Arap Ayaklanmaları sonrasında AB göç politikalarında Türkiye'nin yeri
Turkey's position in the EU's migration policies after the Arab Uprisings
- Tez No: 938248
- Danışmanlar: DOÇ. DR. GÜL PINAR GÜLBOY
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Siyasal Bilimler, Uluslararası İlişkiler, Political Science, International Relations
- Anahtar Kelimeler: Göç, Dışsallaştırma, Göç Politikaları, Türkiye-AB Geri Kabul Anlaşması, Arap Ayaklanmaları, Migration, Externalization, Migration Policies, EU-Turkey Readmission Agreement, Arab Uprisings
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Avrupa Birliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 517
Özet
Arap Ayaklanmaları, 2011 yılında Tunus'ta başlayarak, başta Libya, Mısır, Yemen, Suriye ve Bahreyn olmak üzere Kuzey Afrika ve Orta Doğu'ya yayılmış ve bölge ülkelerinin siyasi yapısını derinden etkilemenin yanı sıra, bu ülkelerden Avrupa'ya ve Türkiye'ye yönelen yoğun göç akımlarına yol açmıştır. Arap Ayaklanmalarının ardından artan göç, AB ile Türkiye arasında yeni bir ortak göç politikasının oluşumunu da beraberinde getirmiştir. Bu çalışma, Arap Ayaklanmaları sonrasında artan düzensiz göç hareketlerinin etkisiyle 2011-2022 yılları arasında AB'nin dışsallaştırma stratejileri doğrultusunda kurumsallaşan ve Türkiye'nin uygulayıcı ortağı haline geldiği güvenlik odaklı AB-Türkiye göç ortaklığını kapsamlı biçimde incelemektedir. Türkiye ve AB göç ortaklığı, 2013'teki Geri Kabul Anlaşması, 2015'teki Ortak Eylem Planı ve 2016'daki 18 Mart Mutabakatı kapsamında oluşmuştur ve böylece Türkiye, AB'ye yönelen göçte düzensiz göç akışlarını yönetme ve AB dış sınırlarını güvence altına alma sorumluluğunu üstlenerek fiilen bir“sınır kalkanı”işlevi görmüştür. AB'nin bu anlaşmalar kapsamında Türkiye'ye sağladığı mali destek, teknik yardım ve kurumsal iş birliği mekanizmaları, Türkiye'yi Eş Merkezli Halka Modeli çerçevesinde“komşu ülke halkası”na yakın bir konuma yerleştirmiştir. Ayrıca, Türkiye'nin vize serbestisi gibi geri kabul anlaşmasının başlıca şartı olan bir uygulamayı elde edememesi, Türkiye'nin bu modeldeki rolünün asimetrik olduğunu ortaya koymaktadır. Bu tez, AB'nin göç politikalarındaki dışsallaştırma stratejilerinin tarihsel ve kuramsal temellerini ele alırken, Arap Ayaklanmaları sonrasında şekillenen AB-Türkiye göç politikalarını ve uygulamalarını inceleyerek Eş Merkezli Halka Modeli'nde, Türkiye'nin konumunu derinlemesine analiz etmektedir. Sonuç olarak, bu çalışmanın argümanı, Türkiye'nin yasal olarak AB aday ülkesi statüsüne sahip olmasına rağmen, Arap Ayaklanmaları sonrasında fiilen bir“komşu ülke”olarak konumlandırıldığını ortaya koymaktadır. Türkiye, Arap Ayaklanmaları sonrasında AB'ye yönelen göçte sınır yönetimi ve göç akışlarının kontrolünü üstlenerek, AB göç politikalarında kritik bir aktör olarak şekillendirici bir rol almış; böylece dünyada en fazla mülteci nüfusuna sahip ülke olarak konumlanmıştır.
Özet (Çeviri)
The Arab Uprisings, which began in Tunisia in 2011 and spread primarily to Libya, Egypt, Yemen, Syria, and Bahrain, profoundly influenced the political structures of countries in the Middle East and North Africa, and triggered massive migration flows toward Europe and Turkey. In the aftermath of the Arab Uprisings, the increase in migration flows resulted in the formation of a new joint migration policy between the European Union and Turkey. This study comprehensively examines the security-oriented EU-Turkey migration partnership, which became institutionalized between 2011 and 2022 in line with the EU's externalization strategies, with Turkey becoming its implementing partner in response to the rising irregular migration movements. The Turkey-EU migration partnership was established under key instruments such as the 2013 Readmission Agreement, the 2015 Joint Action Plan, and the 2016 EU-Turkey Statement. Through these agreements, Turkey assumed responsibility for managing irregular migration flows directed toward the EU and securing the EU's external borders, effectively functioning as a“border shield”. Within this framework, the EU provided financial support, technical assistance, and institutional cooperation mechanisms to Turkey, positioning it close to the“neighbourhood circle”within the Concentric Circles Model. Furthermore, Turkey's inability to secure visa liberalization, one of the key conditions of the Readmission Agreement, highlights the asymmetry in Turkey's role within this model. This thesis examines the historical and theoretical foundations of the EU's externalization strategies in migration policies and analyzes the evolving EU-Turkey migration policies and practices shaped in the aftermath of the Arab Uprisings, providing a detailed assessment of Turkey's position within the Concentric Circles Model. The main argument of this study is that, despite Turkey's legal status as an EU candidate country, it has effectively been positioned as a“neighbouring country”in the post-Uprisings period. By taking responsibility for border management and controlling migration flows directed toward the EU, Turkey has assumed a crucial role as a shaping actor in EU migration policy, while simultaneously becoming the country hosting the largest refugee population in the world.
Benzer Tezler
- Avrupa'ya yönelik düzensiz göç hareketlerinde kritik rota: Doğu Akdeniz güzergahı
Critical route in irregular migration movements to Europe: The Eastern Mediterranean route
ELİF BİLGİÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
CoğrafyaİZMİR BAKIRÇAY ÜNİVERSİTESİCoğrafya Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FAHRETTİN TEPEALTI
- Arap Baharı bağlamında Türkiye'nin Orta Doğu ülkeleriyle ilişkileri
Turkey's relations with the countries in the Middle East in the context of Arab Spring
ŞEYDA ÖZYÜREK
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Uluslararası İlişkilerYalova ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MURAT ALAKEL
- Interregional Relations: Perspectives on the Summit of South American-Arab Countries 'New' patterns of engagement
Bölgelerarasi ilişkiler: Güney Amerika - Arap Ülkeleri zirvesindeki 'Yeni' angajman yapısı perspektifleri
MARSHA MARİE HALL
Yüksek Lisans
İngilizce
2015
Uluslararası İlişkilerOrta Doğu Teknik ÜniversitesiOrtadoğu Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MELİHA BENLİ ALTUNIŞIK
DOÇ. DR. DERYA GÖÇER AKDER
- Arap ayaklanmaları sonrası Orta Doğu'da demokratikleşme sorunsalı: Tunus üzerine bir inceleme
Problematic of democratization in the Middle East after Arab revolts: A research on Tunisia
ÇAĞRI KOŞAK
Doktora
Türkçe
2025
Siyasal BilimlerMarmara ÜniversitesiOrtadoğu Siyasi Tarihi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUHAMMED HÜSEYİN MERCAN
- Arap Baharı ve şiddet içermeyen eylemler: Tunus ve Mısır karşılaştırmalı analizi
Arab Spring and nonviolent actions: Comparative analysis of Tunisia and Egypt
AHMET SAFA YILDIRIM
Doktora
Türkçe
2020
Siyasal BilimlerYalova ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MURAT ALAKEL