Sosyoekonomik açıdan dezavantajlı okul öncesi dönem çocuklarının okula uyumunu etkileyen faktörlerin yapısal denklem modeli ile incelenmesi
Investigation of factors affecting school adaptation of socioeconomically disadvantaged preschool children with structural equation modeling
- Tez No: 939545
- Danışmanlar: PROF. DR. ÖZKAN ÖZGÜN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çukurova Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Okul Öncesi Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 168
Özet
Okula başlamak, küçük çocukların yaşamlarındaki en önemli değişimlerden biridir. Çocuk, bu dönemde ilk defa aile ortamından ayrılıp okul ortamına girmekte, okul ve öğretmen kavramlarıyla tanışmaktadır. Çocuklar için çok önemli olan okula uyum süreci aynı zamanda birçok zorluğu da beraberinde getirir. Ancak bu durum dezavantajlı çocuklar göz önüne alındığında daha da zorlaşmaktadır. Dezavantajlı çocukların okula uyum sürecinde başarılı olmaları için, yeni kültüre uyum sağlamaları, okul ve sınıf prosedürlerini öğrenmeleri, sınıf arkadaşları ve öğretmenleriyle geçinmenin yollarını bulmaları ve gerekli öğrenme stratejilerini geliştirmeleri beklenmektedir. Çocukların bu zorlukların üstesinden gelmedeki başarısı çocuğun gelişimsel özellikleri, aile özellikleri, öğretmen özellikleri ve okul iklimi başta olmak üzere birçok faktörden etkilenmektedir. Bu nedenle dezavantajlı çocukların okula uyumuna etki eden faktörler dikkatle incelenmesi gereken bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmada, dezavantajlı okul öncesi dönem çocuklarının gelişim özellikleri, aile özellikleri, öğretmen özellikleri ile okul ikliminin okula uyum üzerindeki etkisini yapısal denklem modellemesi ile test etmek amaçlanmıştır. Bu amaçla araştırma, ilişkisel bir model çerçevesinde desenlenmiş ve söz konusu değişkenler arasındaki doğrudan ve dolaylı etkileri analiz etmek için yapısal denklem modellemesi (YDM) tercih edilmiştir. Araştırmanın çalışma evrenini Adana ili Seyhan, Yüreğir ve Karataş ilçelerinde okul öncesi eğitim kurumuna devam eden, 54-66 ay arası çocuklar, ebeveynleri (anne veya babaları) ve öğretmenleri oluşturmaktadır. Araştırmada çok aşamalı örnekleme yaklaşımı çerçevesinde üç farklı örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Bunlar sırası ile seçkisiz olmayan örnekleme yöntemlerinden amaçlı benzeşik örnekleme yöntemi, seçkisiz örnekleme yöntemlerinden tabakalı oranlı (küme) örnekleme yöntemi ve yine seçkisiz örnekleme yöntemlerinden basit seçkisiz örnekleme yöntemidir. Amaçlı benzeşik örnekleme yöntemi kullanılarak belirlenen ilçelerdeki en yüksek maddi ve ayni yardım alan mahalleler belirlenmiştir. Ardından, bu mahallelerdeki okullar arasından Milli Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisinde“zorunlu hizmet”kapsamında yer alan okullar seçilerek homojen bir küme oluşturumuştur. Ardından tabakalı oranlı örnekleme yöntemi ile ilçelerdeki toplam okul sayısının oransal dağılımı belirlenmiştir. Belirlenen oran doğrultusunda zorunlu hizmet bölgesi okullardan veri toplanacak kurumlar seçkisiz biçimde belirlenmiştir. Son aşamada, tabakalı örnekleme yöntemiyle belirlenen okullar arasından basit seçkisiz örnekleme yöntemi kullanılarak çocuklar seçilmiştir. Araştırmaya toplamda 231 çocuk, ebeveyni ve öğretmeni katılmıştır. Araştırmada çocukların okula uyumunu ölçmek için 5-6 Yaş Çocukları İçin Okul Uyumu Öğretmen Değerlendirme Ölçeği, çocukların gelişim özelliklerini ölmek için Türkçe Erken Dil Gelişim Testi-TEDİL, Okul Öncesi Sosyal Beceri Değerlendirme Ölçeği- Öğretmen Formu ve Okul Öncesi Duygu Düzenleme Ölçeği, öğretmen özelliklerini ölçmek için Çokkültürlülük Yeterlik Ölçeği- Öğretmen Formu ve Öğrenci Öğretmen İlişki Ölçeği ve aile özellikleri ile okul iklimini belirlemek için Ebeveyn Okul İklimi Belirleme Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmanın verileri 28 Mart 2022- 16 Haziran 2023 tarihleri arasında araştırmacı tarafından toplanmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler, araştırmanın genel hipotezi ve alt hipotezleri doğrultusunda AMOS ve SPSS paket programları kullanılarak analiz edilmiştir. Her çocuk için SPSS programına