erkekler genellikle dış mekânlarda ve iş yaşamında; kadınlar ise ev içi sahnelerde tasvir edilmektedir. Bu bağlamda, yabancılara Türkçe öğretimi ders kitaplarında toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlama konusunda belirli bir farkındalık olduğu, ancak geleneksel toplumsal cinsiyet kalıplarının büyük ölçüde devam ettiğini söylemek mümkündür. Oysa dil, yalnızca bir iletişim aracı değil, aynı zamanda toplumsal yapıların, değerlerin ve ideolojilerin taşıyıcısıdır. Bu bağlamda, yabancılara Türkçe öğretimi kapsamında kullanılan ders kitaplarının, toplumsal cinsiyet eşitliğine duyarlı içerikler sunması büyük önem taşımaktadır. Çünkü dil öğrenimi yalnızca dilsel değil, aynı zamanda kültürel bir öğrenme sürecidir ve bu süreçte toplumsal cinsiyet temsilleri, öğrenicilerin zihinsel şemalarını şekillendirme potansiyeline sahiptir. Bu nedenle, Türk kültürünü öğrenen yabancı öğrenciler açısından, ders kitaplarında Türk toplumundaki kadın ve erkek rollerinin gerçekçi, dengeli ve toplumsal cinsiyet eşitliğine duyarlı bir biçimde yansıtılması büyük önem taşımaktadır. Bu çalışma ile dil ve kültür eş zamanlı olarak öğretilmesi önerilmektedir. Ayrıca ders kitaplarında sadece kadın ve erkek temsilleri değil, aynı zamanda kullanılan dilin eşitlikçi olup olmadığı da dikkatle değerlendirilmesi gerekliliği vurgulanmıştır.
Özet (Çeviri)
This study examined the most widely used B1-level textbooks (Yeni Hitit II, Gazi TÖMER B1, Istanbul Turkish Coursebook B1, and Yedi İklim Turkish B1), prepared for teaching Turkish to foreigners, in terms of gender. The primary objective of the study was to analyze how gender representations are presented in these textbooks and to reveal whether content related to gender roles is addressed with an egalitarian approach. The study sought answers to the following questions: Are women and men represented equally in the texts and visuals in the textbooks? What are the career choices of female and male characters? How are gender roles reflected in the characters' emotions, thoughts, and behaviors? Are there any sexist statements in the books? Using content analysis, a qualitative research method, the study systematically examined the written and visual materials in the textbooks. The findings indicate that traditional gender roles are largely perpetuated in these textbooks; female characters are associated with the private sphere and are represented in family and domestic roles, while male characters are concentrated in the public sphere, particularly in managerial, technical, or career-oriented professions. Visuals also support this trend; men are generally depicted outdoors and in business, while women are depicted in domestic scenes. In this context, it can be said that while there is a certain awareness of gender equality in textbooks teaching Turkish to foreigners, traditional gender stereotypes largely persist. However, language is not only a means of communication but also a carrier of social structures, values, and ideologies. In this context, it is crucial that textbooks used in teaching Turkish to foreigners provide content sensitive to gender equality. Language learning is not only a linguistic but also a cultural learning process, and gender representations have the potential to shape learners' mental schemas. Therefore, for foreign students learning Turkish culture, it is crucial that textbooks reflect the roles of women and men in Turkish society in a realistic, balanced, and gender-sensitive manner. This study recommends teaching language and culture simultaneously. It also emphasizes the need to carefully evaluate not only the representations of women and men in textbooks, but also the egalitarian nature of the language used.
Benzer Tezler
- Çok kültürlülük kapsamında yabancı dil olarak Türkçe ve İngilizce öğretimi kitaplarının analizi: Yedi İklim ve Speakout B1-B2 örneği
Analysis of teaching Turkish and English as foreign languages textbooks within the scope of multiculturalism: The example of Yedi İklim and Speakout B1-B2
MELİKE KILIÇ GÖKÇAKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimMersin ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MESUT GÜN
- Çokkültürlülük bağlamında ortaöğretim İngilizce ders kitaplarının incelenmesi
Investigation of the English coursebooks in secondary education within the context of multiculturalism
DERYA ÖZEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimAkdeniz ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MİRAY DAĞYAR
- Zur frage der interkulturalität in lehrwerken des Deutschen, Englischen und Türkischen als fremdsprache
Yabancı dı̇l olarak Almanca, İngı̇lı̇zce ve Türkçe ders kı̇taplarında kültürlerarasılık konusu üzerı̇ne
RIZA ERSİN ÖZTÜRK
Doktora
Almanca
2025
Alman Dili ve EdebiyatıAnadolu ÜniversitesiYabancı Dil Olarak Almanca Öğretimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. GÜLCAN ÇAKIR
- Ortaokul İngilizce ders kitaplarının toplumsal değerler açısından incelenmesi
Examination of secondary school English textbooks in terms of social values
ESRA KOÇHİSAR YAYLACI
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimTokat Gaziosmanpaşa ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ŞEFİK KARTAL