Kahramanmaraş'ın güney düzlüklerinde Neolitik Çağ'da yaşanan iklimsel değişiklikler ve arkeolojik yansımaları
Climatic changes on the south plains of Kahramanmaraş during the Neolithic Age and its archaeological reflections
- Tez No: 939318
- Danışmanlar: DOÇ. DR. HALİL TEKİN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Arkeoloji, Archeology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Arkeoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Arkeoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 259
Özet
Pleyistosen Dönemin sonlarında yaşanan Genç Dryas (~GÖ 12.900-11.700/MÖ 10.900-9700) iklim olayı ile yaklaşık 1200 yıl boyunca soğuk iklim koşulları Kuzey Yarım Küre'ye hâkim olmuştur. Bu soğuk evrenin sona ermesiyle Pleyistosen dönem sona ermiş ve Holosen dönem başlamıştır. Yaşanan iklimsel değişikliklerin doğal çevreye, dolayısıyla bu dönemde yaşayan insan topluluklarına etkisi bu yönüyle çeşitli araştırmalara konu olmuştur. Arkeoloji literatüründe Neolitik Çağ olarak adlandırılan dönemde toplulukların yerleşik hayata geçişiyle birlikte sosyoekonomik ve kültürel açıdan köklü değişimler olmuştur. Anadolu coğrafyası bu değişimlerin gözlenebilmesi açısından yapılan iklimsel ve arkeolojik araştırmaların coğrafi odağı olmuştur. Bu araştırma kapsamında Anadolu ve Mezopotamya arasında köprü görevi gören Kahramanmaraş ilinin güney kısmı araştırma bölgesi olarak belirlenmiştir. Bölgede yapılan araştırmalara göre Neolitik Çağ'a tarihlendirilen 43 arkeolojik yerleşme vardır. Bu yerleşmeler içerisinde Geç Neolitik Döneme tarihlendirilen Domuztepe, bölgenin bu dönemini temsil eden materyal kültürünün anlaşılması açısından kilit bir role sahiptir. Araştırma çerçevesinde Neolitik Çağ süresince (~GÖ 12.000-7200/MÖ 10000-5200) yaşanan iklimsel değişiklikler araştırma bölgesinde yapılan jeolojik ve arkeolojik çalışmalardan elde edilen veriler incelenmiştir. Bununla birlikte yöntem olarak Makrofiziksel İklim Modeli yardımıyla araştırma bölgesinin geçmişe yönelik iklim modeli oluşturulmuştur. Yapılan iklim modeli ile oluşan veri seti GRASS CBS coğrafi bilgi sistemleri programı içerisine aktarılarak çeşitli analizler yapılmıştır. Bu analizlerin sonuçları bölgenin genel iklim rekonstrüksiyonunu çıkarmak adına JMP programı vasıtasıyla istatistiki olarak değerlendirilmiştir. MİM verilerine göre, Genç Dryas, 11.4, 11.1 ka ve 8.2 ka iklim olayların yaşanması nedeniyle Güney Kahramanmaraş'ta soğuk ve kurak/nemli bir iklim hâkim olmuştur. Bölge sakinleri Orta Holosen'e doğru yaşanan kuraklıktan etkilenmiş ve bu doğrultuda yerleşim sistemleri ve sosyal organizasyonda değişimlere giderek sürece uyum sağlama gayretinde olmuştur. Ancak etkisini arttırarak devam eden kuraklık başta Domuztepe olmak üzere birçok yerleşmenin terk edilmesinde kayda değer bir rol oynamıştır.
Özet (Çeviri)
With the Young Dryas climate event at the end of the Pleistocene (~ca. 12,900-11,700 BP/ 10.900-9700 BC), the cold climate conditions dominated the Northern Hemisphere for nearly 1,200 years. After the end of this cold phase, the Pleistocene ended and the Holocene began. Various studies have been conducted on the effects of the climatic changes on the natural environment and therefore on the human communities living in this period. Known as the Neolithic Age in the archaeological literature, radical changes occurred in socio-economic and cultural terms with the transition of communities to sedentary life. Anatolia has become the geographical focus of climatic and archaeological researches in order to observe these changes. The southern part of Kahramanmaraş province, which serves as a bridge between Anatolia and Mesopotamia, has become the focus of this research. The research carried out in the region revealed are 43 archaeological sites dated to the Neolithic Age. Among these sites, Domuztepe Mound, which is dated to the Late Neolithic Period, has a key role in understanding the material culture representing this period of the region. Within the framework of this research, the climatic changes during the Neolithic Period (~ 12.000-7200 BP/10000-5200 BC) were examined through geological and archaeological data. Additionally, with the help of the Macrophysical Climate Model method, the paleoclimatic dynamics of the research region was reconstructed. The data set formed by the climate model was transferred into the GRASS GIS and various geo-spatial analyses were made. The results of these analyses were statistically evaluated through the JMP in order to extract the general climate reconstruction of the region. According to the MCM data, cold and arid/humid climatic conditions dominated in southern Kahramanmaraş due to climatic events such as the Younger Dryas and the 11.4 ka, 11.1 ka, and 8.2 ka events. Toward the Middle Holocene, the inhabitants of the region were affected by increasing aridity and sought to adapt to these changes by reorganizing their settlement systems and social structures. However, the increasingly severe and prolonged drought played a significant role in the abandonment of many settlements, particularly Domuztepe.
Benzer Tezler
- Hadis tarihindeki konumları açısından EZD kabilesine mensup muhaddisler
The muhaddiths of the AZD tribe in terms of their place in the hadith history
SİNAN ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
DinKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDULKADİR EVGİN
- Berit Dağının (Kahramanmaraş) vejetasyon coğrafyası
Vegetation geography of Berit Mountain (Kahramanmaraş)
TUĞRUL AVCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
CoğrafyaKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiCoğrafya Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EMİN TOROĞLU
- Karacasu-Narlı (Kahramanmaraş) ve Islahiye (Gaziantep) bölgelerinde yüzeyleyen ofiyolitik kayaçlar ve kromititlerin petrojenezi
The petrogenesis of the ophilitic rocks and chromitites cropped out between Karacasu-Narlı (Kahramanmaraş) and Islahıye (Gaziantep)
MEHMET TANIRLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Jeoloji MühendisliğiKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. TAMER RIZAOĞLU
- Arkeolojik veriler ve çivi yazısı kaynaklar ışığında M.Ö. II. bin yılın ilk çeyreğinde Kahramanmaraş'ın tarihi coğrafyası
Historical geography of Kahramanmaraş in the first quarter of the 2nd millenium BC in the light of archaeological data and cuneiform resources
MEHMET KIRKGEÇİT
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
ArkeolojiGaziantep ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ZAHİDE AYŞEN TETİK
PROF. DR. LÜTFİ GÜRKAN GÖKÇEK
- Bursa ili Nilüfer ilçesindeki kırsal yerleşmelerin mekansal analizi
Spatial analysis of rural settlements in Nilüfer district of Bursa
PINAR DOĞAN UZUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
CoğrafyaKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiCoğrafya Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET TIRAŞ