Üstbiliş odaklı matematik öğrenme ortamında ilkokul öğrencilerinin üstbiliş ve problem çözme becerileri gelişiminin incelenmesi
An investigation of the development of primary school students' metacognitive and problem-solving skills in a metacognition-based mathematics learning environment
- Tez No: 940695
- Danışmanlar: DOÇ. YASEMİN DERİNGÖL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sınıf Öğretmenliği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 420
Özet
Üstbiliş, bireylerin planlama, tahmin etme, izleme ve değerlendirme becerilerini kapsayan bilişsel bir süreçtir. Üstbilişsel eğitim uygulamalarının öğrencilerin düşünme süreçlerini geliştirdiği, ulusal ve uluslararası literatürde geniş bir şekilde ele alınmıştır. Ancak, ilkokul düzeyinde yapılan uygulama çalışmalarının sınırlılığı, bu alanda yeni araştırmalara duyulan ihtiyacı ortaya koymaktadır. Bu araştırmanın temel amacı, ilkokul 3. ve 4. sınıf öğrencilerine yönelik üstbiliş odaklı matematik öğrenme ortamının, öğrencilerin üstbilişsel becerilerine etkisini incelemektir. Araştırma yakınsayan paralel karma yöntem ile modellenmiş olup, nicel ve nitel veriler eş zamanlı olarak toplanmış, bağımsız şekilde analiz edilmiş ve bulgular birleştirilmiştir. Nicel boyutta, kontrol grubu bulunmayan yarı deneysel bir desen kullanılmış ve tek grup ön test-son test modeli uygulanmıştır. Ölçüm aracı olarak, Karakelle ve Saraç (2007) tarafından Türkçeye uyarlanan Üstbilişsel Farkındalık Ölçeği ile araştırma kapsamında geliştirilen İlkokullar İçin Problem Çözme Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde ilişkili örneklemler t testi uygulanmıştır. Nitel boyutta, yarı yapılandırılmış görüşme formu, kişisel bilgi formu ve öğrencilerin üstbilişsel süreçlerini yansıtan düşünme günlükleri kullanılmıştır. Nitel veriler, betimsel analiz yöntemi ile değerlendirilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu, 2022-2023 eğitim-öğretim yılında özel bir kurumda öğrenim gören 3. ve 4. sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Örneklemde 122 üçüncü sınıf ve 93 dördüncü sınıf olmak üzere toplam 215 öğrenci yer almıştır. Araştırmanın geçerlik ve güvenirliği üçgenleme yöntemi ile sağlanmaya çalışılmıştır. Uygulama sürecinde, Mevarech ve Kramarski (1997) tarafından geliştirilen IMPROVE stratejisi temel alınarak 12 hafta süresince dört işlem kazanımlarını içeren matematik uygulamaları gerçekleştirilmiştir. Araştırma bulgularına göre, üstbiliş odaklı matematik öğrenme ortamının öğrencilerin üstbilişsel becerilerini anlamlı düzeyde geliştirdiği tespit edilmiştir. Ön test-son test sonuçları son test lehine anlamlı bir farklılık göstermiştir. 3.sınıf öğrencilerinin düşünme günlükleri incelendiğinde, en fazla gelişimin değerlendirme boyutunda olduğu, bunu sırasıyla planlama ve izleme becerilerinin takip ettiği görülmüştür. 4. sınıf öğrencilerinde ise en fazla gelişimin değerlendirme becerisinde olduğu belirlenmiş; bunu sırasıyla planlama, izleme ve tahmin boyutlarının izlediği gözlemlenmiştir. Sonuç olarak, yakınsayan paralel karma desen ile gerçekleştirilen bu araştırma, üstbiliş odaklı matematik öğrenme ortamının ilkokul öğrencilerinin üstbilişsel ve problem çözme becerilerinde anlamlı bir gelişim sağladığını ortaya koymaktadır. Elde edilen bulgular doğrultusunda, üstbilişsel eğitimin ilkokul düzeyinde yaygınlaştırılması ve öğretim programlarına entegre edilmesine yönelik öneriler sunulmuştur.
