Archaeometric investigations of pottery production and provenance at the neolithic and chalcolithic Uğurlu Höyük-Gökçeada
Neolitik ve kalkolitik Gökçeada-Uğurlu Höyük'de çanak çömlek üretimi ve kaynak kullanımı üzerine arkeometrik araştırmalar
- Tez No: 940398
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ÇİĞDEM ATAKUMAN, DOÇ. DR. FATMA TOKSOY KÖKSAL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Arkeometri, Archaeometry
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Orta Doğu Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Arkeometri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 246
Özet
Bu çalışma, Kuzey Ege'nin en erken tarımcı yerleşimlerinden biri olan Uğurlu Höyük-Gökçeada'nın, Neolitik ve Kalkolitik dönemlerine ait (c.6600-4900 BC) 74 adet seramik parçası üzerinde, petrografik, mineralojik ve kimyasal analizler gerçekleştirerek, hammadde kullanımı ve üretim teknolojilerindeki değişimleri belirlemeyi amaçlamaktadır. İncelenen tüm arkeolojik fazlarda, seramik üretiminde kullanılan hamurun ada jeolojisiyle uyumlu olduğu ve ağırlıklı olarak andezitik-rhyolitik ve dioritik kayaçlardan köken aldığı anlaşılmaktadır. Bu ana hammaddenin oluşturduğu hamur içinde, az miktarlarda, adanın çeşitli bölgelerinde mevcut şist, bazalt ve sedimanter kayaçlar da görülebilmektedir. Ana hammadde grubunu oluşturan andezitik-riyolitik ve dioritik kayaçlar, Uğurlu Höyük yerleşimi ve çeperindeki 1km'lik alan içinden temin edilebilecek niteliktedir. Şist adanın merkezindeki veya Marmaros bölgesindeki akıntılardan yerleşim çevresindeki hammaddelere doğal yollarla karışma potansiyelindedir. Bazaltik malzeme, Eşelek bölgesindeki kayaçlara özgü olup, Uğurlu'da IV. faza ait iki örnekte görülmektedir. Kimyasal analiz sonuçlarının istatistiki incelemelerine dayanarak, tüm fazlarda, yerleşim çevresindeki iki lokasyonun ağırlıklı olarak kullanıldığı; bunun yanı sıra yine yerleşim çevresindeki çeşitli lokasyonlardan farklı kaynakların kullanıldığı anlaşılmaktadır. Bu tarz farklı lokasyon kullanımının ilk evrelerde daha yaygın, son evrelerde ise daha sınırlı olduğu da gözlemlenmektedir. Dönemin karakteristik özelliği olarak tüm fazlarda seramiklerin üretiminde ağırlıklı olarak fitil/sucuk tekniğinin kullanıldığı ve hammaddelerin yerleşimin çok yakınlarındaki kaynaklardan temin edildiği bir yerel üretim sürecinin Neolitik ve Kalkolitik dönemlerde bozulmadan devam ettiği anlaşılmaktadır.
Özet (Çeviri)
This study aims to identify changes in raw material usage and production technologies through petrographic, mineralogical, and chemical analyses of 74 ceramic fragments from Uğurlu Höyük-Gökçeada, one of the earliest agricultural settlements in North Aegean, dating to the Neolithic and Chalcolithic periods (circa 6600-4900 BC). The analysis reveals that the clay used in ceramic production across all archaeological phases is consistent with the island's geology, primarily originating from andesitic-rhyolitic and dioritic rocks. Within the main clay matrix, smaller amounts of schist, basalt, and sedimentary rocks from various regions of the island are also present. The andesitic-rhyolitic and dioritic rocks, which constitute the main raw material group, can be sourced from within a 1 km radius of the Uğurlu Höyük settlement. Schist has the potential to naturally mix with local materials from streams in the island's central or Marmaros region. Basaltic material, specific to the Eşelek area, is observed in two samples from the phase IV. Statistical analysis of the chemical results indicates that, across all phases, two locations near the settlement were predominantly utilized, alongside various other sources from the area. It is noted that the use of different locations was more common in the earlier phases and became more restricted in later phases. A characteristic feature of this period is the consistent use of the coiling technique in ceramic production, with raw materials sourced from very close to the settlement, suggesting a local production process that persisted without significant alteration throughout the Neolithic and Chalcolithic periods.
Benzer Tezler
- Archaeometrical and geoarchaeological studies in prehistoric settlement of Domuztepe ( Kahramanmaraş-Turkey )
Domuztepe ( Kahramanmaraş-Türkiye ) tarihöncesi yerleşmesinde arkeometrik ve jeoarkeolojik çalışmalar.
MURAT DİRİCAN
Doktora
İngilizce
2018
AntropolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiArkeometri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ASUMAN GÜNAL TÜRKMENOĞLU
DOÇ. DR. ÇİĞDEM ATAKUMAN
- An archaeometrıcal ınvestıgatıon on provenance and technologıcal propertıes of seljuk perıod pottery from komana (Tokat)
Komana (Tokat) selçuklu dönemi seramiklerinin hammadde kaynaklari ve teknoloji̇k özelli̇klerinin arkeometrik yöntemlerle incelenmesi
MEHMET BİLGİ ER
Doktora
İngilizce
2020
ArkeolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiArkeometri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLAY ERTAŞ
PROF. DR. DENİZ BURCU ERCİYAS
- Geoarchaeometrical study of the Burgaz area, Datça peninsula, Turkey
Burgaz bölgesinde jeoarkeometrik bir çalışma, Datça yarımadası, Türkiye
MURAT DİRİCAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2002
ArkeometriOrta Doğu Teknik ÜniversitesiArkeometri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ASUMAN GÜNAL TÜRKMENOĞLU
DOÇ. DR. KADİR DİRİK
- Archaeometrical characterisation and provenance of Early Bronze Age III pottery from Kültepe-Kaneš: A multianalytical investigation
Kültepe-Kaneš Erken Tunç Çağı III çanak-çömleğinin arkeometrik karakterizasyonu ve provenans analizi: Çoklu analitik bir inceleme
PELİN AYTER
Doktora
İngilizce
2025
ArkeometriOrta Doğu Teknik ÜniversitesiArkeometri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATMA TOKSOY KÖKSAL
PROF. DR. ZEYNEP IŞIL KALAYLIOĞLU AKYILDIZ
- Diyarbakır müzesinde bulunan Bizans dönemi altın çukur sikkelerin arkeometrik ve nümizmatik incelenmeleri
Archaeometric and numismatic investigations of the concave gold coins of Byzantine era in Diyarbakir museum
MELEK KERİME AYHAN
