Bazı yerli pamuk (Gossypium hirsutum L.) çeşitlerinin kuraklık toleranslarının karşılaştırılarak kısıtlı sulama koşullarında verim ve lif kalite özelliklerinin incelenmesi
Investigation of yield and fiber quality properties of some local cotton (Gossypium hirsutum L.) cultivars by comparing drought tolerances under deficit irrigation conditions
- Tez No: 939999
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET ALİ UL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarımsal Yapılar ve Sulama Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 202
Özet
Araştırma Nazilli Pamuk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü tarafından geliştirilen 6 çeşit (Volkan, Selin, Selçuk Bey, Brn974, Sc2079 ve Şahin2000) farklı su kısıtı koşullarında morfolojik, fizyolojik özellikleri bakımından incelenmesinin yanı sıra kuraklık tolerans indeksleri vasıtasıyla da su stresine karşı toleransları belirlenmeye çalışılmıştır. Bu amaçla Aydın ili Nazilli İlçesi NPAE araştırma tarlalarında 2022-2023 yıllarında 3 farklı su kısıtı ( % 100, % 75 ve % 50 ) ile Tesadüf Bloklarında Bölünmüş Parseller Deneme Deseni'ne göre ana parseller su kısıtları, alt parseller ise çeşitler olacak şekilde 3 tekerrürlü bir deneme yürütülmüştür. Araştırmada incelenen koza sayısı (adet bitki-1), odun dalı sayısı (adet bitki-1), yüz tohum ağırlığı (g), lif uzunluğu (mm), iplik olabilirlik indeksi (SCI), üniformite oranı (%), esneklik (%), parlaklık (Rd), sarılık (+b), çiçeklenme ve hasat dönemi yaprak alan indeksi, yaprak/kanopi sıcaklığı (0C), su kullanım randımanı (kg m-3), sulama suyu kullanım randımanı (kg m-3) ve NDVI değeri özellikleri bakımından yıl konusunda, meyve dalı sayısı (adet bitki-1), çırçır randımanı (%), lif kopma dayanıklılığı (g text-1), kısa lif oranı (%) özellikleri bakımından su kısıtı ve çeşit konularında, tek koza kütlü ağırlığı (g), kırmızılık oranı (%), yaprak oransal su içeriği (%), kütlü pamuk verimi (kg da-1), lif inceliği (micronaire) özellikleri bakımından ise su kısıtı, çeşit ve su kısıtı x çeşit interaksiyonu konularında önemli farklılıklar tespit edilmiştir. Araştırma boyunca uygulanan sulama suyu miktarları 2022 yılı için 449 mm ile 256 mm, 2023 yılı için ise 406 mm ile 232 mm arasında, mevsimlik bitki su tüketimi ise 2022 yılı için 605 mm ile 447 mm, 2023 yılı için ise 589 mm ile 432 mm arasında değişiklik göstermiştir. Çeşitler arasında 2022 yılı 622 mm ve 2023 yılı 607 mm ile tam sulama konusunda olmak üzere Volkan çeşidi en yüksek, 2022 yılı 430 mm ile Brn974 çeşidi, 2023 yılı ise 427 mm ile Şahin2000 çeşidi % 50 su kısıtı konusunda olmak üzere en düşük mevsimlik bitki su tüketim değerine sahip çeşitler olarak bulunmuştur. En yüksek mevsimlik su-verim fonksiyonu (ky) değeri 0.66 ile 2023 yılında, en düşük mevsimlik su-verim fonksiyonu (ky) değeri ise 0.64 ile 2022 yılında tespit edilmiştir. 2022 ve 2023 yılı su kısıtlarına bağlı ky değeri ise bu iki yılın ortalama verilerinden elde edilmiş olup 0.65 olarak hesaplanmıştır. Çeşitler bakımından ise en yüksek mevsimlik su-verim fonksiyonu (ky) değeri 0.79 ile Şahin2000 çeşidinde, en düşük mevsimlik su-verim fonksiyonu (ky) değeri ise 0.56 ile Selçuk Bey çeşidinde tespit edilmiştir. Volkan, Selin, Selçuk Bey çeşitleri bu indekslerden HM, MP, GMP, STI ve K1STI indekslerinde başarılı sonuçlar vermiş olup bu indeksler bakımından su stresine toleransları diğer çeşitlere göre önde gelmektedir. Verim azalma oranı (Yr), verim kararlılık indeksi (YSI) ve stres duyarlılık indeksi (SSI) bakımından Şahin2000 çeşidi en düşük verim azalma oranı (0.32), en düşük stres duyarlılık indeks değeri (0.80) ve en yüksek verim kararlılık indeks değeri (0.68) ile su stresine en az tepki veren çeşit olarak öne çıkmıştır. Su kısıtının % 50 uygulandığı konuda yüksek verim elde edilen Volkan, Selin, Selçuk Bey ve Şahin2000 çeşitlerinin aynı zamanda % 50 su kısıtı koşullarında yüksek NDVI değerine sahip olduğu, dolayısıyla su stresi altında yüksek verimli çeşitlerin belirlenmesinde insansız hava araçları yardımıyla ölçülen NDVI değerinin doğru sonuçlar verdiği görülmektedir.