Özet (Çeviri)
Metacognition is a cognitive process that includes individuals' skills in planning, predicting, monitoring, and evaluating. It has been widely discussed in national and international literature that metacognitive instructional practices improve students' thinking processes. However, the limited number of practical studies at the primary school level reveals the need for further research in this field. The main aim of this study is to examine the effect of a metacognition-focused mathematics learning environment on the metacognitive skills of 3rd and 4th grade primary school students. The research was designed using a convergent parallel mixed-methods approach. Quantitative and qualitative data were collected simultaneously, analyzed independently, and then integrated. In the quantitative dimension, a quasi-experimental design without a control group was used, and a one-group pre-test–post-test model was applied. The Metacognitive Awareness Scale adapted into Turkish by Karakelle and Saraç (2007) and the Problem-Solving Scale for Primary Schools developed within the scope of the research were used as data collection tools. The paired samples t-test was conducted for data analysis. In the qualitative part, semi-structured interview forms, personal information forms, and students' thinking journals reflecting their metacognitive processes were used. Qualitative data were analyzed using descriptive analysis. The study group consisted of 3rd and 4th grade students studying at a private school in the 2022–2023 academic year. The sample included 122 third-grade and 93 fourth-grade students, totaling 215 participants. Validity and reliability were ensured through triangulation. During the implementation process, mathematics activities including four basic operations were carried out over 12 weeks based on the IMPROVE strategy developed by Mevarech and Kramarski (1997). According to the research findings, the metacognition-focused mathematics learning environment significantly improved students' metacognitive skills. The results of the pre-test and post-test showed a statistically significant difference in favor of the post-test. An analysis of the third graders' thinking journals indicated the highest development was in the evaluation dimension, followed by planning and monitoring. Among fourth graders, the most improvement was also in evaluation, followed by planning, monitoring, and prediction. In conclusion, this study, conducted with a convergent parallel mixed-methods design, revealed that a metacognition-focused mathematics learning environment leads to significant improvements in primary school students' metacognitive and problem-solving skills. Based on the findings, suggestions are offered to promote metacognitive education at the primary level and integrate it into curricula.
Benzer Tezler
- Pre-service science teachers' metacognition in a science laboratory course with metacognitively oriented learning environment
Fen laboratuarı dersi kapsamında fen bilgisi öğretmen adaylarının üstbiliş odaklı öğrenme ortamında üstbilişlerinde değişim
BİRGÜL ÇAKIR
Yüksek Lisans
İngilizce
2011
Eğitim ve ÖğretimOrta Doğu Teknik Üniversitesiİlköğretim Matematik Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZGÜL YILMAZ TÜZÜN
PROF. DR. HAMİDE ERTEPINAR
- Üstbiliş odaklı problem çözme destek programı tasarım çalışması
A design study on metacognitive training in problem solving
GÜRSU AŞIK
Doktora
Türkçe
2015
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiOrtaöğretim Matematik Öğretmenliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EMİN AYDIN
- Süreç odaklı öğrenme ortamlarının üstbilişsel bilgi ve beceri gelişimine etkisi
The effect of process oriented learning environments on the development of metacognitive knowledge and skills
ŞÜKRÜ KENDİRLİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimNiğde Ömer Halisdemir ÜniversitesiMatematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEHER MANDACI ŞAHİN
- Matematik öğretmen adaylarının matematiksel muhakeme ve ispat yapma süreçlerinin muhakeme – ispatlama çerçevesi ve üstbiliş bağlamında incelenmesi
Investigation of the pre-service mathematics teachers' processes of mathematical reasoning and proving in the context of reasoning-proving framework and metacognition
MEHTAP ÇAĞLA ÇOKYAŞA
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimMarmara Üniversitesiİlköğretim Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALAATTİN PUSMAZ
- Üstbiliş ve gerçekçi matematik eğitimi odağındaki ders tasarımları ile matematik öğrenimi
Mathematics learning through lesson designs oriented towards metacognition and realistic mathematics education
MELİKE SİNAP GENÇER
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiOrtaöğretim Fen ve Matematik Alanları Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİN AYDIN