girilen veriler alan yazına dayanarak geliştirilen okula uyum modeli için yapısal denklem modeli kullanılarak AMOS 22 programında test edilmiştir. İlk modelin test edilmesi ile elde edilen uyum değerleri incelenmiş ve veri setinin test edilen model ile iyi uyum göstermediği anlaşılmıştır. Elde edilen bulgular doğrultusunda ilk model üzerinde modifikasyonlar yapılmıştır. Modifikasyon ile geliştirilen Modifiye Okula Uyum modelinin test edilmesi ile elde edilen uyum değerleri incelenmiş ve veri setinin, test edilen model ile iyi uyum gösterdiği anlaşılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre dezavantajlı okul öncesi dönem çocukları için geliştirilen modifiye okula uyum modelinde, çocukların gelişim özellikleri onların okula uyumunu doğrudan etkilemektedir. Öğretmen özellikleri ve aile özellikleri ise okula uyumu çocukların gelişim özelliklerine etkileri aracılığıyla dolaylı olarak etkilemektedir. Okul iklimi ise çocuğun aile özelliklerini doğrudan etkilemektedir. Araştırmadan elde edilen bulgular ilgili literatür dikkate alınarak Biyoekolojik kuram çerçevesinde tartışılmıştır.
Özet (Çeviri)
Starting school is one of the most important changes in the lives of young children. During this period, the child leaves the family environment and enters the school environment for the first time and meets the concepts of school and teacher. The process of adaptation to school, which is very important for children, also brings many difficulties. However, this situation becomes even more difficult when disadvantaged children are taken into consideration. In order for disadvantaged children to be successful in the school adaptation process, they are expected to adapt to the new culture, learn school and classroom procedures, find ways to get along with their classmates and teachers, and develop the necessary learning strategies. Children's success in overcoming these challenges is influenced by many factors, including child developmental characteristics, family characteristics, teacher characteristics and school climate. Therefore, the factors affecting disadvantaged children's adaptation to school are an issue that needs to be carefully examined. In this study, it was aimed to test the effect of developmental characteristics, family characteristics, teacher characteristics and school climate on school adjustment of disadvantaged preschool children with structural equation modeling. For this purpose, the research was designed within the framework of a relational model and structural equation modeling (SEM) was preferred to analyze the direct and indirect effects between these variables. The study population of the research consists of children between the ages of 54-66 months attending preschool education institutions in Seyhan, Yüreğir and Karataş districts of Adana province, their parents (mothers or fathers) and teachers. Three different sampling methods were used in the study within the framework of the multi-stage sampling approach. These are purposive affinity sampling method from non-random sampling methods, stratified proportional (cluster) sampling method from random sampling methods and simple random sampling method from random sampling methods, respectively. Using the purposive affinity sampling method, the neighborhoods in the districts receiving the highest financial and in-kind aid were identified. Then, a homogeneous cluster was formed by selecting the schools within the scope of“compulsory service”in the Ministry of National Education Communiqués Journal among the schools in these neighborhoods. Then, stratified proportional sampling method was used to determine the proportional distribution of the total number of schools in the districts. In line with the determined ratio, the institutions to collect data from the schools in the compulsory service area were randomly selected. In the last stage, children were selected using simple random sampling method among the schools determined by stratified sampling method. A total of 231 children, their parents and teachers participated in the study. In the study, the School Adjustment Teacher Rating Scale for 5-6 Year