Saîdüddin Fergānî'nin insan tasavvuru: Nihayeti bidayetine mündemiç olan insan
Saîdüddin Fergānī's concept of human: Human is a being whose end is inherent in his beginning
- Tez No: 939891
- Danışmanlar: PROF. DR. EŞREF ALTAŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Felsefe, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Medeniyet Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam ve Türk Felsefesi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 281
Özet
Bu çalışmada amacımız Fergānî'de insan tasavvurunun varlık, bilgi ve ahlak cihetinden nasıl ele alındığını incelemektir. Bunu yaparken“insan nerelidir?”ve“nasıl yaratılmıştır?”soruları üzerinden insanın varlığa geliş serüveni araştırıldı ve Fergānî'nin konu üzerine iddiaları tespit ve tahlil edildi. İnsan/ruh yaratılış itibariyle ezelî midir yoksa sonradan mı var edilmiştir? Yaratılışın kaynağı nedir? Akıl ve haber bize kaynakların/bilginin kesinliği konusunda ne tür bir imkân sunar? vb. sorular üzerinden ise ruh, nefis ve beden arasındaki birlik ve ayrım araştırıldı. İncelemenin üç bölümünde de temel mesele olarak gördüğümüz birlik-çokluk konusu bağlamına göre tüm kısımlarda sürdürüldü. Bu ise Fergānî'nin konuları hep birbiriyle bağlantılı ve içiçe anlatmasından kaynaklanan bir durum olarak karşımıza çıktı. Her ne kadar varlık bilgiden ayrı, bilgi de ahlaktan ayrı bir konu gibi gözükse de içerik olarak Fergānî'nin insan tasavvurunda bunların tek bir hakikate tekabül ettiğini söylemek mümkündür. Bunların bilgi veya ahlak olarak dışarı yansımaları/isimlendirmeleri ancak hakikate nispeti dolayısıyla gerçekleşir. Bu bağlamda kâmil bilgi duyu ve akıl gücünün ötesinde zevk ve müşahedeyle elde edilen bir husus olarak kabul edilir. Ancak bu bilgi edinme/öğrenme belirli bir ahlaki davranış sonrasında tahsil edilmesi umulan bir bilgi olarak teşekkül eder. Bu bağlamda kâmil ahlak, doğrudan insanın kendi kabiliyetinin nihai sınırı, üzerinde etkili olduğu ilahî ismin tecellisine kendinin sonradan eklediği perdeleri kaldırdıkça elde ettiği bir kemâl yolculuğu olarak karşımıza çıkar. Yolcu olarak nitelediğimiz insan yolun sonunda kendi başına/başlangıcına ulaşır. Fergānî'de insanın ahlakı olarak ulaşabileceği yolculuğunun nihayeti, bilgisinin bidayeti olur. Bundan dolayı insanın kendini arama ii yolculuğunda başladığı nokta ile varacağı/vardığı nokta aynı olur. Değişen tek şey ise insan değil, tecellideki şeffaflıktır.
Özet (Çeviri)
In this study, our aim is to examine how Fergānī's conception of the human being is handled in terms of existence, knowledge, and morality. In doing so, the adventure of man's coming into existence was investigated through the questions“where is man from?”and“how was he created?”and Fergānī's claims on the subject were identified and analyzed. Is the human being/soul eternal in terms of creation or was it created later? What is the source of creation? What kind of possibility do reason and revelation/wahîy provide us with regarding the certainty of sources/knowledge? The unity and distinction between the soul, nafs, and body were investigated through questions such as. The issue of unity and multiplicity, which we see as the main issue in all three parts of the study, was continued in all parts according to the context. This is due to the fact that al-Fergānī's topics are always interconnected and intertwined. Although existence seems to be a separate subject from knowledge and knowledge from morality, it is possible to say that they correspond to a single truth in Fergānī's conception of the human being. Their external reflection/naming as knowledge or morality is realized only because of their relation to the truth. In this context, perfect knowledge is regarded as something beyond the power of the senses and intellect, something that is acquired through pleasure and observation. However, this knowledge/learning is formed as a knowledge that is hoped to be acquired after a certain moral behavior. In this context, perfect morality appears as a journey of perfection that the human being directly reaches the ultimate limit of its own ability as it removes the veils that it has added to the manifestation (tecelli) of the divine name on which it is effective. The human being, whom we characterize as a traveler, reaches iv its own beginning at the end of the road. In al-Fergānī, the end of the journey that man can reach morally becomes the beginning of his knowledge. Therefore, the point from which man begins his journey of searching for himself is the same as the point at which he arrives. The only thing that changes is not the human being but the transparency in manifestation (tecelli).
Benzer Tezler
- Müeyyidüddîn-i Cendî'nin Nüktetü'l-Aşk adlı mesnevisi
Başlık çevirisi yok
KADİR AKBULUT
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Doğu Dilleri ve EdebiyatıSelçuk ÜniversitesiDoğu Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İBRAHİM KUNT
- Vahyî-zâde Mehmed İznikî ve Sahâifü'l-İber Letâifü's-Siyer
Vahyi-zade Mehmed Iznikî and Sahā'ifu'l-Iber Lata'ifu's-Siyer
MEHMET HALİT AYAR
Doktora
Türkçe
2024
DinMarmara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MELİHA YILDIRAN SARIKAYA
- Bangladeş sağlık sisteminin ekonomik sürdürülebilirliğinin incelenmesi ve uluslararası karşılaştırılması
Research on the economic sustainability of health system of Bangladesh and international comparison
SAİFUDDIN MOHAMMAD ZAHEDUL İSLAM
- Sâinüddin İbn Türke'nin varlık anlayışı
Sāin al-dīn İbn Turka's understanding of existence
MESUT SANDIKÇI
Doktora
Türkçe
2017
DinErciyes ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OSMAN NURİ KÜÇÜK
- Memlük Sultanı Seyfeddin Kutuz'un hayatı, siyasi ve askeri kariyeri
Sultan of Mamluk Saifuddin Qutuz's life, his political and military career
HÜLYA KARABABA
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
TarihÇankırı Karatekin ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FATİH GÜZEL