Öğretmen adaylarının yapay zekâ okuryazarlık düzeyleri ile 21.yy öğreten becerilerinin ve aralarındaki ilişkinin incelenmesi
An investigation of preservice teachers' artificial intelligence literacy levels and 21st century teacher skills with the relationship between the variables
- Tez No: 938875
- Danışmanlar: DOÇ. DR. NUH YAVUZALP
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 101
Özet
Teknolojinin eğitimdeki dönüştürücü rolü, yapay zekâ (YZ) araçlarının kullanımıyla yeni bir boyut kazanmakta ve yenilikçi pedagojik yaklaşımları desteklemektedir. Bu bağlamda YZ okuryazarlığı ve 21.yy öğreten becerileri önem kazanmaktadır. Bu araştırmanın temel amacı, öğretmen adaylarının YZ okuryazarlık düzeyleri ile 21.yy öğreten becerileri arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırmada nicel araştırma desenlerinden ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Örneklemi, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi'nin çeşitli bölümlerinde öğrenim gören öğretmen adayları oluşturmaktadır. Veriler, katılımcı bilgi formu, YZ okuryazarlığı ölçeği ve 21.yy öğreten becerileri ölçeği ile toplanmıştır. Analizde Mann-Whitney U, Kruskal Wallis H ve Spearman korelasyon testleri gibi parametrik olmayan yöntemler kullanılmıştır. Sonuçlar, öğretmen adaylarının YZ okuryazarlığı ve 21.yy öğreten becerilerinde genel olarak ortalamanın üzerinde puan aldıklarını göstermiştir. Özellikle bazı ölçek maddelerine verilen görece düşük puanlar, belirli alanlarda gelişim ihtiyacını işaret etmektedir. Cinsiyet açısından, kadın öğretmen adaylarının YZ okuryazarlığı etik alt boyutunda ve 21.yy öğreten becerilerinin yönetsel, onamacı ve üretimsel alt boyutlarında erkeklere göre daha yüksek puan aldığı belirlenmiştir. Sınıf düzeyine göre YZ okuryazarlığı ve 21.yy öğreten becerilerinde anlamlı bir artış gözlemlenmemesi, öğretim programlarının bu alanlarda sınıf düzeyine bağlı gelişimi yeterince desteklemediğini düşündürmektedir. Korelasyon analizleri, YZ okuryazarlık becerileri alt faktörleri ile 21.yy öğreten becerileri alt faktörleri arasında pozitif yönde anlamlı ilişkiler olduğunu göstermiştir. Bu bulgular, öğretmen eğitim programlarının YZ okuryazarlığı ve 21.yy becerilerini güçlendirecek şekilde yeniden yapılandırılması gerektiğini ortaya koymaktadır. Araştırma sonuçlarına göre öğretmen eğitim programları, genel yeterliklerin yanı sıra gelişime açık alanlara odaklanarak sürekli öğrenmeyi destekleyen, esnek ve güncel içeriklerle yeniden düzenlenmelidir. Öğretmen adaylarının gelişen YZ teknolojilerini tanıyıp kullanabilmeleri için sürekli mesleki gelişim fırsatlarına yönlendirilmeleri, geleceğin öğretim ortamlarına uyumlarını kolaylaştıracaktır. ANAHTAR KELİMELER: 21.yy öğreten becerileri, Yapay Zekâ Okuryazarlığı, Öğretmen Adayları
Özet (Çeviri)
The transformative role of technology in education gains a new dimension with the use of artificial intelligence (AI) tools and supports innovative pedagogical approaches. In this context, AI literacy and 21st century teacher skills gain importance. The main purpose of this study is to examine the relationship between pre-service teachers' AI literacy levels and 21st century teacher skills. Relational survey model, one of the quantitative research designs, was used in the study. The sample consists of pre-service teachers studying in various departments of Bolu Abant İzzet Baysal University Faculty of Education. Data were collected with participant information form, AI literacy scale and 21st century teacher skills scale. Nonparametric methods such as Mann-Whitney U, Kruskal Wallis H and Spearman correlation tests were used in the analysis. The results showed that pre-service teachers generally scored above average in AI literacy and 21st century teacher skills. In particular, relatively low scores on some scale items indicate the need for improvement in certain areas. In terms of gender, female pre-service teachers scored higher in the ethical sub-dimension of AI literacy and in the managerial, affirmative and generative sub-dimensions of 21st century teacher skills than male pre-service teachers. The fact that there was no significant increase in AI literacy and 21st century teacher skills according to grade level suggests that the curricula do not sufficiently support grade level-dependent development in these areas. Correlation analyses showed that there were significant positive relationships between AI literacy skills sub-factors and 21st century teacher skills sub-factors. These findings suggest that teacher education programs should be restructured to strengthen AI literacy and 21st century skills. According to the results of the research, teacher education programs should be reorganized with flexible and up-to-date contents that support continuous learning by focusing on areas open to development as well as general competencies. Directing pre-service teachers to continuous professional development opportunities so that they can recognize and use developing AI technologies will facilitate their adaptation to future teaching environments.KEYWORDS: 21st Century Teacher Skills, Artificial Intelligence Literacy, Preservice Teachers
Benzer Tezler
- Beden eğitimi ve spor öğretmen adaylarının üretken yapay zekâ yeterliliği ve 21. yüzyıl becerileri: Karma yöntem araştırması
Physical education and sport teacher candidates' productive artificial intelligence competence and 21st century skills: A mixed method research
TUĞBA CAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve Öğretimİstanbul Üniversitesi-CerrahpaşaBeden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HASAN CEYHUN CAN
- Öğretmen ve öğretmen adaylarının yapay zekâ farkındalıkları ile yapay zekâ okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi
Determining the artificial intelligence awareness and artificial intelligence literacy levels of teachers and teacher candidates
TAHA ÇAĞRI UÇARLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimAtatürk ÜniversitesiBilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZEYNEP TURAN
- Matematik öğretmen adaylarının yapay zeka okuryazarlıkları ile yapay zekaya yönelik tutumları arasındaki ilişkide demografik özelliklerin düzenleyici etkisi
The moderating effect of demeographic characteristics on the relationship between prospective mathematics teachercandidates artificial intelligent literacy and their attitudestoward artificial intelligent
NAZİRE ÇİĞDEM MUTLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimAksaray ÜniversitesiMatematik ve Fen Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FERİDE ÖZYILDIRIM GÜMÜŞ
- Öğretmen adaylarının yapay zekâ okuryazarlığının ve uzman görüşleriyle gelişim stratejilerinin belirlenmesi
Determination of pre-service teachers' artificial intelligence literacy and development strategies based on expert opinions
FATMA MUKADDES ÖCAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimAnkara ÜniversitesiBilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DENİZ ATAL DEMİRBACAK
- Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının teknoloji okuryazarlığı ve yapay zekâ farkındalık düzeylerinin incelenmesi: Bir karma yöntem araştırması
Investigation of social studies teacher candidates technology literacy and artificial intelligence awareness levels: A mixed method research
DİLAN EMLÜK
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ABDULLAH GÖKDEMİR