Old Children was used to measure children's school adjustment; the Turkish Early Language Development Test-TEDIL, Preschool Social Skills Assessment Scale-Teacher Form and Preschool Emotion Regulation Scale were used to measure children's developmental characteristics; the Multicultural Competence Scale-Teacher Form and Student-Teacher Relationship Scale were used to measure teacher characteristics; and the Parent School Climate Identification Scale was used to determine family characteristics and school climate. The data were collected by the researcher between March 28, 2022 and June 16, 2023. The data obtained from the study were analyzed using AMOS and SPSS package programs in line with the general hypothesis and sub-hypotheses of the study. The data entered into the SPSS program for each child were tested in the AMOS 22 program using the structural equation model for the school adjustment model developed based on the literature. The fit values obtained by testing the first model were examined and it was understood that the data set did not fit well with the tested model. In line with the findings, modifications were made on the first model. The fit values obtained by testing the Modified Adaptation to School model developed with the modification were examined and it was understood that the data set showed good fit with the tested model. According to the results of the study, in the modified school adjustment model developed for disadvantaged preschool children, children's developmental characteristics directly affect their school adjustment. Teacher characteristics and family characteristics affect school adjustment indirectly through their effects on children's developmental characteristics. School climate directly affects children's family characteristics. The findings obtained from the study are discussed within the framework of the Bioecological theory, taking into account the relevant literature.
Benzer Tezler
- Erken çocukluk döneminde sosyal adalet, eşitilikçi eğitim ve dezavantajın farkındalığına yönelik çocuk, aile ve öğretmen görüşlerinin incelenmesi
Investigation of the viwes of children, families and teachers an social justice, equal education and awareness of disadvantage in early childhood
ÖZGE RUKEN ERGÜN
- Sosyoekonomik açıdan dezavantajlı bölgede yaşayan çocukların anlatı becerileri ile erken okuryazarlık becerilerinin incelenmesi
Investigation of the narrative skills and early literacy skills of children living in socioeconomic disadvantaged regions
ŞULE ÜNAL
Doktora
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimHacettepe ÜniversitesiÇocuk Gelişimi ve Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SANİYE BENCİK KANGAL
- Sosyo-ekonomik açıdan dezavantajlı ailelerden gelen çocuklara sunulan okul öncesi eğitim hizmetinin çocukların yürütücü işlev becerileri ile bilişsel ve sosyo-duygusal gelişimleri üzerindeki etkisi
The effect of early childhood education targeting children from socio-economically disadvantaged families on children's executive functioning skills, cognitive and socio-emotional development
RABİA CAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimBalıkesir ÜniversitesiTemel Eğitim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MESUT SAÇKES
- Sosyoekonomik açıdan dezavantajlı bölgede yaşayan çocukların matematiksel akıl yürütme ve erken okuryazarlık becerilerinin incelenmesi
Investigation of the mathematical reasoning and early literacy skills of children living in socioeconomic disadvantaged regions
ERKUT ORUÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimEge ÜniversitesiÖzel Eğitim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. PELİN PİŞTAV AKMEŞE
- Sosyo-ekonomik açıdan dezavantajlı bölgelerde öğretmenlik yapan okul öncesi öğretmenlerinin fen etkinlikleri uygulamaları sırasında karşılaştıkları sorunlar
Problems that pre-school teachers in socio-economic teachers pre-school teachers during practice of science activities
TAHA KASIM ÖNAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Eğitim ve Öğretimİstanbul Aydın ÜniversitesiTemel Eğitim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DENİZ SARIBAŞ