Çok kriterli karar destek sistemleri ile coğrafi bilgi sistemleri ortamında yer seçimi modelleri geliştirilmesi ve TUCBS ile entegrasyonu
Developing site selection models by using multi criteria decision support systems in a geographic information systems environment and integration with national spatial data infrastructure
- Tez No: 938337
- Danışmanlar: PROF. DR. ARİF ÇAĞDAŞ AYDINOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Jeodezi ve Fotogrametri, Geodesy and Photogrammetry
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gebze Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Harita Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Jeodezi ve Coğrafi Bilgi Teknolojileri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 177
Özet
Dünya nüfusunun artışı, teknolojinin gelişimi ve tüketimle birlikte, kaynak yönetimi ve hizmet tesislerinin optimum planlanması ve yer seçimi çalışmaları önem kazanmıştır. Bu noktada mevcut durum analizi yapılarak yeni tesislerin kurulması veya ihtiyaca göre en uygun yerlerin belirlenmesinde yer seçimi uygulamaları etkin bir şekilde kullanılmaktadır. Yer seçimi çalışmalarının Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ortamında geliştirilmesi ve analiz edilmesi coğrafi verilerin çok kriterli bir yaklaşımla değerlendirilmesine olanak tanımaktadır. Arazi kullanımı, topoğrafya, altyapı sistemleri, doğal kaynaklar ve çevresel kısıtlamalar gibi çeşitli kriterlerin entegrasyonu, karar vericilerin etkili seçimler yapmasını sağlamaktadır. Bununla birlikte, mekânsal analizler ve görselleştirme teknikleri karar süreçlerini desteklemektedir. Karmaşık ve çok katmanlı yer seçimi çalışmalarında, Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemlerinin CBS ile entegrasyonu, optimize edilmiş yer seçimi problemlerinde etkili çözümler sunmaktadır. Tez kapsamında, yatırım planlama ve literatür araştırması sonucu 20 farklı konuda yapılmış yer seçimi çalışması incelenmiş ve bu yer seçimi kararlarını etkileyen 81 adet kriter detaylı irdelenerek yatırım planlama tabloları oluşturulmuştur. Bu tablolarda yer alan kriterler ile Türkiye Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi (TUCBS) veri teması, uygulama şeması özellikleri üzerinden kriter eşleştirmeleri yapılarak TUCBS standartlarına uygun veri yapısı ortaya koyulmuştur. Yatırım planlama tablolarında yer alan 8 farklı yer seçim çalışmasının CBS ortamında dinamik yer seçim modelleri tasarlanmıştır. Seçilen 3 model ile uygulama metodolojisi geliştirilmiştir. Bu uygulamalar; Güneş Enerji Santrali (GES) Yer Seçimi: Konya Örneği, Rüzgâr Enerji Santrali (GES) Yer Seçimi: Çanakkale Örneği ve Elektrikli Araç Şarj İstasyonları (EAŞİ) Yer Seçimi: İstanbul Pendik Örneği olarak ifade edilebilir. Sonuç olarak yer seçimi çalışmalarının CBS ortamında karar destek sistemler ile sürdürülebilir otomasyonunun sağlandığı ve standartlara dayandırıldığı, etkin ve verimli bir yer seçim model metodolojisi geliştirilmiştir.
Özet (Çeviri)
The increase in world population, technological development, and consumption, the resource management and optimal planning and site selection of service facilities have gained significant importance. In this context, by analyzing the current situation, site selection applications are effectively used to establish new facilities or determine the most suitable locations based on demand. The development and analysis of site selection studies within Geographic Information Systems (GIS) provide an opportunity for the evaluation of geographic data through a multi-criteria approach. The integration of various criteria such as land use, topography, infrastructure systems, natural resources, and environmental constraints enables decision-makers to make effective choices. Moreover, spatial analyses and visualization techniques support decision-making processes. In complex and multi-layered site selection studies, the integration of Multi-Criteria Decision-Making (MCDM) methods with GIS offers effective solutions to optimized site selection problems. In this thesis, 20 different site selection studies from various investment planning and literature research were reviewed, and 81 criteria influencing these site selection decisions were examined in detail. Investment planning tables were created based on these criteria. These tables were used to align criteria with the data theme of the Turkey's National Spatial Data Infrastructure (NSDI), application schemas, and stereotypes, thereby developing a data structure compliant with NSDI standards. Eight different site selection studies in the investment planning tables were used to design dynamic site selection models within a GIS environment. The application methodology was developed using three selected models: Solar Power Plant (SPP) Site Selection: Konya Example, Wind Power Plant (WPP) Site Selection: Çanakkale Example, and Electric Vehicle Charging Stations (EVCS) Site Selection: Istanbul Pendik Example. As a result, a site selection model methodology was developed that ensures sustainable automation in GIS environments with decision support systems, based on standards, and provides an effective and efficient site selection process.
Benzer Tezler
- Elazığ –Van demiryolunun coğrafi bilgi sistemi destekli yöntemlerle güzergâh analizi
Route analysis of Elazığ-Van railway with methods aid of geographical information system
HAVVA ÇİFTÇİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Mühendislik BilimleriMersin ÜniversitesiUzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ LÜTFİYE KUŞAK
- Trakya bölgesi bağ alanlarının uzaktan algılama ve coğrafi bilgi sistemleri teknikleri ile incelenmesi
Investigation of the Trakya (Thrace) region vineyard areas by using remote sensing and geographic information systems
EMRE ÖZELKAN
Doktora
Türkçe
2014
Jeodezi ve Fotogrametriİstanbul Teknik Üniversitesiİletişim Sistemleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CANKUT ÖRMECİ
DOÇ. DR. ELİF SERTEL
- Van gölü'ne dökülen derelerin taşkın risk analizi
Flood risk analysis of streams flowing into van lake
ERDİ TANIŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
İnşaat MühendisliğiDicle Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. RECEP ÇELİK
- Enerji bitkisi yetiştirilebilecek alanların Coğrafi Bilgi Sistemleri, uzaktan algılama ve Analitik Hiyerarşi Prosesi desteği ile tespiti
Geographic information systems (GIS), remote sensing and analitic hierarchy process (AHP) – based determination of suitable sites for energy crop cultivation
FULYA AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
EnerjiEge ÜniversitesiGüneş Enerjisi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HASAN SARPTAŞ
- Application of GIS in planning as a decision support tool: A case study related to squatter settlements
Coğrafi bilgi sistemlerinin kent planlamada karar destek aracı olarak kullanımı: Gecekondu alanlarının planlanmasına dair ampirik bir çalışma
MURAT KARA
Yüksek Lisans
İngilizce
2001
Jeodezi ve FotogrametriOrta Doğu Teknik ÜniversitesiJeodezi ve Fotogrametri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. OĞUZ IŞIK