Ekmeklik buğday (triticum aestivum l.) melez popülasyonlarında anter kültürüne yanıt, tane verimi, verim kriteleri ve kalite özelliklerinde biyometrik ve genetik analizleri
Biometric and genetic analyses of response to anter culture, grain yield, yield criteria and quality traits in bread wheat (triticum aestivum L.) hybrid populations
- Tez No: 940623
- Danışmanlar: PROF. DR. İSMET BAŞER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 193
Özet
Çalışmada, anter kültürü yanıtı düşük ve yüksek olduğu bilinen, bölgeye adapte olmuş, yaygın olarak üretimi yapılan, üstün verim ve kalite özelliklerine sahip 8 adet ekmeklik buğday çeşidi ( Tosunbey, Müfitbey, Sönmez2001, Altay2000, Bezostaja-1, Kate A-1, Esperia ve Krasunia) arasında yapılmış olan resiproklu diallel melezlemeler kullanılmıştır. Melezleme sonucu elde edilen 56 F1 ve 8 anaç olmak üzere toplam 64 ekmeklik buğday genotipi ile tesadüf blokları faktöriyel deneme desenine göre 2019-2020 yetiştirme döneminde 3 tekerrürlü olarak yürütülmüştür. F1 generasyonunda anter kültürüne yanıtın kalıtımı incelenmiştir. Anter kültürü sonucunda ekilen anter sayısı, elde edilen kallus sayısı, oluşan albino sayısı ve toprağa aktarılan bitki sayısı belirlenmiştir. Aynı zamanda F1 generasyonunda alınan gözlem ve ölçümlerde ( başaklanma gün sayısı, bitki boyu, başak boyu, başakta tane sayısı, başakta tane ağırlığı, tek bitki tane verimi, hasat indeksi, bin tane ağırlığı, tane sertliği, zeleny sedimentasyon ve protein oranı) genetik ve istatistik değerlendirmeleri Jink-Hayman Analizi ve Griffing Analizleri ile yapılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre incelenen tüm özellikler için önemli ve dominant gen etkileri tahmin edilmiştir. Dar anlamda kalıtım derecesi orta ve yüksek bulunan bitki boyu, başak boyu, tek bitki verimi, hasat indeksi, bin tane ağırlığı, tane sertlik değeri ve zeleny sedimentasyon özelliklerinde erken generasyonlarda seleksiyona başlamanın mümkün olduğu tespit edilmiştir. İncelenen diğer özelliklerde ise eklemeli gen varyansı da önemli bulunmasına rağmen eklemeli olmayan ve epistatik gen etkilerinin varlığı ve dar anlamda kalıtım derecesinin düşük bulunması nedeniyle erken dönem seleksiyon başarısının düşük olacağı sonucuna varılmıştır. Anter kültürü sonuçlarında ise, anter kültürü çalışmalarının F2 generasyonunda yapıldığı ve bu aşamada iyi sonuçlar verdiği bilinmektedir. Bu çalışmamızdaki amaç F1 generasyonunda da bu çalışmaları yürüterek 4-5 yıl gibi ıslah süresini 1 yıl daha erkene çekebilir miyiz düşüncesiydi. Fakat yapılan çalışma sonuçunda F1 generasyonunda çok olumlu sonuçlar vermemiş ve sadece 10 adet DH-1 bitkisi elde edilmiştir. Elde edilen doubled haploid bitkiler Altay2000 x Krasunia (1 adet), Bezostaja1 x Kate A-1 (2 adet), Kate A-1 x Sönmez2001 (1 adet), Esperia x Tosunbey (1 adet), Esperia x xBezostaja1 (1 adet) ve Esperia x Krasunia (1 adet) melezlerinden elde edilmiştir.
Özet (Çeviri)
In the study, reciprocal diallel hybridizations between 8 bread wheat varieties (Tosunbey, Müfitbey, Sönmez2001, Altay2000, Bezostaja-1, Kate A-1, Esperia and Krasunia) known to have low and high anther culture response, adapted to the region, widely produced, and with superior yield and quality characteristics were used. A total of 64 bread wheat genotypes, 56 F1 and 8 rootstocks, obtained as a result of hybridization were carried out according to the factorial experimental design in randomized blocks with 3 replications in the 2019-2020 growing season. The inheritance of the response to anther culture in the F1 generation was investigated. As a result of anther culture, the number of anthers planted, the number of callus obtained, the number of albinos formed and the number of plants transferred to the soil were determined. At the same time, genetic and statistical evaluations were made with Jink-Hayman Analysis and Griffing Analysis in the observations and measurements taken in the F1 generation (number of days to heading, plant height, spike height, number of grains per spike, grain weight per spike, single plant grain yield, harvest index, thousand grain weight, grain hardness, zeleny sedimentation and protein ratio). According to the research results, significant and dominant gene effects were estimated for all the traits examined. It was determined that it was possible to start selection in early generations for plant height, spike height, single plant yield, harvest index, thousand grain weight, grain hardness value and zeleny sedimentation traits with medium and high narrow sense heritability. Although additive gene variance was also found to be important in the other traits examined, it was concluded that early selection success would be low due to the presence of non-additive and epistatic gene effects and low narrow sense heritability. In the anther culture results, it is known that anther culture studies were carried out in the F2 generation and gave good results at this stage. The aim of this study was to think if we could carry out these studies in the F1 generation and shorten the breeding period by 1 year, such as 4-5 years. However, the results of the study were not very positive in the F1 generation and only 10 DH-1 plants were obtained. The doubled haploid plants obtained were obtained from the hybrids Altay2000 x Krasunia (1), Bezostaja1 x Kate A-1 (2), Kate A-1 x Sönmez2001 (1), Esperia x Tosunbey (1), Esperia x xBezostaja1 (1) and Esperia x Krasunia (1).
Benzer Tezler
- Bazı modern buğday varyeteleri ve yerel çeşitlerin melez populasyonlarında koleoptil uzunluğunun kalıtımı
Inheritance of coleoptile length in cross populations of some modern wheat varieties and landraces
FATİH ATEŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
ZiraatEge ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATMA AYKUT TONK
- Ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) F2 populasyonlarında verim ile diğer agronomik özellikler arasındaki doğrudan ve dolaylı etkilerin belirlenmesi
Determination of direct and indirect effects between gran yield and other agronomical traits in bread wheat (Triticum aestivum L.) F2 populations
TÜRKAY MALÇOK
- İleri ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) hatlarında bazı verim ve verim bileşenlerinin belirlenmesi
Identification of some yield and yield components in advanced bread wheat (Triticum aestivum L.) lines
CEREN ER
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
ZiraatEge ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATMA AYKUT TONK
- Ekmeklik buğdayda (T.aestivum ssp.vulgare L.) hasat indeksine dayalı seleksiyonun verim ve verim komponentleri üzerine etkileri
Başlık çevirisi yok
MURAT SERDAR BULUT
Doktora
Türkçe
1997
ZiraatEge ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. METİN BİRKAN YILDIRIM
- Ekmeklik buğdayda (Triticum aestivum L.) line tester melezlerinde kahverengi pasa dayanıklılığın morfolojik karakterizasyonu
Morphological and molecular characterization of leaf rust resistance in bread wheat (Triticum aestivum L.) line tester hybrids
BELGİN ÜMMÜ İNKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
ZiraatTekirdağ Namık Kemal ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMET BAŞER