Özet (Çeviri)
In this research, 6 varieties (Volkan, Selin, Selçuk Bey, Brn974, Sc2079 and Şahin2000) developed by Nazilli Cotton Research Institute Directorate were examined in terms of their morphological and physiological characteristics under different water constraints and their tolerance to water stress was tried to be determined by means of drought tolerance indices. For this purpose, an experiment with 3 replications was conducted in NPAE research fields of Nazilli District of Aydın province in 2022-2023 with 3 different water deficits (100 %, 75 % and 50 %) according to randomised split block design with main plots as water deficits and subplots as varieties. Significant differences were determined in the number of bolls (per plant-1), number of monopodial branches (per plant-1), seed index (g), fiber length (mm), spinning consistency index (SCI), uniformity ratio (%), fiber elongation (%), reflectance (Rd), yellowness (+b), leaf area index at flowering period, leaf area index at harvest period, leaf/canopy temperature (oC), water use efficiency (kg m-3) and irrigation water use efficiency (kg m-3) and NDVI value in terms of year. In addition, significant differences were determined in the number of sympodial branches (per plant-1), ginning outturn (%), fiber strength (g text-1), short fiber index (%) traits in terms of water deficit and variety, while significant differences were determined in the seed cotton weight/boll (g), redness rate (%), leaf relative water content (%), seed cotton yield (kg da-1), fiber fineness (micronaire) traits in terms of water deficit, variety and water deficit x variety interaction. The amount of irrigation water applied during the study varied between 449 mm and 256 mm for 2022 and 406 mm and 232 mm for 2023, while seasonal water use varied between 605 mm and 447 mm for 2022 and 589 mm and 432 mm for 2023. Among the varieties, Volkan variety has the highest seasonal water use value with 622 mm in 2022 and 607 mm in 2023 under full irrigation. Brn974 variety with 430 mm in 2022 and Şahin2000 variety with 427 mm in 2023 were found as the varieties with the lowest seasonal water use value under 50 % water deficit. The highest seasonal yield response factor (ky) value was determined in 2023 with 0.66 and the lowest Seasonal yield response factor (ky) value was determined in 2022 with 0.64. The ky value for 2022 and 2023 due to water deficits was obtained from the average data of these two years and calculated as 0.65. In terms of varieties, the highest seasonal yield response factor (ky) value was determined in Şahin2000 variety with 0.79 and the lowest seasonal yield response factor (ky) value was determined in Selçuk Bey variety with 0.56. Volkan, Selin, Selcuk Bey varieties gave successful results in HM, MP, GMP, STI and K1STI indices and their tolerance to water stress in terms of these indices is ahead of other varieties. Şahin2000 was the least responsive variety to water stress with the lowest yield reduction ratio (0.32), the lowest stress susceptibility index ratio (0.80) and the highest yield stability index ratio (0.68). It is seen that Volkan, Selin, Selçuk Bey and Şahin2000 varieties, which had high yields under 50 % water deficit conditions, also had high NDVI values under 50 % water deficit conditions; therefore, NDVI values measured by unmanned aerial vehicles give accurate results in determining high yielding varieties under water stress.
Benzer Tezler
- Yarı kurak iklim koşullarında bazı yaprak gübrelerinin pamuğun (Gossypium hirsutum L.) verim ve verim unsurlarına etkisi
The effects of some foliar fertilization on yield and yield components of cotton (Gossypium hirsutum L.) under semi arid climeatic conditions
DERYA OGAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
ZiraatHarran ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET YILMAZ
- Bazı dünya pamuk genotiplerinin iPBS (primer arası bağlanma yeri) retrotranspozon markırları ile genetik farklılığının belirlenmesi
Determining the genetic difference of some world cotton genotypes using iPBS (inter-primer binding sequences) retrotransposon markers
MUHAMMED EBRAR ÇAYIR
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
BiyoteknolojiAydın Adnan Menderes ÜniversitesiTarımsal Biyoteknoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EMRE SEVİNDİK
- Yerli ve yabancı bazı pamuk lif örneklerinin lif teknolojik özellikleri ve iplik olabilirlik özellikleri yönüyle karşılaştırılması
Comparison OF Fiber Technological Characteristics and spinning consistency index of local and foreign some cotton fiber samplesM.Sc. thesis
ALİ ABDURRAHMANOĞULLARI
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Tekstil ve Tekstil MühendisliğiKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiPamuk Eksperliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİ RAHMİ KAYA
- Bazı pamuk çeşitrlerinin lox ve pox genleri ile taranarak tuz stresi bakımından karakterize edilmesi
Characterization of some cotton varieties for salt stress tolerance by screening with lox and pox genes
TÜLAY EMREBAŞ
Doktora
Türkçe
2025
BiyoteknolojiAnkara ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SERKAN URANBEY